3. Glenn Domanning kartochkalar usuli
Amerikalik shifokor va neyrofiziolog Glenn Doman asab tizimi zararlangan bolalarni tiklash uchun metodika ishlab chiqdi. Bu usul nafaqat bolalarni davolashga, balki ularning intellektual rivojlanishini kuchaytirishga ham yordam berdi. Keyinchalik u sog‘lom bolalar uchun ham moslashtirildi.
Metodikaning asosiy g‘oyasi:
Jismoniy va aqliy rivojlanishning uzviy bog‘liqligi. Bolani harakatdan cheklamaslik lozim — u iloji boricha erta emaklashni o‘rganishi kerak. Shuningdek, 6 oylikdan boshlab bolani maxsus kartochkalar yordamida o‘qitish tavsiya etiladi.
Kartochkalar nima?
Bu katta oq kartalar bo‘lib, ularda qizil nuqtalar (hisoblashni o‘rgatish uchun) va so‘zlar (o‘qishni o‘rgatish uchun) tasvirlangan. Bundan tashqari, o‘simliklar, hayvonlar va boshqa obyektlar tasvirlangan kartochkalar ham mavjud. Rossiyalik olim Andrey Manichenko kartochkalarni rus tilining o‘ziga xos grammatik qoidalariga moslashtirdi.
Ota-onaning vazifasi — har kuni bolaga bu kartochkalarni bir necha marta ko‘rsatishdir. Bu metoddan tizimli foydalanish erta nutq rivojlanishi, tezkor o‘qish qobiliyati, boy so‘z boyligi va qiziquvchanlikni ta’minlaydi.
Kamchiliklari:
Bola ma’lumotni passiv ravishda qabul qiladi va u bilan faol ishlamaydi.
Bu usul kinestetik bolalar uchun mos kelmasligi mumkin, chunki ular kartochkalarni ushlash va hatto tishlashni xohlashadi.
4. Sesil Lupanning takomillashtirilgan metodikasi
Sesil Lupan — Glenn Doman usulini o‘z tajribasida takomillashtirgan ona. U ikki qizi bilan tajribalari asosida Doman uslubini boyitdi.
Sesil individual yondashuvni birinchi o‘ringa qo‘ydi. U kartochkalarga tinglash va ushlash elementlarini qo‘shdi. Bola kartochkalarni ko‘rish bilan kifoyalanmasdan, ularga tegishni xohlasa — buni qilishiga imkon beriladi. Ovozni chiqarishni yoqtirsa — unga har xil buyumlar bilan urib ko‘rishga ruxsat beriladi.
Shuningdek, Sesil geografiya, tarix, musiqa, rasm chizish kabi barcha sohalardan mashqlarni qo‘shdi. Ayniqsa, u suzishga katta ahamiyat berdi.
Afzalliklari:
Bu usul bolani har tomonlama rivojlantirishga yordam beradi.
Kamchiliklari:
Bolaga to‘liq vaqt ajratish kerak, bu esa onadan katta kuch va vaqt talab qiladi.
Yordamchisiz bu metodikani amalga oshirish qiyin bo‘lishi mumkin.
5. Jan Ledloffning baxtli bola tarbiyasi metodikasi
Amerikalik yozuvchi Jan Ledloff bir safar Venesuelaga olmos qidirish uchun bordi. Ammo u qimmatbaho toshlarni unutib, Yequana qabilasi hindularining bolalarni tarbiyalash usullarini kuzatishga e’tibor qaratdi. Keyinchalik u ularga yana 4 marta qaytib bordi va ushbu tajribalar asosida “Farzandni baxtli tarbiyalash” kitobini yozdi.
Asosiy tamoyillar:
Bola qanchalik xohlasa, “qo‘l davri” shuncha davom etadi.
Bola onaning barcha ishlarida ishtirok etadi, bu uning ijtimoiylashuvini tezlashtiradi.
Bolani jadval bo‘yicha emas, balki talabiga ko‘ra ovqatlantirish kerak.
Ona bolani himoya qilmaydi, balki unga istalgan tajribani o‘zlashtirish erkinligini beradi.
Bola faqat harakatlari baholanadi, o‘zi emas.
Afzalliklari:
Yequana qabilasida bunday tabiiy tarbiya bolalarni deyarli yig‘lamaydigan, baxtli va samimiy qilib o‘stirgan.
Kamchiliklari:
Bu metodikadagi ayrim elementlar zamonaviy sharoitlarda qo‘llash uchun mos emas. Ammo, umuman olganda, usul samarali hisoblanadi.
6. Masaru Ibukining tizimi
“Uchdan keyin kech” — bu Sony korporatsiyasi asoschilaridan biri Masaru Ibuki tomonidan yozilgan yagona, ammo katta shov-shuvga sabab bo‘lgan kitob nomi. Masaru ushbu uslubni o‘z o‘g‘lining kasalligi sababli tarbiyaviy metodlarni chuqur o‘rganib chiqqan holda ishlab chiqqan.
Asosiy fikr:
Bolalar miyasining shakllanishi birinchi uch yilda sodir bo‘ladi. Shu bois, bu davrda bolaga imkon qadar ko‘proq bilim va ko‘nikmalar berish kerak. Xususan, xorijiy tillarni o‘rganish va akademik darajada musiqaga qiziqtirishga ustuvorlik beriladi.
