"TIBBIY LUG‘AT" — @Tibbiy_lugat Telegram-kanali

TIBBIY LUG‘AT

6 Mar, 15:07

EMBOLIYA

Emboliya – qon oqimi bilan harakatlanadigan va tomirlarni to‘sib qo‘yishi mumkin bo‘lgan har qanday jismoniy zarrachalarning (embol) qon aylanishiga tushishi natijasida yuzaga keladigan patologik jarayon. Klinik jihatdan emboliya o‘pka, miya, yurak, ichki a’zolar va periferik arteriyalarni zararlashi bilan ifodalanadi.

Quyida bu jarayon haqida batafsil o‘qishingiz mumkin: 👇

🫥 Etiologik tasnifi:

1. Tromboemboliya – eng keng tarqalgan emboliya shakli bo‘lib, tromblarning qon oqimi bilan ko‘chib, boshqa tomirlarni to‘sib qo‘yishi natijasida yuzaga keladi. Masalan, o‘pka arteriyasi tromboemboliyasi (ТЭЛА) va miya arteriyalari tromboembolik insulti.

2. Yog‘li emboliya – yog‘ to‘qimalari yoki suyak iligidan ajralgan yog‘ tomchilari qon oqimiga tushib, kapillyarlar va arteriyalarni to‘sib qo‘yishi natijasida rivojlanadi. Bu asosan uzun suyaklarning sinishida kuzatiladi.

3. Havo emboliyasi – vena yoki arteriya tizimiga ko‘p miqdorda havo tushishi natijasida yuzaga keladi. U asosan jarrohlik amaliyoti yoki markaziy venoz kateterizatsiya natijasida rivojlanadi.

4. Gaz emboliyasi – dekompression kasallikda (keskin bosim o‘zgarishlari natijasida) azot yoki boshqa gaz pufakchalari qon oqimiga tushishi natijasida yuzaga keladi.

5. Septik emboliya – infeksiyalangan embolning qon oqimi orqali tarqalishi va boshqa a’zolarda yiringli o‘choqlar hosil qilishi. Endokardit yoki sepsis fonida rivojlanadi.

6. Amniotik suyuqlik emboliyasi – tug‘ruq jarayonida amniotik suyuqlikning onaning qon aylanish yo‘liga tushishi natijasida yuzaga keladigan og‘ir patologik holat.

⚙️ Patogenezi:

1. Embol hosil bo‘lishi – embol manbai shakllanadi (tromb, yog‘ hujayralari yoki havo pufakchalari).

2. Embolning qon oqimiga tushishi va tashilishi – embol qon aylanish yo‘li orqali harakatlanadi va o‘zining diametriga mos kelmaydigan torroq tomirga yetib borib to‘xtaydi.

3. Tomir obstruksiyasi va gemodinamik o‘zgarishlar – embol tomonidan to‘silgan tomir qon bilan ta’minlayotgan a’zoda ishemiya yoki infarkt yuzaga kelishi mumkin.

4. Mahalliy yoki tizimli reaksiya – embol sababli to‘qimalarga yetarli kislorod yetib bormasligi, bu esa nekroz yoki yallig‘lanish jarayonlarini rivojlantirishi mumkin.

Misol uchun, o‘pka arteriyasi tromboemboliyasi (ТЭЛА)da o‘pka arteriyasi shoxlari tromb bilan to‘silib, o‘pka perfuziyasi buziladi. Bu esa o‘tkir nafas yetishmovchiligi va yurak faoliyatining og‘ir buzilishlariga olib kelishi mumkin.

🎲 Klinik belgilari:

Emboliyaning klinik ko‘rinishi uning joylashgan joyiga va ta’sirlangan to‘qimalarning hayotiy muhimligiga bog‘liq.

• O‘pka emboliyasi – to‘satdan nafas siqishi, ko‘krak qafasida og‘riq, taxikardiya, sianoz, arterial gipoksiya va kollaps.

• Miya emboliyasi (insult) – kuchli bosh og‘rig‘i, falajlik, nutq buzilishi, ongni yo‘qotish.

• Koronar arteriya emboliyasi – to‘satdan boshlanadigan stenokardiya yoki miokard infarkti simptomlari.

• Ichki a’zolar emboliyasi – ichki a’zolar infarktiga sabab bo‘lishi mumkin (masalan, mezenterial emboliya ichak gangrenasi bilan kechadi).

• Periferik emboliya – oyoq yoki qo‘llarda keskin og‘riq, sovuqlik, pulsatsiya yo‘qolishi va nekroz rivojlanishi.

