Хива умрининг сўнгги кунларигача Чингизхон қўшинларига қарши курашган буюк диншунос ва дин пешвосининг ватани бўлди.
Хива шаҳри деворларида Нажмиддин Кубронинг бебаҳо мероси сақланиб қолган. Буюк диншунос ва ватанпарвар Нажмиддин Кубро Чингизхоннинг катта босқинига қарши чиққан эди. 1145 йилда Хивада таваллуд топган Кубро ёшлик чоғидан ҳадис ва калом илмларини ўрганди, кўплаб юртларда таҳсил олди ва ватанига қайтгач, Хоразмни ҳимоя қилишда жон фидо қилди. Чингизхон Урганчга бостириб кирганида унга ва оиласига шаҳарни тарк этишни таклиф этган эди, аммо у қатъий жавоб қайтарди: "Мен бу шаҳарда кўп йиллар мобайнида яшайман ва ҳар бир жон мен учун азиз. Ушбу оғир кунларда мен уларни тарк эта олмайман".

Жангда ўз халқини ҳимоя қилиш учун охиригача курашган Нажмиддин Кубро бир неча марта яраланди, аммо қўлдан қуролини қўймади. Мўғуллар қўлига тушганда ҳам байроқни мустаҳкам ушлаб, унинг учун шафқатсизларча жанг қилди. Бу улуғ инсоннинг қаҳрамонлиги ва ватанпарварлиги бугунги кунда ҳам йодда қолган ва халқимиз учун чин дилдан мардлик ва ҳалоллик тимсоли бўлиб қолмоқда. Шайх Нажмиддин Кубронинг ўлмас руҳи ва мислсиз фидойилиги авлодлар қалбида барҳаёт яшайди.

Кўрдимки, вақтини “эсиз”, “қанийди”, “кошкийди”лар билан ўтказган кишининг умри энг қисқа умр экан...

© Нажмиддин Кубро