Davomi bor…
https://t.me/DrGavharDarvish
Amerikalik shifokor va neyrofiziolog Glenn Doman asab tizimi zararlangan bolalarni tiklash uchun metodika ishlab chiqdi. Bu usul nafaqat bolalarni davolashga, balki ularning intellektual rivojlanishini kuchaytirishga ham yordam berdi. Keyinchalik u sog‘lom bolalar uchun ham moslashtirildi.
Metodikaning asosiy g‘oyasi:
Jismoniy va aqliy rivojlanishning uzviy bog‘liqligi. Bolani harakatdan cheklamaslik lozim — u iloji boricha erta emaklashni o‘rganishi kerak. Shuningdek, 6 oylikdan boshlab bolani maxsus kartochkalar yordamida o‘qitish tavsiya etiladi.
Kartochkalar nima?
Bu katta oq kartalar bo‘lib, ularda qizil nuqtalar (hisoblashni o‘rgatish uchun) va so‘zlar (o‘qishni o‘rgatish uchun) tasvirlangan. Bundan tashqari, o‘simliklar, hayvonlar va boshqa obyektlar tasvirlangan kartochkalar ham mavjud. Rossiyalik olim Andrey Manichenko kartochkalarni rus tilining o‘ziga xos grammatik qoidalariga moslashtirdi.
Ota-onaning vazifasi — har kuni bolaga bu kartochkalarni bir necha marta ko‘rsatishdir. Bu metoddan tizimli foydalanish erta nutq rivojlanishi, tezkor o‘qish qobiliyati, boy so‘z boyligi va qiziquvchanlikni ta’minlaydi.
Kamchiliklari:
Bola ma’lumotni passiv ravishda qabul qiladi va u bilan faol ishlamaydi.
Bu usul kinestetik bolalar uchun mos kelmasligi mumkin, chunki ular kartochkalarni ushlash va hatto tishlashni xohlashadi.
4. Sesil Lupanning takomillashtirilgan metodikasi
Sesil Lupan — Glenn Doman usulini o‘z tajribasida takomillashtirgan ona. U ikki qizi bilan tajribalari asosida Doman uslubini boyitdi.
Sesil individual yondashuvni birinchi o‘ringa qo‘ydi. U kartochkalarga tinglash va ushlash elementlarini qo‘shdi. Bola kartochkalarni ko‘rish bilan kifoyalanmasdan, ularga tegishni xohlasa — buni qilishiga imkon beriladi. Ovozni chiqarishni yoqtirsa — unga har xil buyumlar bilan urib ko‘rishga ruxsat beriladi.
Shuningdek, Sesil geografiya, tarix, musiqa, rasm chizish kabi barcha sohalardan mashqlarni qo‘shdi. Ayniqsa, u suzishga katta ahamiyat berdi.
Afzalliklari:
Bu usul bolani har tomonlama rivojlantirishga yordam beradi.
Kamchiliklari:
Bolaga to‘liq vaqt ajratish kerak, bu esa onadan katta kuch va vaqt talab qiladi.
Yordamchisiz bu metodikani amalga oshirish qiyin bo‘lishi mumkin.
5. Jan Ledloffning baxtli bola tarbiyasi metodikasi
Amerikalik yozuvchi Jan Ledloff bir safar Venesuelaga olmos qidirish uchun bordi. Ammo u qimmatbaho toshlarni unutib, Yequana qabilasi hindularining bolalarni tarbiyalash usullarini kuzatishga e’tibor qaratdi. Keyinchalik u ularga yana 4 marta qaytib bordi va ushbu tajribalar asosida “Farzandni baxtli tarbiyalash” kitobini yozdi.
Asosiy tamoyillar:
Bola qanchalik xohlasa, “qo‘l davri” shuncha davom etadi.
Bola onaning barcha ishlarida ishtirok etadi, bu uning ijtimoiylashuvini tezlashtiradi.
Bolani jadval bo‘yicha emas, balki talabiga ko‘ra ovqatlantirish kerak.
Ona bolani himoya qilmaydi, balki unga istalgan tajribani o‘zlashtirish erkinligini beradi.
Bola faqat harakatlari baholanadi, o‘zi emas.
Afzalliklari:
Yequana qabilasida bunday tabiiy tarbiya bolalarni deyarli yig‘lamaydigan, baxtli va samimiy qilib o‘stirgan.
Kamchiliklari:
Bu metodikadagi ayrim elementlar zamonaviy sharoitlarda qo‘llash uchun mos emas. Ammo, umuman olganda, usul samarali hisoblanadi.
6. Masaru Ibukining tizimi
“Uchdan keyin kech” — bu Sony korporatsiyasi asoschilaridan biri Masaru Ibuki tomonidan yozilgan yagona, ammo katta shov-shuvga sabab bo‘lgan kitob nomi. Masaru ushbu uslubni o‘z o‘g‘lining kasalligi sababli tarbiyaviy metodlarni chuqur o‘rganib chiqqan holda ishlab chiqqan.
Asosiy fikr:
Bolalar miyasining shakllanishi birinchi uch yilda sodir bo‘ladi. Shu bois, bu davrda bolaga imkon qadar ko‘proq bilim va ko‘nikmalar berish kerak. Xususan, xorijiy tillarni o‘rganish va akademik darajada musiqaga qiziqtirishga ustuvorlik beriladi.
Davomi bor…
https://t.me/DrGavharDarvish