🫥 Diagnostikasi:

1. Klinik baholash

2. Laborator testlar (D-dimer)

3. Vizual tekshiruvlar (angiografiya, ExoKG, UTT-Doppler, serebral MRT va KT)

🔴 Davolash:

1. Antikoagulyant terapiya (varfarin, geparin, enoksiparin va h.k.)

2. Trombolitik terapiya – (og‘ir holatlarda alteplaza yoki streptokinaza kabi preparatlar)

3. Embolektomiya

4. Bemorni giperbarik kislorod kamerasiga joylashtirish (havo emboliyasida)

5. Amniotik suyuqlik emboliyasida – simptomatik va reanimatsion choralar.

Emboliyaning har qanday shakli hayot uchun xavfli bo‘lishi mumkin. Shu sababli, uning patofiziologiyasi, klinik belgilari va zamonaviy davolash usullarini chuqur tushunish shifokorlar uchun zarur bilimlardan biridir.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

301 0 7 2

TIBBIY LUG‘AT

6 Mar, 09:45

KOAGULYATSIYA

Koagulyatsiya – bu qon ivish jarayoni bo‘lib, organizmni qon ketishdan himoya qilish va gemostazni ta’minlash uchun muhim fiziologik mexanizmdir. Ushbu jarayon plazmadagi koagulyatsion oqsillar, trombotsitlar va qon tomir endoteliysi o‘rtasidagi murakkab o‘zaro ta’sir natijasida amalga oshadi.

Qon ivish jarayoni fiziologik sharoitda normokoagulyatsiya holatida bo‘lishi kerak. Biroq, patologik sharoitlarda koagulyatsiya tizimi buzilib, tromboz yoki qon ketish sindromlariga olib kelishi mumkin. Shuning uchun, koagulyatsiya mexanizmlarini tushunish klinik tibbiyot, ayniqsa, gematologiya, kardiologiya va anesteziologiya sohalarida muhim ahamiyatga ega.

⚙️ Koagulyatsiya uchta asosiy bosqichdan iborat:

1. Qon tomirining spazmi va trombotsitar gemostaz – qon tomir shikastlanganda uning devoridagi endotelial hujayralar vazokonstriktor moddalar ishlab chiqaradi, bu esa tomirning qisqarishiga va trombotsitlarning shikastlangan joyga yopishishiga olib keladi.

2. Plazmatik koagulyatsiya (kaskad jarayoni) – qon plazmasida mavjud koagulyatsion faktorlar ketma-ket faollashib, fibrin to‘rining hosil bo‘lishiga olib keladi. Bu jarayon ichki va tashqi yo‘llar orqali boshlanadi va umumiy yo‘lda yakunlanadi.

3. Fibrinoliz – shakllangan tromb organizm tomonidan nazorat qilinadi va kerakli vaqtda eritiladi, bu esa qon aylanishining normal holatga qaytishini ta’minlaydi.

🔹Ichki va tashqi yo‘l orqali koagulyatsiya faollashishi:

Ichki yo‘l – qon plazmasidagi faktorlar (XII, XI, IX, VIII) ishtirokida faollashadi va bu jarayon asosan tomir devorining ichki shikastlanishi natijasida boshlanadi.

Tashqi yo‘l – to‘qimalar shikastlanganda to‘qima tromboplastini (faktor III) ajralishi natijasida faollashadi.

Umumiy yo‘l – ichki va tashqi yo‘llarning birlashishi natijasida protrombin (faktor II) trombinga, fibrinogen esa fibringa aylanadi.

🫥 Koagulyatsiya tizimining asosiy komponentlari:

• Koagulyatsion faktorlar – plazmada mavjud bo‘lgan oqsillar bo‘lib, ular koagulyatsiya kaskadini faollashtiradi. Ularning ko‘pchiligi jigar tomonidan sintez qilinadi va K vitamini ishtirokida faol shaklga aylanadi.

• Trombotsitlar – qon ivish jarayonida muhim rol o‘ynaydi, chunki ular agregatsiyalashib, shikastlangan tomir devorini yopishga yordam beradi.

• Fibrinogen va fibrin – fibrinogen (faktor I) trombin ta’sirida fibringa aylanadi va qon ivish jarayonining yakuniy bosqichi hisoblanadi.

• Antikoagulyatsion tizim – tabiiy ingibitorlar (antitrombin III, protein C va protein S) koagulyatsiya jarayonini nazorat qilib, ortiqcha trombozning oldini oladi.

✅ Koagulyatsiya tizimidagi buzilishlarni aniqlash uchun quyidagi laborator tekshiruvlar qo‘llaniladi:

Protrombin – tashqi yo‘l orqali koagulyatsiyani baholaydi.

Aktivlangan qisman tromboplastin vaqti (aPTT) – ichki yo‘l faoliyatini o‘lchaydi.

Fibrinogen miqdori – fibrin hosil bo‘lish jarayonini baholaydi.

D-dimer testi – fibrinoliz faolligini ko‘rsatadi va tromboz diagnostikasida qo‘llaniladi.

Xulosa qilsak, koagulyatsiya – organizmda qon ketish va tromboz muvozanatini saqlovchi murakkab jarayon bo‘lib, uning buzilishi jiddiy klinik oqibatlarga olib kelishi mumkin. Koagulyatsiya tizimining normal ishlashini ta’minlash va uni o‘z vaqtida aniqlab, davolash tromboembolik va qon ketish bilan bog‘liq asoratlarning oldini olishda muhim rol o‘ynaydi.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

444 0 6 3

TIBBIY LUG‘AT

5 Mar, 14:52

ISHEMIYA

Ishemiya – to‘qima yoki organlarga qon yetkazib berilishining yetishmovchiligi yoki to‘liq to‘xtashi natijasida rivojlanadigan patologik holat. Ushbu jarayon oqibatida kislorod va oziq moddalar yetishmovchiligi yuz berib, to‘qimalarda metabolik buzilishlarga olib keladi. Ishemik shikastlanish uzoq davom etsa, nekroz rivojlanib, to‘qima o‘limi yuzaga keladi.

