Jazolash sindromi
Oxirgi paytlarda odil sudlovda "jazoning muqarrarligi"da ishlashga undovchi xato yondashuvga tez-tez duch kelmoqdamiz. "Jazo berildi", "jazo muqarrar", "jazo muqarrarligi taʼminlandi" kabi soʻzlarni eshitapmiz. Sudlarga tegishli matbuotlarda, muayan sud ishining faqatgina hukm oʻqish jarayonlaridan lavhalar taqdim etilib, "Falon modda bilan faloncha yilga ozodlikdan mahrum qilindi. Jazo muqarrarligi taʼminlandi.", - degan qisqa axborotlar berib borilmoqda.
Toʻgʻri, muayan huquqqa xilof qilmish va uning jazosi haqida maʼlumot berilishi yaxshi. Lekin, nima sababdan faqat jazolanganigagina urgʻu qaratilaveradi? Bundan maqsad nima? YO tegishli axborot saytlari bilan shunday kelishuvlar bormi? Yoki insonlarni faqat qoʻrquv ostida ushlab turishmi maqsad? Sud jarayonlarini efirlarga toʻgʻridan toʻgʻri uzatib borilishi deyarli yoʻlga qoʻyilmagan jamiyatda esa, faqatgina "jazolandi", "qamaldi" larni yangrataverish faqat va faqat qoʻrquv solish, vahima uygʻotish yoʻli bilan tiyib turishga urinishdan boshqa narsa emas, bizningcha.
Bu esa, notoʻgʻri uslub. Qonun ustuvorligiga jazoni muqarrar deb bilish bilangina erishib boʻlmaydi, nazarimizda.
Qonunchilik jazoning muqarrarligini emas, balki javobgarlikning muqarrarligini ilgari suradi. Bular farqli tushunchalar ekanini yuridik ong egalari yaxshi biladilar.
Javobgarlikning muqarrarligi qilmishida jinoyat tarkibining mavjudligi aniqlangan har bir shaxs javobgarlikka tortilishi shartligini anglatadi. Lekin, albatta, har doim ham jazo qoʻllanilishi shartligini anglatmaydi. Chunki, Kodeksning bir qator moddalarida javobgarlikdan yoki jazodan ozod qilish masalalari ham bor. Qilmishning jinoiyligini istisno qiladigan holatlar esa endi, bu, boshqa mavzu.
Nazarimizda, jazo muqarrarligi haqida surunkali bong uraverilishi ham bir "shovqin" boʻlib, u odil sudlov faoliyatiga faqatgina xalal bermoqda xolos. Yaʼni, sudlar Kodeksdagi jinoiy javobgarlikdan va jazodan ozod qilishga oid qoidalarni qoʻllashni (albatta, bunga asoslar mavjud boʻlganida) unutib qoʻyayotgandek. Yohud, "olib qoʻyibdi", "berib qoʻyibdi" kabi mish-mishlardan holi boʻlishni xohlash odillik va insonparvarlik prinsiplarini amalda toʻlaqonli ishlatilishiga toʻsiq boʻlib qolmoqda. Va afsus-ki, oqibatda jazolash sindromi vujudga kelib qoldi.
Oliy sud statistikasida negadir javobgarlikdan va jazodan ozod etilishi bilan bogʻliq maʼlumotlarga koʻzingiz tushmaydi. Vaholanki, bular ham sudlovning odilligiga jamoatchilikda ishonch hissini oshirishga xizmat qiladigan omillardan sanalar edi.
Oʻz navbatida, Gʻayrat Doʻstov keysi jamoatchilikka koʻp narsalarni yuzaga chiqarib berdi.
