Dr. Gavhar Darvish Teshaboyeva (PhD, psixiatr, psixoterapevt, narkolog)

Окситоцин гормони нима?

Инсон миясида 4 та нейрокимёвий моддалар мавжуд бўлиб, улар биз "бахт" деб таърифлайдиган туйғуни келтириб чиқаради.

Эндорфин - жисмоний оғриқни бостиради ва ижобий ҳис-туйғуларни кучайтиради.

Дофамин - мотивация ва машаққатли меҳнатдан сўнг муваффақиятга эришилганда пайдо бўладиган туйғу учун жавобгардир. У бизни мақсадимизга эришганимиз учун "мукофотлайди".

Серотонин - қарор қабул қилиш, салбий ҳис-туйғуларни бостириш ва ўзига ишонч ҳиссиётлари учун жавобгардир. У бошқалар томонидан тан олинганимизни ҳис қилганимизда ривожланади - бу бизга куч беради ва бизни яхшироқ ишлашга мажбур қилади. Айрим манбаларга кўра, серотонин етишмовчилиги депрессияга олиб келиши мумкин. Шу билан бирга серотониннинг ҳолати овқат ҳазм қилиш (масалан, очлик ҳисси) ва тананинг умумий сезгирлиги билан ҳам боғлиқдир.

Окситоцин - бу ижтимоий алоқаларни ўрнатишга ёрдам берадиган гормон тури ҳисобланади. Унинг ишлаб чиқарилиши одамларнинг бир бирига тегиниши орқали фаоллашади.
Окситоцин - биз дунёга келган вақтда пайдо бўладиган бахтнинг биринчи гормонидир. У бола дунёга келган пайтдан бошлаб ишлаб чиқарила бошлайди.

Давоми...

https://t.me/DrGavharDarvish

❗️“ПСИХОТЕРАПИЯ ВА ПСИХОЛОГИЯ АСОСЛАРИ” Устоз-шогирдлик курси қачон очилади еки шогирд оласизми, деганлар диққатига.

📊4 шогирдлик дастуримиз бор.

Нима оласиз:
- мустақил консультация қилишни ўрганасиз
- ҳар бир психотерапия йуналишини ўрганасиз (КБТ, РПТ, ПТ ва х.к.)
- ҳар бир шахснинг психотипи, темпераментига кўра тўғри ишлашни ўрганасиз
- қадриятларимиз ва маданиятимизга мос келадиган психотерапия турларини билиб оласиз
- сезги, идрок, тафаккур, хотира, диққат, хиссиет, интеллект, онг, шахс психологияси ва патологиясини билиб, ажратиб оласиз
- барча мавзуларни ўзлаштириб, имтихондан муваффақиятли ўтсангиз, шахс сифатида ривожлансангиз ва ўз оилангизда ушбу билимларни яхши қўллай олсангиз, хусусий муассасаларда бемалол ишлаб, самара берадиган инструментларни кейинчалик қўллайсиз.

❓Кимлар ўқиса бўлади?

1) психологлар (талабалар ҳам)
2) шифокорлар
3) педагоглар
4) б.қ. соҳа вакиллари
5) хамширалар
6) табибалар
7) уй бекалари (ўзи ва оиласи учун керакли билимларга эга бўлади)

💥Муваффақиятли битирсангиз, амалиет ўтайсиз ва сертификат оласиз.

@Hidaya_academy_administrator билан боғланасиз.