✅ Ishemiyaning rivojlanishiga olib keluvchi asosiy sabablar quyidagilardan iborat:

✓ Qon tomirlarining torayishi yoki to‘silishi – aterosklerotik blyashkalar, tromboz yoki emboliya sababli qon oqimining buzilishi.

✓ Qon bosimining keskin pasayishi – yurak yetishmovchiligi, shok yoki gemorragik holatlar natijasida organlarga qon yetkazib berilishining kamayishi.

✓ Qon tomirlarining spazmi – stress, neyrovegetativ buzilishlar yoki farmakologik omillar ta’sirida arteriyalarning qisqarishi.

✓ Mexanik bosim – o‘simta, gematoma yoki tashqi siqilish natijasida qon tomirlarning ezilishi va qon oqimining cheklanishi.

✓ Qon reologiyasining buzilishi – qovushqoqlikning oshishi, polisitemiya yoki trombositlar agregatsiyasining ortishi natijasida mikrosirkulyatsiya buzilishi.

✅ Patogenetik jarayon quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

1. Qon oqimining kamayishi – kislorod yetishmovchiligi hujayralarning normal metabolizmini buzadi.

2. Anaerob metabolizm faollashishi – hujayralar energiyani kislorodsiz ishlab chiqarishga majbur bo‘lib, natijada laktat to‘planib, metabolik atsidoz rivojlanadi.

3. Ion balansining buzilishi – hujayra membranalarida natriy-kaliy nasosi disfunksiyasi sodir bo‘ladi, bu esa hujayralarning shishishi va membrana o‘tkazuvchanligining o‘zgarishiga olib keladi.

4. Apoptoz va nekroz jarayonlari – uzoq davom etgan ishemiya hujayralarning qaytarilmas shikastlanishiga sabab bo‘lib, natijada hujayra o‘limi sodir bo‘ladi.

Ishemik shikastlanishning og‘irligi va qaytarilishi qon oqimi tiklangan vaqtga bog‘liq. Qon aylanishining tiklanishi kechiksa, reperfuziya jarayoni ortidan oksidlovchi stress va yallig‘lanish rivojlanib, to‘qima shikastlanishining kuchayishiga sabab bo‘lishi mumkin.

✅ Ishemiya rivojlanish sur’ati va patogenetik mexanizmlariga ko‘ra quyidagi shakllarga bo‘linadi:

> O‘tkir ishemiya – to‘satdan yuzaga kelib, organ yoki to‘qimalarning qon ta’minoti keskin buzilishi bilan kechadi. Bu holat odatda tromboz, emboliya yoki o‘tkir arterial spazm natijasida rivojlanadi. Klinik misollari – miokard infarkti, o‘tkir serebrovaskulyar insult.

> Surunkali ishemiya – asta-sekin rivojlanib, uzoq vaqt davomida qon ta’minotining bosqichma-bosqich pasayishi bilan xarakterlanadi. Bu holat ko‘pincha aterosklerotik jarayonlar, diabetik angiopatiyalar yoki surunkali yurak yetishmovchiligi fonida yuzaga keladi. Misol tariqasida yurak ishemik kasalligi yoki pastki ekstremitalar obliteratsiyalovchi aterosklerozi keltirilishi mumkin.

✅ Ishemiyaning simptomlari uning joylashuvi va og‘irligiga bog‘liq:

Miokard ishemiyasida – ko‘krak ortida og‘riq, nafas qisilishi, yurak ritmining buzilishi.

Serebral ishemiyada – bosh aylanishi, es-hush buzilishi, parez va falajlar.

Ichki organlar ishemiyasida – qorin og‘rig‘i, meteorizm, ichak peristaltikasining pasayishi.

Ekstremitalar ishemiyasida – terining oqarishi, sovuqlik, pulsatsiyaning susayishi, og‘riq sindromi.

✅ Ishemiya diagnostikasi quyidagi tekshiruv usullariga asoslanadi:

1. Elektrokardiografiya (EKG) – yurak ishemik o‘zgarishlarini aniqlash.

2. Doppler ultratovush tekshiruvi – qon oqimining buzilishini baholash.

3. Angiografiya – tomirlarning torayish yoki to‘silish darajasini aniqlash.

4. Biokimyoviy tekshiruvlar – yurak ishemiyasida troponin, kreatin kinaza va laktat degidrogenaza miqdorini baholash.

Ishemiya organizmda turli organ va tizimlarning faoliyatini buzadigan muhim patologik jarayon hisoblanadi. Shuning uchun, ishemiya etiologiyasi, patogenezi va klinik kechishini chuqur o‘rganish shifokorlar uchun dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

660 0 11 9

TIBBIY LUG‘AT

5 Mar, 10:03

NEKROZ

Nekroz – tirik organizmda hujayralar yoki to‘qimalarning patologik nobud bo‘lish jarayoni bo‘lib, tashqi va ichki omillar ta’sirida rivojlanadi. Bu qaytarilmas jarayon bo‘lib, nekrotik to‘qima hayotiy funksiyalarni bajara olmaydi va organizm undan xalos bo‘lishga harakat qiladi.

