YAKKALANISH SHAXSIYAT BUZILISHI
Oʻzini ijtimoiy cheklash, noloyiq his qilish va boshqalarning salbiy baholariga haddan tashqari sezgirlik bilan xarakterlanadigan uzoq davom etuvchi va keng tarqalgan shaxs buzilishi boʻlib, bu holat oʻsmirlik davridan boshlab namoyon boʻladi.
Quyidagi belgilardan kamida toʻrttasi mavjud boʻlsa, demak ushbu shaxs yakkalanish shaxs buzilishi bilan aziyat chekmoqda.
1. Tanish boʻlmagan odamlar bilan muloqotni talab qiluvchi kasbiy yoki ijtimoiy faoliyatlardan qochish, tanqid, rad etilish yoki yoqmaslikdan qoʻrqish.
2. Faqat boshqalarning yoqtirishiga toʻliq ishonch hosil qilgandagina ular bilan yaqin munosabatlarni boshlashga harakat qilish.
3. Yaqin munosabatlarda oʻzini tiyib turish, chunki uyatga qolish yoki kamsitilishdan qoʻrqish.
4. Ijtimoiy vaziyatlarda tanqid yoki rad etilishdan haddan tashqari xavotirlanish.
5. Yangi ijtimoiy vaziyatlarda oʻzini noloyiq yoki yetarlicha yaxshi emasdek his qilish.
6. Oʻzini ijtimoiy jihatdan noʻnoq, xunuk yoki boshqalardan pastroq deb his qilish.
7. Noqulay vaziyatga tushish yoki uyalib qolish ehtimoli tufayli yangi faoliyat yoki ishlarni bajarmaslik.
________________________________________
Tushuntirish:
Yakkalanish shaxsiyat buzilishi (Avoidant Personality Disorder) boʻlgan shaxslar ijtimoiy vaziyatlardan chetlashish, yangi odamlar bilan munosabatlarni boshlashda qiyinchiliklar, tanqid va rad etilishdan haddan tashqari qoʻrqish bilan ajralib turadi.
— Bu odamlar odatda ijtimoiy aloqalarni xohlaydi, lekin rad etilish yoki uyatga qolishdan juda qoʻrqishi sababli chetlashishga harakat qiladi.
— Oʻzini past baholash va ijtimoiy jihatdan yaroqsiz deb his qilish ularga yangi odamlar bilan muloqot qilish yoki jamoat ichida erkin boʻlishga toʻsqinlik qiladi.
— Ular odatda odamlar bilan yaqin munosabat oʻrnatish uchun faqat toʻliq qabul qilinishiga ishonch hosil qilgandagina harakat qilishadi.
— Shaxsiy va kasbiy oʻsish imkoniyatlarini rad etishlari mumkin, chunki yangi muhit va vaziyatlar ularga oʻzini noqulay his qilish yoki xatoga yoʻl qoʻyish xavfini tugʻdiradi.
Eslatma: diagnostika tajribali psixolog yoki psixoterapevt tomonidan olib borilishi kerak, chunki bu buzilishni ijtimoiy tashvish buzilishi (Social Anxiety Disorder) yoki boshqa shaxs buzilishlardan farqlash muhim.
©️ Psixologiya
Oʻzini ijtimoiy cheklash, noloyiq his qilish va boshqalarning salbiy baholariga haddan tashqari sezgirlik bilan xarakterlanadigan uzoq davom etuvchi va keng tarqalgan shaxs buzilishi boʻlib, bu holat oʻsmirlik davridan boshlab namoyon boʻladi.
Quyidagi belgilardan kamida toʻrttasi mavjud boʻlsa, demak ushbu shaxs yakkalanish shaxs buzilishi bilan aziyat chekmoqda.
1. Tanish boʻlmagan odamlar bilan muloqotni talab qiluvchi kasbiy yoki ijtimoiy faoliyatlardan qochish, tanqid, rad etilish yoki yoqmaslikdan qoʻrqish.
2. Faqat boshqalarning yoqtirishiga toʻliq ishonch hosil qilgandagina ular bilan yaqin munosabatlarni boshlashga harakat qilish.
3. Yaqin munosabatlarda oʻzini tiyib turish, chunki uyatga qolish yoki kamsitilishdan qoʻrqish.
4. Ijtimoiy vaziyatlarda tanqid yoki rad etilishdan haddan tashqari xavotirlanish.
5. Yangi ijtimoiy vaziyatlarda oʻzini noloyiq yoki yetarlicha yaxshi emasdek his qilish.
6. Oʻzini ijtimoiy jihatdan noʻnoq, xunuk yoki boshqalardan pastroq deb his qilish.
7. Noqulay vaziyatga tushish yoki uyalib qolish ehtimoli tufayli yangi faoliyat yoki ishlarni bajarmaslik.
________________________________________
Tushuntirish:
Yakkalanish shaxsiyat buzilishi (Avoidant Personality Disorder) boʻlgan shaxslar ijtimoiy vaziyatlardan chetlashish, yangi odamlar bilan munosabatlarni boshlashda qiyinchiliklar, tanqid va rad etilishdan haddan tashqari qoʻrqish bilan ajralib turadi.
— Bu odamlar odatda ijtimoiy aloqalarni xohlaydi, lekin rad etilish yoki uyatga qolishdan juda qoʻrqishi sababli chetlashishga harakat qiladi.
— Oʻzini past baholash va ijtimoiy jihatdan yaroqsiz deb his qilish ularga yangi odamlar bilan muloqot qilish yoki jamoat ichida erkin boʻlishga toʻsqinlik qiladi.
— Ular odatda odamlar bilan yaqin munosabat oʻrnatish uchun faqat toʻliq qabul qilinishiga ishonch hosil qilgandagina harakat qilishadi.
— Shaxsiy va kasbiy oʻsish imkoniyatlarini rad etishlari mumkin, chunki yangi muhit va vaziyatlar ularga oʻzini noqulay his qilish yoki xatoga yoʻl qoʻyish xavfini tugʻdiradi.
Eslatma: diagnostika tajribali psixolog yoki psixoterapevt tomonidan olib borilishi kerak, chunki bu buzilishni ijtimoiy tashvish buzilishi (Social Anxiety Disorder) yoki boshqa shaxs buzilishlardan farqlash muhim.
©️ Psixologiya