https://t.me/DrGavharDarvish

«Файласуфлар сардори» Ибн Сино ва унинг психологик қарашлари

Форобийнинг йўлини қомусий олим, табиб ва файласуф Абу Али Ибн Сино (лот. Авиценна; 903–1037) давом эттирди. У Бухоронинг Афшона қишлоғида ўзига тўқ оилада дунёга келди. Олим турли илмларга оид кўплаб асарлар ёзган, улардан энг асосийлари – «Китаб аш-шифа» бўлиб, унинг катта қисми «Қалб китоби»ни ўз ичига олади. Ушбу асар XII асрда лотин тилига ўгирилган («Liber de Amina») бўлиб, психологияга оид муҳим манба саналади.
Асарда Ибн Сино руҳнинг танасиз ҳам мавжуд бўлиши мумкинлигини таъкидлайди. Руҳнинг жисмга боғлиқ эмаслигини исботлаш учун шундай фикрни келтиради: «Қирқ ёшларда ёки шунга яқин ёшга келиб жисмоний ўсиш тўҳтаганидан сўнг танамиз заифлашишни бошлайди, айни вақтда руҳий кучимиз янада мустаҳкамланиб боради… Яъни руҳ жисмоний кучлар сирасига кирмайди». «Руҳ тана билан боғлиқ эмас, у ўзгариш ва бузилишга учрамаган ибтидо билан боғлиқ бўлади. Шундай келиб чиқиб айтиш мумкинки, руҳ мангудир».
Ўзи билан содир бўлаётган ҳодисларни тафаккур қилган киши руҳининг бор эканлигига амин бўлиши мумкин. Ибн Сина тафаккур ва сезги ўртасидаги фарқни кўрсатиб беради: «Тафаккур бу руҳ ҳаракати… Кўп ҳолларда қалбимиз ички туйғуларимиздаги ёки унга ўхшаш ҳолатларни анлаш учун тасаввурга асосланади, сезги эса онгда кутилмаганда пайдо бўладиган тасвирдир».
Ибн Сино ўз илмий изланишларида – инсоннинг ижтимоий табиати, белгилар тизими деб ҳисобланган тил, ахлоқ нормалари, онг, инсоннинг келажака ва унинг оқибатлари ҳақида ўйлаш қобилияти, ҳақиқий илм категорияси ва унга турли одамларнинг эришиш тўғрисидаги мавзуларга эътибор қаратади.
Ибн Сино Исломдаги эр ва хотиннинг тутган ўрни тўғрисидаги қарашларга эргашган ҳолда никоҳга ҳамда унинг мустаҳкамлигига алоҳида аҳамият берган. Олимнинг кўпгина асарлари ҳали топилмаган, аммо бугун замонавий ўқувчи мутолаа қилиши мумкин бўлган китобларнинг ўзидан ҳам Исломнинг олтин асрида яшаб ўтган Ибн Синонинг инсон ва жамият борасидаги қарашларини ўрганиш мумкин.

https://t.me/DrGavharDarvish

TARIXDAGI BIRINCHI MUSULMON TIBBIY PSIXOLOGI

Abu Zayd al-Balxiy IX asrda
yashagan musulmon olim bo‘lib, uning asarlari geografiya, tibbiyot, falsafa, ilohiyot, siyosat, axloq, sotsiologiya, grammatika, adabiyot va astronomiyani qamrab olgan.
Balxiy milodiy 849-yilda Forslarning Balx viloyatidagi Shomisitiyan qishlog‘ida tug‘ilgan va 60 dan ortiq kitob va qo‘lyozmalar yozgan. Afsuski, uning aksariyat asarlari vaqt o‘tishi bilan yo‘qolgan.
Olimning hayoti haqida ma'lum bo'lgan hamma narsa biograf Yoqut al-Hamaviy tufayli. U tug‘ilgan joyidan boshqa bolaligini, asosiy ta’limni otasidan olganini tilga olmadi. Yoshi ulg‘aygan sari o‘z davrining ilm-faniga, san’atiga qiziqib qoldi. Hamaviy uni juda kamtar va o‘ychan inson sifatida ta’riflagan.
Balxiyning eng mashhur va bizgacha yetib kelgan asarlaridan biri «Ruh va jismni saqlash» («Masolih al-abdan va al-anfus»).
8 bobdan iborat ushbu mashhur asarida musulmon olimi avvaliga jismoniy salomatlik, keyin esa ruh haqida so‘z yuritadi.
U o‘zining “Masalihul-abdan va al-anfus” asarida birinchi bo‘lib tana va ruh bilan bog‘liq kasalliklarni muvaffaqiyatli tasvirlab bergan. Musulmon olimining bu asari psixologiya sohasida o‘z davridan oshib ketdi, uning ko‘pgina jihatlari zamonaviy o‘quvchini qiziqtirmoqda.
Psixologik holatni normallashtirish
Psixologlarning asosiy vazifalaridan biri bemorning psixologik buzilishlarini davolashdir. Hatto eng rivojlangan mamlakatlarning ko'pchiligida ham bu kabi muammolar stigma va sharmandalik sifatida qabul qilinadi va bu haqda gapirish taqiqlanadi.
Ming yil avval Al-Balxiy ruhiy kasalliklarni davolash usullarini joriy qilgan. U o'z zamondoshlaridan farqli o'laroq, jin, qora sehr va gunohlarga ishora qilish o'rniga, haqiqiy psixologik hodisalarni tushuntirdi.
Asarning oson va tushunarli tilda yozilganini Balxiyning har qanday o‘quvchisi sezadi. Bu o‘z ishini aholining barcha qatlamlari uchun tushunarli va foydali bo‘lishini istagan olimning qarori edi. Uning tarjimai holini o‘rgangan Xamaviyning fikricha, bu uni o‘z davrining barcha olimlaridan ajratib qo‘ygan.
Ruhiyat ( ong-qalb)tana aloqasi
Al-Balxiy olimlardan birinchi bo'lib insonning ongi va tanasi o'rtasidagi bog'liqlikni o'rnatgan, shu paytgacha ular alohida bir-biriga bog'liq bo'lmagan elementlar deb hisoblangan. Olim birinchi bo‘lib bizning davrimizda keng tarqalgan aql va tana bir-biriga juda katta ta’sir ko‘rsatadi, degan fikrni aytdi: “Odam kasal bo‘lsa, aqliy faoliyat (o‘rganish kabi) va ishlarni to‘g‘ri bajarishga to‘sqinlik qiladi. yo'l. Ruh azob cheksa, tana tabiiy lazzatlanish qobiliyatini yo'qotadi va notinch holatda bo'ladi. Shunday qilib, u birinchi bo'lib psixosomatik kasalliklarni, ya'ni "ruhiy buzilishlarning organizmga salbiy ta'sirini" tan oldi.
Bu nazariya dunyo psixologlari tomonidan Freydga qadar ko'rib chiqilmagan, u taxminan ming yil o'tib uni o'rganishni boshlagan.

