O‘zbekistonning tashqi iqtisodiy faoliyatidagi asosiy yo‘nalish – Markaziy Osiyo
Karina Axmedova, mustaqil tadqiqotchi
Markaziy Osiyo, boy tarixi va ulkan istiqbollari bilan bugungi kunda O‘zbekistonning tashqi iqtisodiy strategiyasida markaziy o‘rinni egallab turibdi. Toshkent uchun bu mintaqa nafaqat geografik yaqinlik, balki siyosiy va iqtisodiy hamkorlikning asosiy ustuvorliklari shakllanadigan hududdir. Prezident Shavkat Mirziyoyev boshchiligida O‘zbekiston o‘zining mintaqaviy lider sifatidagi rolini mustahkamlab, qo‘shnilar bilan hamkorlikni chuqurlashtirish va iqtisodiy integratsiyaga yo‘naltirilgan strategiyani amalga oshirmoqda.
Inson kapitali: yoshlik – taraqqiyot garovi
Markaziy Osiyo dunyodagi eng yosh mintaqalardan biri hisoblanadi. Aholining o‘rtacha yoshi atigi 28,7 yoshni tashkil etadi, umumiy demografik potensial esa 80 million kishiga yetgan. BMT prognozlariga ko‘ra, 2050-yilga kelib mintaqa aholisi soni 100 milliondan oshadi. Bu ulkan mehnat resurslari fondi iqtisodiy o‘sish va texnologik transformatsiya uchun mustahkam poydevor bo‘lmoqda. O‘zbekiston bu imkoniyatni nafaqat chaqiriq, balki mintaqa yoshlari va dinamik ishchi kuchidan foydalanib, progressiv o‘zgarishlarning katalizatoriga aylanish imkoniyati sifatida ko‘radi.
Mintaqa iqtisodiyoti: barqarorlikdan farovonlik sari
Markaziy Osiyo iqtisodiyoti so‘nggi o‘n yilda 6,2% o‘sish sur’atlarini namoyon etmoqda, bu o‘rtacha global ko‘rsatkichdan 2 baravar yuqori. Mintaqaning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 2016-yildan boshlab 60% ga oshib, 2023-yilda $450 mlrdga yetdi. Bu raqamlar nafaqat iqtisodiy o‘sishni aks ettiradi, balki mintaqani yangi iqtisodiy qudrat markaziga aylantirishdagi transformatsiyani ko‘rsatadi - O‘zbekiston esa bunda yetakchi rol o‘ynamoqda.
Savdo va integratsiya: birdamlik sari yo‘l
Toshkent Markaziy Osiyoda savdo aloqalarini mustahkamlashga faol hissa qo‘shmoqda. Oxirgi 7 yil ichida mintaqaning tashqi savdo hajmi 2 baravarga oshib, $225 mlrdga yetgan bo‘lsa, ichki mintaqaviy savdo hajmi 4,5 baravarga oshgan – $2,4 mlrddan $11 mlrdgacha. Ushbu yutuqlar mintaqa davlatlarining bir-biriga bo‘lgan ishonchi ortib borayotganini va umumiy iqtisodiy makon yaratishga intilayotganini tasdiqlaydi. O‘zbekiston uchun bunday aloqalarni rivojlantirish nafaqat iqtisodiy jihatdan manfaatli, balki global maydonda mintaqaning kuchli o‘yinchiga aylanishi yo‘lidagi strategik maqsaddir.
Investitsion jozibadorlik: ishonch indikatori sifatida
Markaziy Osiyo investitsiyalar uchun tobora jozibali bo‘lib bormoqda. Mintaqaga jalb qilingan investitsiyalar hajmi 2016-yildagi $27 mlrddan 2023-yilda $50 mlrdga yetgan. Ayniqsa, mintaqa davlatlari o‘rtasidagi o‘zaro investitsiyalarning yillik o‘rtacha 9%ga o‘sishi e’tiborga loyiqdir. O‘zbekiston bu jarayonda yetakchi rolni egallab, transchegaraviy kapital qo‘yilmalar uchun qulay sharoitlar yaratmoqda va qo‘shnilari uchun barqarorlik kafolati bo‘lib xizmat qilmoqda.
Qo‘shma korxonalar: hamkorlik amalda
2016-yildan boshlab Markaziy Osiyo davlatlari kapitali ishtirokidagi korxonalar soni O‘zbekistonda deyarli 6 baravarga oshib, 1830 taga yetgan. Shu bilan birga, O‘zbekiston kompaniyalarining qo‘shni mamlakatlardagi soni 8,5 baravarga oshib, 4700 dan oshdi. Bu ko‘rsatkichlar faqatgina raqamlar emas, balki jonli o‘zaro hamkorlik va real iqtisodiy muvaffaqiyatlarni aks ettiradi. O‘zbekiston o‘zaro ishonch va o‘sishni mustahkamlash vositasi sifatida hamkorlik samarali bo‘lishi mumkinligini namoyon etmoqda.
Markaziy Osiyo — birinchi darajali ustuvor yo‘nalish
Toshkent Markaziy Osiyoning barqarorligi va farovonligini o‘z muvaffaqiyatining garovi sifatida ko‘radi. Mamlakatning siyosiy strategiyasi shundan dalolat beradiki, aynan mintaqaviy hamkorlik barqaror rivojlanish uchun asos bo‘la oladi. Global tahdidlar ortib borayotgan sharoitda, O‘zbekiston o‘z integratsiya siyosatiga sodiq qolmoqda va Markaziy Osiyoni nafaqat hamkorlar, balki umumiy farovonlik yo‘lida ittifoqchilar sifatida ko‘rmoqda.