✅ Etiologiyasi:

Nekroz turli sabablarga ko‘ra rivojlanishi mumkin:

1. Ishemiya – qon aylanishining buzilishi tufayli kislorod yetishmovchiligi.

2. Travma – mexanik shikastlanish yoki uzoq davom etgan bosim natijasida hujayralarning nobud bo‘lishi.

3. Termik omillar – kuchli issiqlik yoki sovuq ta’siri.

4. Kimyoviy omillar – kuchli kislota, ishqor yoki toksik moddalar bilan zararlanish.

5. Infeksiya va yallig‘lanish – bakteriyalar, viruslar yoki zamburug‘lar tomonidan hujayralarning shikastlanishi.

✅ Nekroz rivojlanishi bir necha bosqichdan iborat:

> Hujayralarning qaytarilmas shikastlanishi – metabolik buzilishlar chuqurlashadi.

> Sitoplazma va yadro o‘zgarishlari – kariopiknoz, karioreksis va karyolizis sodir bo‘ladi.

> To‘qima parchalanishi va yallig‘lanish – organizm o‘lik hujayralardan xalos bo‘lish uchun immun javobni ishga tushiradi.

✅ Tasnifi:

Nekroz jarayonining xususiyatiga qarab bir necha asosiy turlarga bo‘linadi:

1. Koagulyatsion (quruq) nekroz – hujayra oqsillarining denaturatsiyasi natijasida hosil bo‘ladi, asosan yurak, buyrak va taloqda uchraydi.

2. Kolikuativ (nam) nekroz – proteolitik fermentlar faol bo‘lgan joylarda rivojlanadi, odatda miya to‘qimasida kuzatiladi.

3. Gangrena – nekrotik to‘qimalarning infeksiya bilan asoratlanishi. Quruq, nam va gazli shakllari mavjud.

4. Kazeoz nekroz – tuberkulyozda uchraydigan tipik nekroz bo‘lib, pishloqsimon struktura hosil bo‘ladi.

5. Yog‘li nekroz – yog‘ to‘qimalarining shikastlanishi natijasida pankreatit yoki travmada yuzaga keladi.

✅ Klinik belgilari:

Nekrozning simptomlari uning joylashgan joyiga bog‘liq:

✓ Terida yoki mushaklarda – rang o‘zgarishi, quruqlashish yoki suyuqlik ajralishi, og‘riq yoki hissiyot yo‘qolishi.

✓ Ichki organlarda – organ funksiyasining buzilishi, intoksikatsiya alomatlari (isitma, zaiflik).

✓ Markaziy nerv tizimida – falajlik, nutq yoki ong buzilishi.

✅ Diagnostika:

Nekrozni aniqlash uchun biopsiya, radiologik usullar (MRT, KT), laborator tekshiruvlar (yallig‘lanish markerlari) qo‘llaniladi.

✅ Davolash esa quyidagilarga asoslanadi:

💉 Antibiotik va infuzion terapiya – infeksiyani oldini olish va organizm holatini yaxshilash.

🔪 Jarrohlik muolajalari – nekrotik to‘qimalarni olib tashlash, og‘ir hollarda amputatsiya.

🩸 Revaskulyarizatsiya – qon aylanishini tiklash (angioplastika, bypass).

✅ Profilaktikasi:

Nekrozni oldini olish uchun qon aylanishini yaxshilash, shikastlanishlardan himoyalanish, infektsiyalarni erta aniqlash va nazorat qilish muhim.

Nekroz – organizm uchun og‘ir patologik jarayon bo‘lib, uni erta tashxislash va davolash hayot sifatini oshirish hamda asoratlarni oldini olishda muhim rol o‘ynaydi.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

882 0 10 7

TIBBIY LUG‘AT

5 Mar, 06:21

INFARKT

Infarkt – qon aylanishining keskin buzilishi natijasida organ yoki to‘qimalarning kislorod yetishmovchiligi sababli nobud bo‘lishi (nekroz) bilan kechadigan patologik holat. Bu jarayon arteriyaning tromboz, emboliya yoki spazm tufayli to‘silib qolishi natijasida rivojlanadi. Infarkt eng ko‘p yurak, miya, o‘pka, buyrak va ichak kabi organlarda uchraydi.

Patogenez va rivojlanish mexanizmi

Odatda, quyidagi jarayonlar orqali shakllanadi:

1. Qon tomirlarining to‘silib qolishi – arteriya ichida tromb yoki embol hosil bo‘lishi qon oqimini keskin cheklaydi.

2. Gipoksiya va ishemik shikastlanish – kislorod va oziq moddalar yetishmovchiligi tufayli hujayralar energiya ishlab chiqara olmaydi.

