O‘zbekiston va Rossiya: pragmatizm va o‘zaro manfaatlar ittifoqi
S.Pinxasova, mustaqil tadqiqotchi
So‘nggi yillarda O‘zbekiston va Rossiya o‘rtasidagi munosabatlar ayrim doiralar tomonidan tanqid nishoniga aylantirildi. Ammo bunday hujumlarning qiymati bir tiyin. Amalda Toshkent va Moskva yuqori darajadagi hamkorlikni namoyish etib, ikki tomonlama manfaatlarni inobatga olgan holda pragmatik siyosat yuritmoqda.
Ayrimlar O‘zbekiston go‘yoki Rossiyadan uzoqlashib, mustaqilroq siyosat olib borishga intilmoqda, deb ta’kidlashadi. Ammo bu fikr bir muhim haqiqatni e’tibordan chetda qoldiradi: O‘zbekiston allaqachon suveren tashqi siyosat olib bormoqda va bu siyosat milliy manfaatlarga asoslangan. Toshkentning suvereniteti — bu haqiqat va uni isbotlash shart emas. Savol shundaki, bu suverenitetni qanday amalga oshirish lozim? Javob aniq: Rossiya bilan munosabatlarni chuqurlashtirish orqali.
Aytish kerakki, ikki mamlakat o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlik barqaror ravishda o‘sib bormoqda. Rossiya O‘zbekistonning eng yirik savdo hamkorlaridan biri hisoblanadi. 2023-yilda o‘zaro savdo hajmi $9 mlrddan oshdi, hamkorlik esa energetika, transport, qishloq xo‘jaligi va ta’lim kabi muhim sohalarni qamrab olmoqda. Bundan tashqari, milliondan ortiq o‘zbekistonlik mehnat migrantlari Rossiyada ishlayaptilar. Ular nafaqat O‘zbekistonga barqaror pul oqimini ta’minlashyapti, balki ikki xalq o‘rtasida noyob madaniy va shaxsiy aloqalarni ham shakllantirmoqda.
Hamkorlik iqtisodiyotdan tashqariga chiqmoqda. Ta’lim, fan va texnologiya sohasidagi bitimlar, shuningdek, faol madaniy almashinuv ikki mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro tushunish va ishonchni mustahkamlashga yordam bermoqda.
Bu kontekstda, AQShdagi saylovlarda Donald Trampning g‘alabasi global siyosatda yangi sahifani ochmoqda. Yangi ma’muriyatning Rossiya bilan “ta’sir doiralarini bo‘lishish” tamoyiliga asoslangan siyosat olib borishi ehtimoli juda yuqori. Bunday sharoitda Markaziy Osiyo, xususan, O‘zbekiston Amerikaning ustuvor yo‘nalishlari ro‘yxatida joy olishi qiyin masala.
Shuni ta’kidlash joizki, hozirga qadar AQShning hech qaysi prezidenti Markaziy Osiyoga tashrif buyurmagan. Mintaqa nafaqat Amerika kun tartibining oxirgi qatorida turibdi, balki umuman boshqa daftar sahifasida joylashgan. Bu esa AQShning mintaqadagi ishtirokiga umid bog‘lash illyuziyadan boshqa narsa emasligini ko‘rsatadi.
Global kuchlar muvozanati o‘zgarayotgan sharoitda O‘zbekistonga Rossiya bilan o‘zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirishga asoslangan pragmatik kursni davom ettirish muhimdir. Moskva Toshkentga aniq loyihalar va tajriba taklif qilmoqda: shubhasiz, bularning barchasi milliy manfaatlarimizga mos keladi. Bu imkoniyatni e’tiborsiz qoldirish dono ish bo’lmaydi.
O‘zbekistonning suveren siyosati va Rossiya bilan strategik hamkorlikni chuqurlashtirish bir-birini istisno qiluvchi tushunchalar emas, aksincha, yagona vektorning tarkibiy qismlaridir. Tobora o‘sib borayotgan global noaniqlik sharoitida ikki davlat hamkorligi barqarorlik va taraqqiyotning mustahkam poydevori bo‘lib qoladi.
