SFCA tomonidan 2024-yil 24-31 dekabr kunlari o‘tkazilgan so‘rovda 700 ga yaqin respondent qatnashdi. So‘rov natijalari shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekistonliklar orasida mamlakat xavfsizligi holati haqida ijobiy fikr shakllangan. Dunyodagi murakkab harbiy-siyosiy vaziyatga qaramay 83% respondent o‘zini xavfsiz his qilmoqda. Biroq, so‘rovnoma ishtirokchilari keyingi 10 yil ichida mamlakatga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan qator jiddiy tahdidlarni qayd etishdi.
Kuzatuvchilar asosan xorijiy siyosiy aralashuv (76%), iqlim o‘zgarishi (76%) va Markaziy Osiyo davlatlaridan biridagi ehtimoliy inqilob (74%) katta xavotirda. Boshqa muhim tahdidlar orasida yuqumli kasalliklarning tarqalishi (62%) va xalqaro terrorizm (52%) alohida qayd etilgan. Shuningdek, Afg‘onistondagi inqiroz (38%) va Ukrainadagi urush (51%) o‘rta darajadagi xavf sifatida ko‘rilmoqda.
Dunyo miqyosidagi davlatlarning harakatlariga ishonch borasida umumiy skeptitsizm kuzatilmoqda. Xitoy (6%), Rossiya (6%) va AQSh (9%) juda past darajadagi ishonchga ega. Ayni vaqtda, respondentlar Turkiyaga nisbatan ko‘proq ishonch bildirgan (15%). Yevropa Ittifoqi (11%) va Germaniya (14%) cheklangan darajada ishonchga ega. Shunday qilib global o‘yinchilarga nisbatan ishonchsizlik fonida mintaqaviy hamkorlarning ahamiyati ortib borayotganini ko‘rishimiz mumkin.
Dunyo yetakchilari orasida eng yuqori ishonchga Turkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdog‘an (28%) sazovor bo‘lgan. Biroq, Vladimir Putin, Si Szinpin va Donald Tramp 40% dan ortiq respondentlarning ishonchsizligini uyg‘otgan, ya’ni ularning o‘zbek auditoriyasidagi ta’siri pasaygan.
Markaziy Osiyodagi qo‘shni davlatlar bilan aloqalar ijobiy baholanmoqda. 69% respondent Qozog‘istonni O‘zbekistonning eng yaqin ittifoqchisi deb hisoblashi ikki tomonlama hamkorlikning strategik ahamiyatini aks etadi.
Xitoy bilan munosabatlar qarama-qarshi his-tuyg‘ularni keltirib chiqarmoqda. 41% respondent Xitoyni tahdid deb hisoblasa, 34% esa uni bir vaqtning o‘zida tahdid va hamkor sifatida baholagan. Bundan tashqari, 63% respondent Xitoyning yaqin 20 yil ichida O‘zbekiston uchun harbiy tahdidga aylanish ehtimoli yuqori ekanligini ta’kidlamoqdalar. Shu bilan birga, Xitoy bilan hozirgi munosabatlar faqat 6% ishtirokchilar tomonidan ijobiy (a’lo) baholangan.
Rossiyaning strategik hamkor sifatidagi roli munozaralarga sabab bo‘lmoqda. 32% respondent Rossiya bilan ittifoqni kerak emas deb hisoblaydi, 46% esa uning tashqi bosimdan himoya qilish qobiliyatiga shubha bildirgan. Shu bilan birga, 77% respondent Rossiyani mintaqadagi yetakchi o‘yinchi sifatida tan oladi. O‘z navbatida, AQSh (4%) va Xitoy (15%) bu borada ancha orqada qolib ketmoqda.
Kuzatuvchilar fikricha, O‘zbekiston tashqi siyosatda quyidagi yo‘nalishlarga asosiy e’tiborni qaratishi zarur. Eng muhim yo‘nalishlar savdo va investitsiyalar (83%) hamda mintaqaviy xavfsizlik (83%) deb tan olingan. 54% respondent mudofaa va xavfsizlikni qo‘shni davlatlar bilan hamkorlikda markaziy masala sifatida ko‘rib chiqish lozim deb hisoblaydi.
Xulosa qilib aytganda, so‘rov natijalari O‘zbekistonning ichki xavfsizlikni mustahkamlayotganini va Qozog‘iston hamda Turkiya kabi mintaqaviy hamkorlar bilan aloqalarni rivojlantirayotganini ko‘rsatadi. Shu bilan birga, global o‘yinchilarga nisbatan yuqori ishonchsizlik va Xitoyga oid xavotirlar fonida mamlakat ko‘p vektorli diplomatiyani rivojlantirib, milliy manfaatlar, iqtisodiy o‘sish va xavfsizlikni ta’minlashga qaratilgan siyosatni davom ettirishi muhim.