3. Hujayralarning nobud bo‘lishi (nekroz) – uzoq davom etgan ishemiya natijasida hujayralar o‘limi sodir bo‘ladi.

4. Yallig‘lanish va fibroz shakllanishi – zararlangan to‘qima asta-sekin o‘lik hujayralardan tozalanib, uning o‘rnida chandiq hosil bo‘ladi.

Infarktning asosiy turlari:

Patologik jarayonning xususiyatlariga qarab ikki asosiy turga bo‘linadi:

Oq (anemik) infarkt – arterial qon ta’minoti to‘liq to‘xtashi natijasida rivojlanib, odatda yurak, buyrak va taloqda kuzatiladi.

Qizil (gemorragik) infarkt – venoz qon aylanishining buzilishi yoki rekanalizatsiya natijasida sodir bo‘lib, o‘pka va ichak kabi organlarda uchraydi.

Infarkt uchraydigan organlar va ularning xususiyatlari:

1. Miokard infarkti – yurak mushaklarining nekrozi bo‘lib, koronar arteriyalarning tromboz yoki spazm natijasida tiqilib qolishi sababli yuzaga keladi.

2. Serebral infarkt (insult) – miya arteriyalarining tiqilib qolishi yoki yorilishi natijasida miya to‘qimalari zararlanadi, natijada nevrologik defitsit rivojlanadi.

3. O‘pka infarkti – o‘pka arteriyasining tromb yoki embol bilan to‘silib qolishi oqibatida paydo bo‘ladi, bu esa nafas yetishmovchiligiga olib keladi.

4. Ichak infarkti – ichak arteriyalarining tromboz yoki emboliya sababli o‘tkir ishemiyaga uchrashi natijasida rivojlanib, peritonit xavfini oshiradi.

Infarktning klinik belgilari:

Infarktning alomatlari zararlangan organga qarab farqlanadi:

Miokard infarkti – uzoq davom etuvchi ko‘krak qafasida og‘riq, nafas qisishi, sovuq ter, aritmiya.

Serebral infarkt – bosh og‘rig‘i, nutq buzilishi, falajlik, ong buzilishi.

O‘pka infarkti – to‘satdan paydo bo‘ladigan nafas yetishmovchiligi, ko‘krak og‘rig‘i, qon tupurish.

Ichak infarkti – qorin sohasida kuchli og‘riq, ich ketish yoki qabziyat, meteorizm, peritonit belgilarining rivojlanishi.

Diagnostikasi:

Qon tahlillari – miokard infarktini aniqlash uchun troponin, kreatin-kinaza, d-dimer darajasi tekshiriladi.

EKG (elektrokardiografiya) – yurak infarktida ST segmentining ko‘tarilishi yoki inversiyasi kuzatiladi.

Koronar angiografiya – koronar tomirlarning holatini baholash uchun qo‘llaniladi.

Magnit-rezonans tomografiya (MRT) va kompyuter tomografiya (KT) – miya yoki ichki organ infarktlarini aniqlashda yordam beradi.

Davolash usullari:

Miokard infarkti – perkutan koronar intervensiya (stentlash), trombolitik terapiya (alteplaza), antikoagulyantlar (geparin), beta-blokatorlar va APF ingibitorlari.

Serebral infarkt – trombolizis (trombolitik dorilar bilan), antikoagulyant terapiya, neyroprotektorlar va reabilitatsiya.

O‘pka infarkti – kislorodoterapiya, trombolitik dorilar, antikoagulyantlar.

Ichak infarkti – jarrohlik (nekrotik ichak qismini olib tashlash), antibakterial terapiya.

Profilaktika va asoratlarning oldini olish

Infarkt xavfini kamaytirish uchun quyidagi chora-tadbirlar muhim:

1. Arterial gipertenziyani nazorat qilish

2. Xolesterin va qand miqdorini me’yorida ushlab turish

3. Sog‘lom turmush tarzi: to‘g‘ri ovqatlanish, muntazam jismoniy faollik, chekish va alkogoldan voz kechish

4. Antitrombotsitar va antikoagulyant terapiya (zarur hollarda).

Infarkt – hayot uchun xavfli kasallik bo‘lib, erta tashxis va o‘z vaqtida davolash bemorning hayot sifatini oshirish hamda asoratlarning oldini olishda katta ahamiyatga ega.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

1.1k 0 9 2

TIBBIY LUG‘AT

4 Mar, 19:01

Elektrokardiografiya (EKG)

EKG yurakning elektr faolligini o‘lchash va tahlil qilish usuli hisoblanadi. Bu tekshiruv yurak mushaklarining qisqarishi natijasida hosil bo‘ladigan elektr signallarini maxsus apparat – elektrokardiograf yordamida yozib olishga asoslangan. Olingan grafik tasvir elektrokardiogramma (EKG) deb ataladi.

EKG yurakning ishlashini baholash uchun muhim diagnostik vosita hisoblanadi. Unda yurak urish chastotasi, ritmi va elektr impulslarining o‘tish holati aks etadi. Grafikda P-to‘lqin, QRS majmuasi va T-to‘lqin kabi asosiy segmentlar qayd etilib, ular yurakning turli qismlarining faoliyatini ko‘rsatadi.

