#fonetika
Fonologiya.
Fonologiya (gr. phone – tovush, logos – ta’limot) termini tilshunoslikda XIX asr oxirida nutq tovushining fiziologik-akustik (fizik) tomonidan funksional (lingvistik) tomonini farqlash ehtiyoji bilan paydo bo‘ldi. Fonologiya til tovush qurilishining struktur va funksional qonuniyatini o‘rganuvchi soha, semiotik (ishoraviy) tizim sifatida nutqni akustik-artikulyatsion aspektda o‘rganadigan fonetikadan farqlanadi.
Fonetikaning birligi bevosita kuzatishda berilgan nutq tovushi bo‘lsa, fonologiyaning birligi – so‘zlovchilarning ana shu bevosita kuzatishda berilgan nutq tovushi asosida yotgan tovush tipi haqidagi ijtimoiy tasavvuri (fonema). Har bir fonema kishi ongida umumiy farqlovchi xususiyati asosida vujudga kelgan maxsus «akustik portret» yoki «tovush obrazi» sifatida yashaydi. Bu farqlovchi belgi tovushning artikulyatsion va akustik belgisi asosida vujudga keladi hamda barqarorlashadi.
Boshqa lisoniy birlik kabi fonema ham paradigmatik va sintagmatik munosabatda yashaydi. Bu fonologik paradigmatika va fonologik sintagmatika deyiladi.
Manba: HOZIRGI O‘ZBEK TILI (R. R. SAYFULLAYEVA, B. R. MENGLIYEV, L. R. RAUPOVA, M. M. QURBONOVA, M. Q. ABUZALOVA, D. N. YO‘LDOSHEVA )
http://t.me/Onatili_Islom
Fonologiya.
Fonologiya (gr. phone – tovush, logos – ta’limot) termini tilshunoslikda XIX asr oxirida nutq tovushining fiziologik-akustik (fizik) tomonidan funksional (lingvistik) tomonini farqlash ehtiyoji bilan paydo bo‘ldi. Fonologiya til tovush qurilishining struktur va funksional qonuniyatini o‘rganuvchi soha, semiotik (ishoraviy) tizim sifatida nutqni akustik-artikulyatsion aspektda o‘rganadigan fonetikadan farqlanadi.
Fonetikaning birligi bevosita kuzatishda berilgan nutq tovushi bo‘lsa, fonologiyaning birligi – so‘zlovchilarning ana shu bevosita kuzatishda berilgan nutq tovushi asosida yotgan tovush tipi haqidagi ijtimoiy tasavvuri (fonema). Har bir fonema kishi ongida umumiy farqlovchi xususiyati asosida vujudga kelgan maxsus «akustik portret» yoki «tovush obrazi» sifatida yashaydi. Bu farqlovchi belgi tovushning artikulyatsion va akustik belgisi asosida vujudga keladi hamda barqarorlashadi.
Boshqa lisoniy birlik kabi fonema ham paradigmatik va sintagmatik munosabatda yashaydi. Bu fonologik paradigmatika va fonologik sintagmatika deyiladi.
Manba: HOZIRGI O‘ZBEK TILI (R. R. SAYFULLAYEVA, B. R. MENGLIYEV, L. R. RAUPOVA, M. M. QURBONOVA, M. Q. ABUZALOVA, D. N. YO‘LDOSHEVA )
http://t.me/Onatili_Islom