🆘 Buyraklar shikastlanishi: tarif, patogenez, klinika, diagnostika, TEZ TIBBIY YORDAM 🚑
🩺 📌 Tarif:
Buyraklar shikastlanishi – bu mexanik zarba, kompression (ezilish), penetratsion jarohatlar yoki ichki patologik jarayonlar natijasida yuzaga keladigan holat bo‘lib, buyraklarning funksiyasini buzilishi va hayot uchun xavf tug‘dirishi mumkin.
⚙ 🧬 Patogenez:
🔹 To‘qimalarning bevosita shikastlanishi → qon ketish va gematomalar shakllanishi 🩸
🔹 Siydik yo‘llari uzilishi → siydik oqimi buzilishi 🚫
🔹 Buyrak tomirlarining shikastlanishi → ishemiya va nekroz rivojlanishi ⚠
🔹 Gipovolemik yoki gemorragik shok xavfi 📉
🩸 🩻 Klinikasi:
🔹 Bel sohasida kuchli og‘riq 🤕
🔹 Gematuriya (siydikda qon) 🩸
🔹 Siydik ajralishining kamayishi yoki to‘xtashi 🚫
🔹 Arterial gipertenziya 📈
🔹 Ko‘ngil aynishi, qusish 🤢
🩺 🔬 Diagnostika:
🔍 Umumiy siydik tahlili – gematuriya, proteinuriya
🔍 Qon tahlili – kreatinin, mochevina oshishi 📊
🔍 UZI – buyraklar holatini baholash 🏥
🔍 KT/MRT – shikastlanish darajasini aniqlash
🚨 ⚡ TEZ TIBBIY YORDAM:
✅ 1. Vaziyatni baholash va bemorni kuzatish
🔹 Bemor hushyor yoki yo‘qligini tekshirish
🔹 Arterial bosim, yurak urishi va nafas olish chastotasini aniqlash
🔹 Qon ketish yoki shok belgilari bor-yo‘qligini baholash
✅ 2. Og‘riqni kamaytirish
🔹 Engil shikastlanishda – metamizol (Analgin) yoki NSAIDlar (Ketorolac) 💉
🔹 Og‘ir og‘riqda – opioid analgetiklar (Tramadol, Morfin)
✅ 3. Qon ketishini nazorat qilish
🔹 Gematuriya bo‘lsa – qon ketish darajasi baholanadi
🔹 Agar gemorragik shok belgilari bo‘lsa, infuzion terapiya darhol boshlanadi
✅ 4. Infuzion terapiya va suyuqlik balansini nazorat qilish
🔹 Gipovolemiya yoki shok xavfi bo‘lsa – NaCl 0,9%, Ringer eritmasi, kolloidlar infuziyasi
🔹 Buyrak yetishmovchiligi xavfi – diurezni kuzatish (siydik ajralishi 0,5 ml/kg/soatdan kam bo‘lsa, tezkor chora ko‘riladi)
✅ 5. Siydik chiqarish yo‘llari holatini baholash
🔹 Anuriya bo‘lsa, siydik yo‘llarining shikastlanishiga shubha qilinganida kateterizatsiya qilmang!
🔹 Urolog yoki jarroh ko‘rigiga yuborish
✅ 6. Transport va shoshilinch gospitalizatsiya
🏥 Kimlar darhol kasalxonaga yuboriladi?
🔺 Arterial bosimning tushishi (
🩺 📌 Tarif:
Buyraklar shikastlanishi – bu mexanik zarba, kompression (ezilish), penetratsion jarohatlar yoki ichki patologik jarayonlar natijasida yuzaga keladigan holat bo‘lib, buyraklarning funksiyasini buzilishi va hayot uchun xavf tug‘dirishi mumkin.
⚙ 🧬 Patogenez:
🔹 To‘qimalarning bevosita shikastlanishi → qon ketish va gematomalar shakllanishi 🩸
🔹 Siydik yo‘llari uzilishi → siydik oqimi buzilishi 🚫
🔹 Buyrak tomirlarining shikastlanishi → ishemiya va nekroz rivojlanishi ⚠
🔹 Gipovolemik yoki gemorragik shok xavfi 📉
🩸 🩻 Klinikasi:
🔹 Bel sohasida kuchli og‘riq 🤕
🔹 Gematuriya (siydikda qon) 🩸
🔹 Siydik ajralishining kamayishi yoki to‘xtashi 🚫
🔹 Arterial gipertenziya 📈
🔹 Ko‘ngil aynishi, qusish 🤢
🩺 🔬 Diagnostika:
🔍 Umumiy siydik tahlili – gematuriya, proteinuriya
🔍 Qon tahlili – kreatinin, mochevina oshishi 📊
🔍 UZI – buyraklar holatini baholash 🏥
🔍 KT/MRT – shikastlanish darajasini aniqlash
🚨 ⚡ TEZ TIBBIY YORDAM:
✅ 1. Vaziyatni baholash va bemorni kuzatish
🔹 Bemor hushyor yoki yo‘qligini tekshirish
🔹 Arterial bosim, yurak urishi va nafas olish chastotasini aniqlash
🔹 Qon ketish yoki shok belgilari bor-yo‘qligini baholash
✅ 2. Og‘riqni kamaytirish
🔹 Engil shikastlanishda – metamizol (Analgin) yoki NSAIDlar (Ketorolac) 💉
🔹 Og‘ir og‘riqda – opioid analgetiklar (Tramadol, Morfin)
✅ 3. Qon ketishini nazorat qilish
🔹 Gematuriya bo‘lsa – qon ketish darajasi baholanadi
🔹 Agar gemorragik shok belgilari bo‘lsa, infuzion terapiya darhol boshlanadi
✅ 4. Infuzion terapiya va suyuqlik balansini nazorat qilish
🔹 Gipovolemiya yoki shok xavfi bo‘lsa – NaCl 0,9%, Ringer eritmasi, kolloidlar infuziyasi
🔹 Buyrak yetishmovchiligi xavfi – diurezni kuzatish (siydik ajralishi 0,5 ml/kg/soatdan kam bo‘lsa, tezkor chora ko‘riladi)
✅ 5. Siydik chiqarish yo‘llari holatini baholash
🔹 Anuriya bo‘lsa, siydik yo‘llarining shikastlanishiga shubha qilinganida kateterizatsiya qilmang!
🔹 Urolog yoki jarroh ko‘rigiga yuborish
✅ 6. Transport va shoshilinch gospitalizatsiya
🏥 Kimlar darhol kasalxonaga yuboriladi?
🔺 Arterial bosimning tushishi (