Strategic Focus: Central Asia
Kuzatuvchilar asosan xorijiy siyosiy aralashuv (76%), iqlim o‘zgarishi (76%) va Markaziy Osiyo davlatlaridan biridagi ehtimoliy inqilob (74%) katta xavotirda. Boshqa muhim tahdidlar orasida yuqumli kasalliklarning tarqalishi (62%) va xalqaro terrorizm (52%) alohida qayd etilgan. Shuningdek, Afg‘onistondagi inqiroz (38%) va Ukrainadagi urush (51%) o‘rta darajadagi xavf sifatida ko‘rilmoqda.
Dunyo miqyosidagi davlatlarning harakatlariga ishonch borasida umumiy skeptitsizm kuzatilmoqda. Xitoy (6%), Rossiya (6%) va AQSh (9%) juda past darajadagi ishonchga ega. Ayni vaqtda, respondentlar Turkiyaga nisbatan ko‘proq ishonch bildirgan (15%). Yevropa Ittifoqi (11%) va Germaniya (14%) cheklangan darajada ishonchga ega. Shunday qilib global o‘yinchilarga nisbatan ishonchsizlik fonida mintaqaviy hamkorlarning ahamiyati ortib borayotganini ko‘rishimiz mumkin.
Dunyo yetakchilari orasida eng yuqori ishonchga Turkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdog‘an (28%) sazovor bo‘lgan. Biroq, Vladimir Putin, Si Szinpin va Donald Tramp 40% dan ortiq respondentlarning ishonchsizligini uyg‘otgan, ya’ni ularning o‘zbek auditoriyasidagi ta’siri pasaygan.
Markaziy Osiyodagi qo‘shni davlatlar bilan aloqalar ijobiy baholanmoqda. 69% respondent Qozog‘istonni O‘zbekistonning eng yaqin ittifoqchisi deb hisoblashi ikki tomonlama hamkorlikning strategik ahamiyatini aks etadi.
Xitoy bilan munosabatlar qarama-qarshi his-tuyg‘ularni keltirib chiqarmoqda. 41% respondent Xitoyni tahdid deb hisoblasa, 34% esa uni bir vaqtning o‘zida tahdid va hamkor sifatida baholagan. Bundan tashqari, 63% respondent Xitoyning yaqin 20 yil ichida O‘zbekiston uchun harbiy tahdidga aylanish ehtimoli yuqori ekanligini ta’kidlamoqdalar. Shu bilan birga, Xitoy bilan hozirgi munosabatlar faqat 6% ishtirokchilar tomonidan ijobiy (a’lo) baholangan.
Rossiyaning strategik hamkor sifatidagi roli munozaralarga sabab bo‘lmoqda. 32% respondent Rossiya bilan ittifoqni kerak emas deb hisoblaydi, 46% esa uning tashqi bosimdan himoya qilish qobiliyatiga shubha bildirgan. Shu bilan birga, 77% respondent Rossiyani mintaqadagi yetakchi o‘yinchi sifatida tan oladi. O‘z navbatida, AQSh (4%) va Xitoy (15%) bu borada ancha orqada qolib ketmoqda.
Kuzatuvchilar fikricha, O‘zbekiston tashqi siyosatda quyidagi yo‘nalishlarga asosiy e’tiborni qaratishi zarur. Eng muhim yo‘nalishlar savdo va investitsiyalar (83%) hamda mintaqaviy xavfsizlik (83%) deb tan olingan. 54% respondent mudofaa va xavfsizlikni qo‘shni davlatlar bilan hamkorlikda markaziy masala sifatida ko‘rib chiqish lozim deb hisoblaydi.
Xulosa qilib aytganda, so‘rov natijalari O‘zbekistonning ichki xavfsizlikni mustahkamlayotganini va Qozog‘iston hamda Turkiya kabi mintaqaviy hamkorlar bilan aloqalarni rivojlantirayotganini ko‘rsatadi. Shu bilan birga, global o‘yinchilarga nisbatan yuqori ishonchsizlik va Xitoyga oid xavotirlar fonida mamlakat ko‘p vektorli diplomatiyani rivojlantirib, milliy manfaatlar, iqtisodiy o‘sish va xavfsizlikni ta’minlashga qaratilgan siyosatni davom ettirishi muhim.
Strategic Focus: Central Asia