Markaziy Osiyoning yashil energiya kelajagi kimning nazorati ostida? – davomi
Yevropa global jarayonlardan chetda qolmoqda
Markaziy Osiyoning hozirgi energetik transformatsiyasi shuni ko‘rsatadiki, Yevropa bu muhim jarayonlardan chetda qolish xavfi bor. Rossiyaga qaramlikni kamaytirish bo‘yicha Yevropa Ittifoqining bayonotlariga qaramay, Markaziy Osiyodagi energetika sektorida yetakchilik allaqachon Xitoy va Fors ko‘rfazi davlatlariga o‘tib ketgan.
Yevropa Ittifoqining hozirgi siyosati mafkuraviy yondashuvlarga asoslangan (demokratik islohotlarni o‘tkazish, Rossiya hamda Xitoy bilan aloqalarni cheklash talabi) – bu esa mintaqa o‘yinchilarini uzoqlashtirmoqda. Xitoy va Ko‘rfaz davlatlari Markaziy Osiyoga aniq investitsiyalar va loyihalarni taklif qilayotgan bir paytda, Yevropa mintaqaviy o‘zgarishlarni demokratik islohotlar, inson huquqlari va siyosiy shaffoflik kabi shartlarga bog‘lashda davom etmoqda.
Bu fonda Yevropa Markaziy Osiyodagi ta’sirini saqlab qolish maqsadida quyidagilarni amalga oshirishi mumkin:
Birinchidan, faol investitsiyalarni yo‘lga qo‘yish, jumladan, Markaziy Osiyodagi yashil energiya loyihalarida ishtirok etish;
Ikkinchidan, Fors ko‘rfazi davlatlari bilan pragmatik hamkorlik o‘rnatish, ularning mintaqadagi ishtirokidan foyda olish;
Uchinchidan, muqobil iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish, shunda Markaziy Osiyo butunlay Xitoy yoki arab monarxiyalariga bog‘lanib qolmaydi.
Xulosa qilib aytganda, Markaziy Osiyoning yashil energetikaga o‘tishi nafaqat texnologiya yoki investitsiya masalasi, balki asosiy geosiyosiy omil bo‘lib, u mintaqadagi kuchlar muvozanatini aniqlab beradi. Xitoy va Fors ko‘rfazi davlatlari allaqachon yangi o‘yin qoidalarini shakllantirmoqda, Rossiya va Yevropa esa ularga moslashishga majbur bo‘lmoqda. Muhim savol shuki, boshqa yirik davlatlar qanday strategik qadamlar tashlaydi va bu jarayonda faqat kuzatuvchi emas, balki faol ishtirokchi bo‘lishga harakat qiladimi?
Strategic Focus: Central Asia
Yevropa global jarayonlardan chetda qolmoqda
Markaziy Osiyoning hozirgi energetik transformatsiyasi shuni ko‘rsatadiki, Yevropa bu muhim jarayonlardan chetda qolish xavfi bor. Rossiyaga qaramlikni kamaytirish bo‘yicha Yevropa Ittifoqining bayonotlariga qaramay, Markaziy Osiyodagi energetika sektorida yetakchilik allaqachon Xitoy va Fors ko‘rfazi davlatlariga o‘tib ketgan.
Yevropa Ittifoqining hozirgi siyosati mafkuraviy yondashuvlarga asoslangan (demokratik islohotlarni o‘tkazish, Rossiya hamda Xitoy bilan aloqalarni cheklash talabi) – bu esa mintaqa o‘yinchilarini uzoqlashtirmoqda. Xitoy va Ko‘rfaz davlatlari Markaziy Osiyoga aniq investitsiyalar va loyihalarni taklif qilayotgan bir paytda, Yevropa mintaqaviy o‘zgarishlarni demokratik islohotlar, inson huquqlari va siyosiy shaffoflik kabi shartlarga bog‘lashda davom etmoqda.
Bu fonda Yevropa Markaziy Osiyodagi ta’sirini saqlab qolish maqsadida quyidagilarni amalga oshirishi mumkin:
Birinchidan, faol investitsiyalarni yo‘lga qo‘yish, jumladan, Markaziy Osiyodagi yashil energiya loyihalarida ishtirok etish;
Ikkinchidan, Fors ko‘rfazi davlatlari bilan pragmatik hamkorlik o‘rnatish, ularning mintaqadagi ishtirokidan foyda olish;
Uchinchidan, muqobil iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish, shunda Markaziy Osiyo butunlay Xitoy yoki arab monarxiyalariga bog‘lanib qolmaydi.
Xulosa qilib aytganda, Markaziy Osiyoning yashil energetikaga o‘tishi nafaqat texnologiya yoki investitsiya masalasi, balki asosiy geosiyosiy omil bo‘lib, u mintaqadagi kuchlar muvozanatini aniqlab beradi. Xitoy va Fors ko‘rfazi davlatlari allaqachon yangi o‘yin qoidalarini shakllantirmoqda, Rossiya va Yevropa esa ularga moslashishga majbur bo‘lmoqda. Muhim savol shuki, boshqa yirik davlatlar qanday strategik qadamlar tashlaydi va bu jarayonda faqat kuzatuvchi emas, balki faol ishtirokchi bo‘lishga harakat qiladimi?
Strategic Focus: Central Asia