ЯҚИН ТАРИХИМИЗ.
МУСТАҚИЛ ЎЗБЕКИСТОНДА ПРЕЗИДЕНТЛИККА НОМЗОДИ ҚЎЙИЛГАНЛАРНИНГ ИККИ НАФАР ҲАҚИДАГИ АҲБОРОТ БИЛАН ТАНИШИНГ.
МУҲАММАД СОЛИҲ ҲАҚИДАГИ ФИКРЛАР СОБИҚ ТУЗУМ НУҚТАИЙ НАЗАРИДАН КЕЛИБ ЧИҚИБ ЁРИТИЛГАН.
Мустақил Ўзбекистон тарихида 1991 йилдан ҳозирга қадар 7 марта президентлик сайловлари ўтказилган. Шундан тўрттасида давлатни 25 йил бошқарган биринчи президент Ислом Каримов сайланган.
“Дарё” мазкур мақолада президентлик сайловларида рақобатчи бўлган номзодлар ва уларнинг айни кундаги фаолияти ҳақида сўз юритади.
Сиртдан ўн беш ярим йиллик қамоққа ҳукм қилинган номзод

Мустақил Ўзбекистон тарихидаги илк президентлик сайлови 1991 йил 29 декабрь куни бўлиб ўтган. Мазкур сайловда Ўзбекистон Халқ демократик партиясидан номзод Ислом Каримов президентликка даъвогарлик қилган бўлса, “Эрк” партияси етакчиси Салай Мадаминов (Муҳаммад Солиҳ) унга рақобатчи бўлган. Сайловда ХДПдан номзод сифатида қатнашган Ислом Каримовга 86 фоиз сайловчи овоз берган бўлса, унинг рақиби 12,5 фоиз сайловчининг ишончини қозонган.
Фотоколлаж: “Дарё”
Салай Мадаминов 1988 йилда Ўзбекистонда тузилган илк мухолифат ташкилоти – “Бирлик” халқ ҳаракатининг асосчиларидан бўлган. 1989 йилда “Эрк” демократик партиясига асос солган. 1990 йилда Ўзбекистон Олий Кенгашига депутат этиб сайланган. У 1992 йилнинг 2 июлида мухолифатга қарши бошланган сиёсий таъқибларга норозилик сифатида депутатликдан истеъфо беради.
Кўп ўтмай, ҳокимият органига параллел “Миллий мажлис” тузишда айбланган Мадаминов 1993 йил апрелида ҳибсга олинади. Ғарб давлатлари ва халқаро ташкилотларнинг босимлари туфайли бир неча кундан сўнг озодликка чиқарилган мухолифатчи хорижга чиқиб кетади.
Ўзбекистон ҳукумати Салай Мадаминовни жиноятчи деб билади. 1999 йил февралидаги портлашлар ортидан у халқаро қидирувга берилган. Мазкур жиноятга алоқадорликда айбланиб қўлга олинган шахслар портлашни Салай Мадаминов уюштирганини тасдиқлаб кўрсатма бергани айтилади.
Салай МадаминовФото:
bbc.comШунга кўра Ўзбекистон суди Салай Мадаминовни Ўзбекистонда конституциявий тузумни ағдаришга уриниш, президент Ислом Каримовга суиқасд уюштириш ва бошқа оғир жиноятларда айбдор деб топиб, уни сиртдан 15 йил-у 6 ой муддатга қамоқ жазосига ҳукм қилган.
Бундан ташқари, у Сариосиё-Узун воқеалари, Тошкент вилоятининг Бўстонлиқ туманида содир этилган терактларни уюштирганликда ҳам айблангани ҳақида маълумотлар бор.
Маълумотларга кўра, Мадаминов 2000 йилда Норвегиядан сиёсий бошпана олган. 2001 йил ноябрида Чехия полицияси Прагага борган мухолифатчини Ўзбекистон ҳукуматининг талаби билан ҳибсга олади, бироқ Чехия суди уни Ўзбекистонга топшириш талабини рад этади. У 2021 йилдан бери Туркияда яшаб, фаолият олиб бормоқда.
Сўнгги бор Салай Мадаминов номи журналист Бобомурод Абдулла ҳамда блогер Акром Маликка нисбатан қўзғатилган жиноят ишларида расман тилга олинган.
Биринчи президентни дарғазаб қилган жавоб
2000 йил 9 январь куни бўлиб ўтган сайловда 12 миллион 123 минг фуқаро қатнашган. Шундан 11 миллион 100 минг киши “Фидокорлар” миллий демократик партияси вакили Ислом Каримовга, 505 минг 100 киши эса Ўзбекистон Халқ демократик партиясидан номзод сифатида кўрсатилган Абдулҳафиз Жалоловга овоз берган. Расман 91,9 фоиз овоз олган Ислом Каримов навбатдаги муддатга президент этиб сайланган. Сайловчиларнинг 4,17 фоизи Жалоловга овоз берган.
Фотоколлаж: “Дарё”
Сайлов куни сайлов участкасига бориб овоз бериб чиққан хорижий ОАВ мухбирлари унинг кимга овоз бергани билан қизиққан. Бунга жавобан у: “Муҳтарам Ислом Абдуғаниевичга” деб айтгани Ўзбекистондаги президент сайловларида сиёсий рақобат бўлмагани ҳақидаги саволларни ўртага чиқаргани ва шу сўзлари учун у биринчи президентнинг ғазабига учрагани айтилади.

Сайловгача ЎзФА Фалсафа ва ҳуқуқ институти директори бўлган Жалолов 2001 йилда Фалсафа ва ҳуқуқ институти директорлигидан, 2003 йилда эса ХДП Марказий кенгаши биринчи котиблигидан бўшатилади. Шундан сўнг у яна илмий-педагогик фаолиятга қайтиб, Юристлар малакасини ошириш маркази ҳамда Олий педагогика институти профессори бўлиб ишлайди.
