Yevrosentizm (Evrosentizm) g'oyalari — bu Yevropa va G'arb tsivilizatsiyalarini global madaniyat, tarix va taraqqiyot jarayonlarida ustun va markaziy deb ko‘radigan dunyoqarash yoki yondashuvdir. Bu g'oya asosan Yevropa tarixini, ilm-fanini, san'atini va ijtimoiy tuzilmalarini boshqa mintaqalar va madaniyatlar bilan taqqoslaganda yuqoriroq deb hisoblashga asoslanadi. Evrosentristik nuqtai nazarga ko'ra, G'arb tamadduni, uning qadriyatlari va taraqqiyot modellari insoniyatning eng yuksak yutug‘i sifatida qaraladi.
Evrosentizmning asosiy jihatlari:
1. Tarixga yondashuv: Ko'pincha butun dunyo tarixi Yevropa nuqtai nazaridan talqin qilinadi, G'arbning rivojlanishi va ta'siri boshqalar bilan solishtirilganda ustun qo'yiladi.
2. Madaniyat va ilm-fan: Yevropa ilmiy yutuqlari, falsafiy va madaniy rivojlanishlari global me'yor sifatida qabul qilinadi va boshqa xalqlarning ilmiy yutuqlari ko'pincha e'tibordan chetda qoladi yoki ikkinchi darajali deb ko'riladi.
3. Siyosiy va iqtisodiy ustunlik: Evrosentristik qarashlar G'arb hukmronligining tabiiy yoki muqarrar ekanligini ilgari suradi, shu bilan birga boshqa mintaqalarning siyosiy yoki iqtisodiy tizimlarini kamchilikli yoki nomukammal deb talqin qiladi.
4. Post-kolonial tanqid: Yevrosentizm ko'pincha mustamlakachilik siyosatining bir qismi sifatida tanqid qilinadi. Post-kolonial fikrlashda Yevrosentristik g'oyalar madaniy imperializm va mustamlakachilikni oqlashga xizmat qilgan deb hisoblanadi.
Yevrosentizmni tanqid qilgan olimlar bu yondashuvning noxolisligini, dunyo madaniyatlari va tarixlarini bir xil darajada qabul qilish kerakligini ta'kidlaydilar.
https://t.me/TarixTamaddun1
Evrosentizmning asosiy jihatlari:
1. Tarixga yondashuv: Ko'pincha butun dunyo tarixi Yevropa nuqtai nazaridan talqin qilinadi, G'arbning rivojlanishi va ta'siri boshqalar bilan solishtirilganda ustun qo'yiladi.
2. Madaniyat va ilm-fan: Yevropa ilmiy yutuqlari, falsafiy va madaniy rivojlanishlari global me'yor sifatida qabul qilinadi va boshqa xalqlarning ilmiy yutuqlari ko'pincha e'tibordan chetda qoladi yoki ikkinchi darajali deb ko'riladi.
3. Siyosiy va iqtisodiy ustunlik: Evrosentristik qarashlar G'arb hukmronligining tabiiy yoki muqarrar ekanligini ilgari suradi, shu bilan birga boshqa mintaqalarning siyosiy yoki iqtisodiy tizimlarini kamchilikli yoki nomukammal deb talqin qiladi.
4. Post-kolonial tanqid: Yevrosentizm ko'pincha mustamlakachilik siyosatining bir qismi sifatida tanqid qilinadi. Post-kolonial fikrlashda Yevrosentristik g'oyalar madaniy imperializm va mustamlakachilikni oqlashga xizmat qilgan deb hisoblanadi.
Yevrosentizmni tanqid qilgan olimlar bu yondashuvning noxolisligini, dunyo madaniyatlari va tarixlarini bir xil darajada qabul qilish kerakligini ta'kidlaydilar.
https://t.me/TarixTamaddun1