Final muhim
Bir narsaga baho berishda biz har doim ratsional va mantiqiy qaramaymiz, bizga ushbu jarayonni oxiri muhim. Ya’ni zerikarli narsa qiziq voqea bilan tugasa, bizning miyamiz adashib ijobiy xulosa chiqazishi mumkin.
AQSHning Yel universitetidan 3 professor buni aniqlash uchun qiziq tadqiqot o’tkazishdi. Ular Jim degan odamni o’ylab topib u haqida ikkita har xil hikoyalar tuzishdi.
Ikkalasida ham Jim bitta kompaniyaning 30 yil davomida rahbari bo’lgan, bu hikoyalarni eshitib fokus guruhning ishtirokchilari Jim qanchalik yaxshi odam bo’lganini baholashi kerak edi.
Birinchi hikoyada Jim yoqimsiz rahbar: kichkina oyliklar beradi, ishchilarga tibbiy sug'urtani to’lab bermaydi va xayriyaga ehson qilmaydi. Bu holat deyarli 30 yil davom etadi, lekin pensiyaga chiqishdan oldin u o’zgaradi: oyliklarni ko’taradi, premiyalar berishni boshlaydi va xayriyaga pul ayamaydi. Afsuski, bu ko’p davom etmaydi va yarim yildan keyin yurak nosozligi deb u o’lib qoladi.
Ikkinchi hikoyada hamma narsa teskari bo’ladi. Jim - 29,5 yildan beri zo’r rahbar va kech kimga yo’q demaydi, lekin uni saxiyligi oxirida yoqoladi va u yoqimsiz odamga aylanib qoladi: ishchilarga oyliklarni kamaytiradi, foydani asosiy qismini o’ziga qoldirishni boshlaydi va xayriyani unutadi. Yarim yil o’tib Jim yurak nosozligi deb o’ladi.
Ishtirokchilarning birinchi yarimisi Jimning «yomondan-yaxshiga» versiyasini eshitadi, ikkinchi yarimisi esa «yaxshidan-yomonga» versiyasini. Tasavvur qiling, tadqiqotning har bir ishtirokchisi hikoyaning oxiriga binoan Jimni baholashadi.
Bu degani, saxiylikni yarim yili 29 yil ochko’zlikni yopgan, ochko’zlikni yarim yili esa 29 yil davom etgan saxiylikni unuttirib qo’ygan. Bu fenomeni olimlar «hayotning oxiri effekti» deb nomlashdi.
✔️ @Economics_ITE
Bir narsaga baho berishda biz har doim ratsional va mantiqiy qaramaymiz, bizga ushbu jarayonni oxiri muhim. Ya’ni zerikarli narsa qiziq voqea bilan tugasa, bizning miyamiz adashib ijobiy xulosa chiqazishi mumkin.
AQSHning Yel universitetidan 3 professor buni aniqlash uchun qiziq tadqiqot o’tkazishdi. Ular Jim degan odamni o’ylab topib u haqida ikkita har xil hikoyalar tuzishdi.
Ikkalasida ham Jim bitta kompaniyaning 30 yil davomida rahbari bo’lgan, bu hikoyalarni eshitib fokus guruhning ishtirokchilari Jim qanchalik yaxshi odam bo’lganini baholashi kerak edi.
Birinchi hikoyada Jim yoqimsiz rahbar: kichkina oyliklar beradi, ishchilarga tibbiy sug'urtani to’lab bermaydi va xayriyaga ehson qilmaydi. Bu holat deyarli 30 yil davom etadi, lekin pensiyaga chiqishdan oldin u o’zgaradi: oyliklarni ko’taradi, premiyalar berishni boshlaydi va xayriyaga pul ayamaydi. Afsuski, bu ko’p davom etmaydi va yarim yildan keyin yurak nosozligi deb u o’lib qoladi.
Ikkinchi hikoyada hamma narsa teskari bo’ladi. Jim - 29,5 yildan beri zo’r rahbar va kech kimga yo’q demaydi, lekin uni saxiyligi oxirida yoqoladi va u yoqimsiz odamga aylanib qoladi: ishchilarga oyliklarni kamaytiradi, foydani asosiy qismini o’ziga qoldirishni boshlaydi va xayriyani unutadi. Yarim yil o’tib Jim yurak nosozligi deb o’ladi.
Ishtirokchilarning birinchi yarimisi Jimning «yomondan-yaxshiga» versiyasini eshitadi, ikkinchi yarimisi esa «yaxshidan-yomonga» versiyasini. Tasavvur qiling, tadqiqotning har bir ishtirokchisi hikoyaning oxiriga binoan Jimni baholashadi.
Bu degani, saxiylikni yarim yili 29 yil ochko’zlikni yopgan, ochko’zlikni yarim yili esa 29 yil davom etgan saxiylikni unuttirib qo’ygan. Bu fenomeni olimlar «hayotning oxiri effekti» deb nomlashdi.
✔️ @Economics_ITE