EKG og‘riqsiz, tezkor va samarali tekshiruv bo‘lib, yurak kasalliklarini erta tashxislash va tahlil qilishda keng qo‘llaniladi.

EKG ni birinchi bo‘lib, 1903-yilda gollandiyalik fiziolog Villem Eyntxoven kashf qilgan va 1924-yilda fiziologiya va tibbiyot bo‘yicha Nobel mukofoti bilan taqdirlangan.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

1.2k 2 6

TIBBIY LUG‘AT

4 Mar, 12:02

2022-yildan buyon, nihoyat, yana davom etamiz!

1.1k 0 0 3

TIBBIY LUG‘AT

4 Mar, 11:53

LUG‘AT MUNDARIJASI:

A:
Absess • Ambulatoriya • Asfiksiya • Adenoma • Anoreksiya • Angiospazm • Agnoziya • Amputatsiya • Analgeziya • Anafilaksiya • Affekt • Arrenoblastoma • Anevrizma • Ankiloz • Anoftalm • Abstinensiya • Atrofiya

B:
Bifurkatsiya • Bronxoskopiya • Biopsiya • Blokada

D:
Dispepsiya • Displaziya • Disfagiya • Divertikul • Dermatomiozit • Derealizatsiya

E:
Eklampsiya

G:
Gemodializ • Giperkeratoz • Giperemiya • Gipoplaziya • Glikozuriya • Gemiplegiya • Gepatosplenomegaliya

I:
Infiltrat • Immobilizatsiya

K:
Kaxeksiya • Kumulyatsiya

M:
Maskulinoma

N:
Neyroxirurgiya

P:
Parkinsonizm • Podagra

T:
Trepanatsiya • Temiratki

V:
Venepunksiya • Vaksina

G‘:
G‘altak nervi

👆Kerakli so‘z ustiga bossangiz, taʼrifini o‘qishingiz mumkin bo‘ladi.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
@TIBBIY_LUGAT - tibbiyotga oid atamalarning izohli baza-kanali!

1.2k 0 20 2

TIBBIY LUG‘AT

27 Aug 2022, 18:54

➡️ Derealizatsiya – atrof-dunyodagi real narsa va ko‘rinishlarni noto‘g‘ri, yolg‘on, o‘zgargan holda idrok qilinishi.

Psixiatriyada idrok patologiyasi hisoblanadi.

📌 #Derealizatsiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

2.7k 0 11

TIBBIY LUG‘AT

13 Jan 2022, 11:52

➡️ Gepatosplenomegaliya — jigar va taloqning kattalashishi.

Jigar sirrozida, gemolitik kamqonliklarda, surunkali miyeloleykozlarda, surunkali gepatitlarda kuzatiladi.

📌 #Gepatosplenomegaliya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

4.7k 0 12

TIBBIY LUG‘AT

24 Dec 2021, 06:00

➡️ Gemiplegiya – gavda o'ng yoki chap yarmining to'liq falajlanishi.

Ko'pincha, gipertoniya, ateroskleroz, revmatizm, qand kasalliklarida miyaga qon qo'yilishi yoki miya qon tomirlarining berkilib qolishi sabab bo'ladi. Gemiplegiya miya o'smasi, yallig'lanishi va jarohatlanishining alomati bo'lishi ham mumkin. Gemiplegiyaga sabab bo'lgan kasallik davolanadi, dori-darmondan tashqari falajlangan oyoq-qo'l uqalanadi, shifobaxsh badan tarbiya buyuriladi va fizioterapiya usullari qo'llaniladi.

📌 #Gemiplegiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

6k 0 26

TIBBIY LUG‘AT

29 Nov 2021, 15:27

➡️ Glikozuriya — siydik bilan qand (glyukoza) chiqishi. Asosan, giperglikemiyadan keyin kuzatiladi.

Buyrak kanalchalarining reabsorbsiya qilish xossasi susayganda ro'y beradi, shuningdek, qandli diabetga xos belgilardan biri hisoblanadi. Qandli diabet bilan og'rigan bemor qonida qand ko'payadi, bu siydikda qand bo'lishiga olib keladi. Normal siydikda qand bo'lmaydi. Alimentar (qand ko'p iste'mol qilinganda), reflektor (hayajonlanish, stress holatlarida bir lahzada o'tib ketadi), diabetik va buyrak xili ajratiladi. Nerv va endokrin tizim faoliyati buzilganda, buyrak kasalliklari, turli zaharlanishlar, homiladorlik toksikozlarida ham glikozuriya kuzatilishi mumkin.

Suratda qonda glyukoza darajasini o‘lchovchi asbob ko‘rsatilgan.

📌 #Glikozuriya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

5.5k 0 15

TIBBIY LUG‘AT

28 Nov 2021, 06:30

➡️ Kumulyatsiya — ba'zi dori moddalar uzoq muddat qabul qilinganda, ularning organizmda to'planib, ta'sir etish kuchining ortishi. Zaharlanishga olib kelishi mumkin.