Strategic Focus: Central Asia
S.Pinxasova, mustaqil tadqiqotchi
So‘nggi yillarda O‘zbekiston va Rossiya o‘rtasidagi munosabatlar ayrim doiralar tomonidan tanqid nishoniga aylantirildi. Ammo bunday hujumlarning qiymati bir tiyin. Amalda Toshkent va Moskva yuqori darajadagi hamkorlikni namoyish etib, ikki tomonlama manfaatlarni inobatga olgan holda pragmatik siyosat yuritmoqda.
Ayrimlar O‘zbekiston go‘yoki Rossiyadan uzoqlashib, mustaqilroq siyosat olib borishga intilmoqda, deb ta’kidlashadi. Ammo bu fikr bir muhim haqiqatni e’tibordan chetda qoldiradi: O‘zbekiston allaqachon suveren tashqi siyosat olib bormoqda va bu siyosat milliy manfaatlarga asoslangan. Toshkentning suvereniteti — bu haqiqat va uni isbotlash shart emas. Savol shundaki, bu suverenitetni qanday amalga oshirish lozim? Javob aniq: Rossiya bilan munosabatlarni chuqurlashtirish orqali.
Aytish kerakki, ikki mamlakat o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlik barqaror ravishda o‘sib bormoqda. Rossiya O‘zbekistonning eng yirik savdo hamkorlaridan biri hisoblanadi. 2023-yilda o‘zaro savdo hajmi $9 mlrddan oshdi, hamkorlik esa energetika, transport, qishloq xo‘jaligi va ta’lim kabi muhim sohalarni qamrab olmoqda. Bundan tashqari, milliondan ortiq o‘zbekistonlik mehnat migrantlari Rossiyada ishlayaptilar. Ular nafaqat O‘zbekistonga barqaror pul oqimini ta’minlashyapti, balki ikki xalq o‘rtasida noyob madaniy va shaxsiy aloqalarni ham shakllantirmoqda.
Hamkorlik iqtisodiyotdan tashqariga chiqmoqda. Ta’lim, fan va texnologiya sohasidagi bitimlar, shuningdek, faol madaniy almashinuv ikki mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro tushunish va ishonchni mustahkamlashga yordam bermoqda.
Bu kontekstda, AQShdagi saylovlarda Donald Trampning g‘alabasi global siyosatda yangi sahifani ochmoqda. Yangi ma’muriyatning Rossiya bilan “ta’sir doiralarini bo‘lishish” tamoyiliga asoslangan siyosat olib borishi ehtimoli juda yuqori. Bunday sharoitda Markaziy Osiyo, xususan, O‘zbekiston Amerikaning ustuvor yo‘nalishlari ro‘yxatida joy olishi qiyin masala.
Shuni ta’kidlash joizki, hozirga qadar AQShning hech qaysi prezidenti Markaziy Osiyoga tashrif buyurmagan. Mintaqa nafaqat Amerika kun tartibining oxirgi qatorida turibdi, balki umuman boshqa daftar sahifasida joylashgan. Bu esa AQShning mintaqadagi ishtirokiga umid bog‘lash illyuziyadan boshqa narsa emasligini ko‘rsatadi.
Global kuchlar muvozanati o‘zgarayotgan sharoitda O‘zbekistonga Rossiya bilan o‘zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirishga asoslangan pragmatik kursni davom ettirish muhimdir. Moskva Toshkentga aniq loyihalar va tajriba taklif qilmoqda: shubhasiz, bularning barchasi milliy manfaatlarimizga mos keladi. Bu imkoniyatni e’tiborsiz qoldirish dono ish bo’lmaydi.
O‘zbekistonning suveren siyosati va Rossiya bilan strategik hamkorlikni chuqurlashtirish bir-birini istisno qiluvchi tushunchalar emas, aksincha, yagona vektorning tarkibiy qismlaridir. Tobora o‘sib borayotgan global noaniqlik sharoitida ikki davlat hamkorligi barqarorlik va taraqqiyotning mustahkam poydevori bo‘lib qoladi.
Strategic Focus: Central Asia