Aytmoqchimiz-ki, oliy maqsad tarbiyalash boʻlishi oʻrniga jazolash boʻlib qolgan jamiyatda qonunlarga hurmat hissi emas, aksincha, nafrat hissi shakllanaveradi.
https://t.me/Kenja_Botirjon
Oxirgi paytlarda odil sudlovda "jazoning muqarrarligi"da ishlashga undovchi xato yondashuvga tez-tez duch kelmoqdamiz. "Jazo berildi", "jazo muqarrar", "jazo muqarrarligi taʼminlandi" kabi soʻzlarni eshitapmiz. Sudlarga tegishli matbuotlarda, muayan sud ishining faqatgina hukm oʻqish jarayonlaridan lavhalar taqdim etilib, "Falon modda bilan faloncha yilga ozodlikdan mahrum qilindi. Jazo muqarrarligi taʼminlandi.", - degan qisqa axborotlar berib borilmoqda.
Toʻgʻri, muayan huquqqa xilof qilmish va uning jazosi haqida maʼlumot berilishi yaxshi. Lekin, nima sababdan faqat jazolanganigagina urgʻu qaratilaveradi? Bundan maqsad nima? YO tegishli axborot saytlari bilan shunday kelishuvlar bormi? Yoki insonlarni faqat qoʻrquv ostida ushlab turishmi maqsad? Sud jarayonlarini efirlarga toʻgʻridan toʻgʻri uzatib borilishi deyarli yoʻlga qoʻyilmagan jamiyatda esa, faqatgina "jazolandi", "qamaldi" larni yangrataverish faqat va faqat qoʻrquv solish, vahima uygʻotish yoʻli bilan tiyib turishga urinishdan boshqa narsa emas, bizningcha.
Bu esa, notoʻgʻri uslub. Qonun ustuvorligiga jazoni muqarrar deb bilish bilangina erishib boʻlmaydi, nazarimizda.
Qonunchilik jazoning muqarrarligini emas, balki javobgarlikning muqarrarligini ilgari suradi. Bular farqli tushunchalar ekanini yuridik ong egalari yaxshi biladilar.
Javobgarlikning muqarrarligi qilmishida jinoyat tarkibining mavjudligi aniqlangan har bir shaxs javobgarlikka tortilishi shartligini anglatadi. Lekin, albatta, har doim ham jazo qoʻllanilishi shartligini anglatmaydi. Chunki, Kodeksning bir qator moddalarida javobgarlikdan yoki jazodan ozod qilish masalalari ham bor. Qilmishning jinoiyligini istisno qiladigan holatlar esa endi, bu, boshqa mavzu.
Nazarimizda, jazo muqarrarligi haqida surunkali bong uraverilishi ham bir "shovqin" boʻlib, u odil sudlov faoliyatiga faqatgina xalal bermoqda xolos. Yaʼni, sudlar Kodeksdagi jinoiy javobgarlikdan va jazodan ozod qilishga oid qoidalarni qoʻllashni (albatta, bunga asoslar mavjud boʻlganida) unutib qoʻyayotgandek. Yohud, "olib qoʻyibdi", "berib qoʻyibdi" kabi mish-mishlardan holi boʻlishni xohlash odillik va insonparvarlik prinsiplarini amalda toʻlaqonli ishlatilishiga toʻsiq boʻlib qolmoqda. Va afsus-ki, oqibatda jazolash sindromi vujudga kelib qoldi.
Oliy sud statistikasida negadir javobgarlikdan va jazodan ozod etilishi bilan bogʻliq maʼlumotlarga koʻzingiz tushmaydi. Vaholanki, bular ham sudlovning odilligiga jamoatchilikda ishonch hissini oshirishga xizmat qiladigan omillardan sanalar edi.
Oʻz navbatida, Gʻayrat Doʻstov keysi jamoatchilikka koʻp narsalarni yuzaga chiqarib berdi.
Aytmoqchimiz-ki, oliy maqsad tarbiyalash boʻlishi oʻrniga jazolash boʻlib qolgan jamiyatda qonunlarga hurmat hissi emas, aksincha, nafrat hissi shakllanaveradi.
https://t.me/Kenja_Botirjon