Material va funksional kumulyatsiya farq qilinadi. Material kumulyatsiyaga barbituratlar, yurak glikozidlari, funksional kumulyatsiyaga etil spirti sabab bo'ladi. Kumulyativ xossali moddalar organizmdan chiqib ulgurishi uchun dori ichirilmay, orada dam beriladi. Shunday dorilar organizmda ushlanib qolmasligi uchun ko'p suyuqlik ichiriladi va ayirish a'zolarining faoliyatini oshirish chora-tadbirlari ko'riladi.

📌 #Kumulyatsiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

4.2k 0 20

TIBBIY LUG‘AT

26 Nov 2021, 17:30

➡️ Immobilizatsiya — tananing shikastlangan yoki kasal qismini (odatda, qo'l-oyoq va umurtqa pog'onasini) qimirlamaydigan qilib qo'yish.

Suyak singanda, chiqqanda, tayanch-harakat a'zolari yallig'lanish kasalliklarida (osteomiyelit, sil va boshqalar), suyak va yumshoq to'qima turli jarohatlarida, operatsiyadan keyin tananing tegishli joylarini ma'lum vaziyatda ushlab turish uchun immobilizatsiya qo'llaniladi. Vaqtincha (transport) va doimiy (davolash) immobilizatsiya farq qilinadi. Vaqtincha harakatsizlantirish suyak singanda va boshqa og'ir shikaslanishlarda birinchi yordam ko'rsatishning eng muhim vositasidir. Vaqtincha harakatsizlantirish uchun maxsus shinalar (Detiriks, Kramer, Bogdanov va h.k.), shuningdek, qo'l ostida bor bo'lgan faner, taxta va boshqa materiallardan foydalaniladi.
Shinalash – vaqtincha immobilizatsiyaning asosiy turi hisoblanadi. Bemor kasalxonaga keltrilgandan so'ng vaqtincha immobilizatsiya doimiysi bilan almashtiriladi.

📌 #Immobilizatsiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

4.1k 0 22

TIBBIY LUG‘AT

17 Nov 2021, 19:36

➡️ Atrofiya — to'qimalar oziqlanishining buzilishi oqibatida a'zolarning kichrayib, hujayralar sifatining o'zgarishi. Fiziologik va patologik atrofiya tafovut qilinadi.

Fiziologik atrofiya a'zolar faoliyatining to'xtashi natijasida ro'y beradi. Chunonchi, organizm o'sishdan to'xtaganda, ayrisimon bez atrofiyalanib, yog' to'qimasi ko'payadi. Odam qarigan sari a'zolar faoliyati susayishi natijasida bezlar va ichki a'zolar hajmi kichrayadi, teri elastikligi yo'qolib, ajin paydo bo'ladi.

Patologik atrofiyaga turli kasalliklar (sil, o'smalar, zaharlanish va boshqalar) sabab bo'ladi. Bunda a'zolar hajmi kichrayadi. Atrofiya sabablari yo'qotilsa, a'zolar asli holiga qaytishi mumkin, jumladan, singan suyak bitgandan so'ng atrofiyalangan mushaklar tiklanib, harakat me'yorlashadi. Atrofiyaning oldi olinmasa, hayot uchun xavf tug'dirishi mumkin. Masalan, ko'z nervi atrofiyasi ko'rlikka, mushaklar atrofiyasi falajlikka, jinsiy bezlar atrofiyasi bepushtlikka sabab bo'ladi.

📌 #Atrofiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

3.9k 0 19

TIBBIY LUG‘AT

17 Nov 2021, 18:31

➡️ Dermatomiozit — ko'pincha, mushak, teri va nerv zararlanishi bilan o'tadigan va kollagenoz turkumiga mansub umumiy kasallik; o'tkir, o'rtacha o'tkir yoki surunkali bo'ladi.

Aksari sil, ich terlama, gripp kabi yuqumli kasalliklardan keyin ro'y beradi. Yoshlar va ayollarda ko'proq uchraydi. Dastlab yuz, keyinroq oyoq-qo'l va badanda qizil, ko'kimtir dog'lar, tuguncha, pufakchalar paydo bo'ladi. Ular anchagina joyni egallashi, hatto butun badanga tarqalishi mumkin. Keyinchalik pufakchalar so'rilib, o'rnida qoramtir dog' qoladi, teri yupqalashadi (atrofiya). Og'iz, tomoq, ko'z shilliq qavati, oyoq-qo'l, qovurg'alar orasi, umurtqalar atrofi, hatto ko'z kosasi mushaklari ham kasallanadi; bemor darmonsizlanib, tez charchaydigan bo'lib qoladi, ba'zan, harorati ko'tariladi. Ushbu jarayonda plevrit, endokardit kabi kasalliklar paydo bo'ladi. Davo bemorning umumiy ahvoliga qarab tayinlanadi (asosan, kortioksteroidlar buyuriladi).

📌 #Dermatomiozit

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

3.3k 0 9

TIBBIY LUG‘AT

16 Nov 2021, 17:51

➡️ Gipoplaziya, giponeziya — embrional rivojlanish buzilgani sababli to'qima, a'zo, gavdaning bir qismi va butun organizmning o'smay qolishi, chala yetilishi.