Umuman olganda, Markaziy Osiyo faqat mintaqa emas, bu Yevrosiyoning yuragi.
Karina Axmedova, mustaqil tadqiqotchi
Markaziy Osiyo, boy tarixi va ulkan istiqbollari bilan bugungi kunda O‘zbekistonning tashqi iqtisodiy strategiyasida markaziy o‘rinni egallab turibdi. Toshkent uchun bu mintaqa nafaqat geografik yaqinlik, balki siyosiy va iqtisodiy hamkorlikning asosiy ustuvorliklari shakllanadigan hududdir. Prezident Shavkat Mirziyoyev boshchiligida O‘zbekiston o‘zining mintaqaviy lider sifatidagi rolini mustahkamlab, qo‘shnilar bilan hamkorlikni chuqurlashtirish va iqtisodiy integratsiyaga yo‘naltirilgan strategiyani amalga oshirmoqda.
Inson kapitali: yoshlik – taraqqiyot garovi
Markaziy Osiyo dunyodagi eng yosh mintaqalardan biri hisoblanadi. Aholining o‘rtacha yoshi atigi 28,7 yoshni tashkil etadi, umumiy demografik potensial esa 80 million kishiga yetgan. BMT prognozlariga ko‘ra, 2050-yilga kelib mintaqa aholisi soni 100 milliondan oshadi. Bu ulkan mehnat resurslari fondi iqtisodiy o‘sish va texnologik transformatsiya uchun mustahkam poydevor bo‘lmoqda. O‘zbekiston bu imkoniyatni nafaqat chaqiriq, balki mintaqa yoshlari va dinamik ishchi kuchidan foydalanib, progressiv o‘zgarishlarning katalizatoriga aylanish imkoniyati sifatida ko‘radi.
Mintaqa iqtisodiyoti: barqarorlikdan farovonlik sari
Markaziy Osiyo iqtisodiyoti so‘nggi o‘n yilda 6,2% o‘sish sur’atlarini namoyon etmoqda, bu o‘rtacha global ko‘rsatkichdan 2 baravar yuqori. Mintaqaning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 2016-yildan boshlab 60% ga oshib, 2023-yilda $450 mlrdga yetdi. Bu raqamlar nafaqat iqtisodiy o‘sishni aks ettiradi, balki mintaqani yangi iqtisodiy qudrat markaziga aylantirishdagi transformatsiyani ko‘rsatadi - O‘zbekiston esa bunda yetakchi rol o‘ynamoqda.
Savdo va integratsiya: birdamlik sari yo‘l
Toshkent Markaziy Osiyoda savdo aloqalarini mustahkamlashga faol hissa qo‘shmoqda. Oxirgi 7 yil ichida mintaqaning tashqi savdo hajmi 2 baravarga oshib, $225 mlrdga yetgan bo‘lsa, ichki mintaqaviy savdo hajmi 4,5 baravarga oshgan – $2,4 mlrddan $11 mlrdgacha. Ushbu yutuqlar mintaqa davlatlarining bir-biriga bo‘lgan ishonchi ortib borayotganini va umumiy iqtisodiy makon yaratishga intilayotganini tasdiqlaydi. O‘zbekiston uchun bunday aloqalarni rivojlantirish nafaqat iqtisodiy jihatdan manfaatli, balki global maydonda mintaqaning kuchli o‘yinchiga aylanishi yo‘lidagi strategik maqsaddir.
Investitsion jozibadorlik: ishonch indikatori sifatida
Markaziy Osiyo investitsiyalar uchun tobora jozibali bo‘lib bormoqda. Mintaqaga jalb qilingan investitsiyalar hajmi 2016-yildagi $27 mlrddan 2023-yilda $50 mlrdga yetgan. Ayniqsa, mintaqa davlatlari o‘rtasidagi o‘zaro investitsiyalarning yillik o‘rtacha 9%ga o‘sishi e’tiborga loyiqdir. O‘zbekiston bu jarayonda yetakchi rolni egallab, transchegaraviy kapital qo‘yilmalar uchun qulay sharoitlar yaratmoqda va qo‘shnilari uchun barqarorlik kafolati bo‘lib xizmat qilmoqda.
Qo‘shma korxonalar: hamkorlik amalda
2016-yildan boshlab Markaziy Osiyo davlatlari kapitali ishtirokidagi korxonalar soni O‘zbekistonda deyarli 6 baravarga oshib, 1830 taga yetgan. Shu bilan birga, O‘zbekiston kompaniyalarining qo‘shni mamlakatlardagi soni 8,5 baravarga oshib, 4700 dan oshdi. Bu ko‘rsatkichlar faqatgina raqamlar emas, balki jonli o‘zaro hamkorlik va real iqtisodiy muvaffaqiyatlarni aks ettiradi. O‘zbekiston o‘zaro ishonch va o‘sishni mustahkamlash vositasi sifatida hamkorlik samarali bo‘lishi mumkinligini namoyon etmoqda.
Markaziy Osiyo — birinchi darajali ustuvor yo‘nalish
Toshkent Markaziy Osiyoning barqarorligi va farovonligini o‘z muvaffaqiyatining garovi sifatida ko‘radi. Mamlakatning siyosiy strategiyasi shundan dalolat beradiki, aynan mintaqaviy hamkorlik barqaror rivojlanish uchun asos bo‘la oladi. Global tahdidlar ortib borayotgan sharoitda, O‘zbekiston o‘z integratsiya siyosatiga sodiq qolmoqda va Markaziy Osiyoni nafaqat hamkorlar, balki umumiy farovonlik yo‘lida ittifoqchilar sifatida ko‘rmoqda.
Umuman olganda, Markaziy Osiyo faqat mintaqa emas, bu Yevrosiyoning yuragi.