Turli a'zolardagi gipoplaziyaning ahamiyati har xil. Juft a'zolardan biri (masalan, buyrak) normal rivojlangan holda ikkinchisining o'smay qolishi unchalik sezilmaydi, chunki normal rivojlangan buyrak gipertrofiyalanadi. Boshqa a'zolar, masalan, bosh miyaning o'smay qolishi (mikrotsefaliya) butun organizmga yomon ta'sir etib, uni, ko'pincha, erta halok qiladi. Tashqi va ichki muhitning turli omillari (onaning turli kasalliklari, nur energiyasi ta'siri, shikastlanish, noto'g'ri ovqatlanish), shuningdek, onadan bolaga o'tadigan yuqumli kasalliklar (qizilcha, toksoplamoz, sitomegaliya, poliomielit) gipoplaziyaga sabab bo'lishi mumkin.

📌 #Gipoplaziya • #Giponeziya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

2.8k 0 9

TIBBIY LUG‘AT

27 Oct 2021, 19:00

➡️ Temiratki – murakkab dermatologik kasallik, keng tarqalgan, bolalar va o'smirlar terisini zararlaydi.

SABABLARI:
• Trichophyton tonsurans va Microsporum canis zamburug'lari;
• Kasallangan hayvon bilan kontakt;
• Zararlangan bemor bilan kontakt;
• Shaxsiy gigiyenaga rioya qilmaslik;
• Teri yuzasi shikastlanishi.

BELGILARI:
✓ Inkubatsion davr 3-4 kun;
✓ Silliq terida: yuzasi kepaklanuvchi qizil va pushti dog'lar;
✓ Pufak cheti yoriladi, o'rnida qavariqlar hosil bo'ladi;
✓ Soch yuzasida: soch tagida “obodok” hosil bo'lishi;
✓ Teri qurishi, qizarish;
✓ Tirnoqda: tirnoq yuzasida kulrang dog'lar, o'sib tirnoqni sinuvchan qiladi;
✓ Zararlangan joyda qichishish va achishish.

DIAGNOSTIKASI:
— Mikolog ko'rigi;
— Surtma olish;
Zamburug'ga analiz olish.

DAVOLASH:
→Peroral zamburug'ga qarshi vositalar;
→Tashqi malhamlar qo'llash (triderm, tsikopiroks, bifonazol, klotrimazol, izokonazol);
→Yod bilan artish;
→Gormonal davo;
→Antibiotiklar

✓ To'liq davo kursi 1,5-2 oyni tashkil etadi, bolalarda soch to'liq olinib, bosh yuviladi va malham suriladi.

PROFILAKTIKASI:
— Bolalar orasida regulyar tibbiy ko'rik;
— Shaxsiy gigiyena qoidalari;
— Shaxsiy buyumlar dezinfeksiyasi;
— Uy hayvonlarni tekshirish.

📌 #Temiratki

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

3k 0 15

TIBBIY LUG‘AT

25 Oct 2021, 09:15

➡️ Abstinensiya — kishi doimiy o'rganib qolgan narsasi (spirtli ichimliklar ichish, narkotik moddalar qabul qilish, jinsiy aloqa qilish)dan voz kechganda kuzatiladigan xumorlik (tushkunlikka tushish, kayfiyat buzilishi, qo'rquv, uyqusizlik, titrash, tirishish) holati.

📌 #Abstinensiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

2.6k 0 11

TIBBIY LUG‘AT

22 Oct 2021, 18:50

➡️ Giperemiya, qizarish – gavdaning ma'lum qismidagi arteriya yoki vena tomirlarining qonga to'lishi.

Tomir kengaytiradigan nervlarning ta'sirlanishi va tomir toraytiradigan nervlar faoliyatining susayishi natijasida nerv tizimi faoliyatining buzilishi arterial giperemiyaga olib keladi. Bunda zararlangan joyga ko'p qon oqib kelganligi uchun u qizaradi, shu joyda harorat ko'tariladi, hajmi kattalashadi. Kishi uyalganida yoki g'azablanganida ham shunday holat kuzatiladi. Yurak faoliyati buzilishi, venalar tiqilib qolishi, tomirlar innervatsiyasi buzilishi natijasida paydo bo'lgan venoz giperemiyada zararlangan joy ko'karib ketadi (sianoz), gohida shishadi. Ba'zan davolash maqsadida kompress, grelka va boshqalar qo'yilganda ham giperemiya ro'y berishi mumkin.

📌 #Giperemiya

✅ Foydali manzil: @Tibbiy_lugat

2.8k 0 10

Продам твой канал за сутки.

Продам канал с доходом 138090

Telegram Analytics

TIBBIY LUG‘AT

Kanal geosi va tili

Toifa

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

TIBBIY LUG‘AT

1 207

Kanalda mashhur

Sayt tili

Продам твой канал за сутки.

Продам канал с доходом 138090

Telegram Analytics

TIBBIY LUG‘AT

Kanal geosi va tili

Toifa

1 207

Kanalda mashhur