Durdona Sayfiddin qizi tayyorladi.

https://t.me/DrGavharDarvish

Hayotiy ko‘nikmalarni rivojlantirish va ijtimoiy moslashuv

Oddiy vazifalarni bajarishda yordam ko‘rsatish: 16-17 yoshli o‘smirlar kundalik hayotda turli oddiy vazifalarni yaxshi bajara oladi. Ular jismonan tetik va sog‘lom bo‘lib, jamoat ishlarida qatnashadi, mas’uliyatli va do‘stona muomala qiladi, ammo ba’zida oson aldanishi mumkin. Uy ishlarida va qishloq xo‘jaligi, chorvachilik ishlari kabi mashaqqatli ishlarni bajara oladi. Oilada ma’lum darajada yordam ko‘rsatsa-da, ko‘p hollarda unga katta ijtimoiy talab bo‘lmaydi.

Aqliy o‘sishi cheklangan bo‘lsa-da, kundalik ehtiyojlarni qondira oladi: Kitob o‘qishga katta qiziqish bo‘lmasligi mumkin, lekin televizor orqali oddiy dasturlarni ko‘radi va ulardan zavq oladi. Uydagi oddiy turmush tarzi bilan ham o‘zini qulay his qiladi. Cheklangan imkoniyatlarga ega bo‘lsa-da, ahil va oddiy hayot kechiradigan, zararli odatlardan xoli biror kimsa uchun u qadrli qo‘shni yoki yordamchi bo‘lishi mumkin.


https://t.me/DrGavharDarvish

• Oddiy matematik amallarni bajaradi. Ongda o‘nta ichida qo‘shish va ayirish amallarini bajaradi.

• Nutq ko‘nikmalarini rivojlantiradi. To‘g‘ri jumlalarni aytib bera oladi.

• Predmetlarni umumlashtiradi. Mebel, idish-tovoq, kiyim, sabzavotlar kabi guruhlardagi 4–5 predmetni nomlab, umumiy tushunchasini ayta oladi.

• Analogiyalarni topa oladi. Masalan, "Olma va shaftoli qanday o‘xshaydi?", "Qush va samolyot o‘xshashligi nimada?" kabi savollarga javob beradi.

• Raqamlar ketma-ketligini takrorlaydi. To‘g‘ri tartibda beshta raqamni va teskari tartibda uchta raqamni takrorlay oladi.

• Rasmlardan hikoya tuzadi. Voqealar ketma-ketligiga qarab rasmlar yordamida hikoya qiladi.

8–11 yosh
• Ota-onasining kasbini biladi. Ota-onasining qayerda va nima ish qilishini biladi.

• Yillik vaqt tushunchasini rivojlantiradi. Yilda nechta oy borligini, haftada nechta kun borligini, kunlar ketma-ketligini biladi.

• Fazoviy yo‘nalishni tushunadi. Masalan, chap qo‘l bilan o‘ng ko‘zni ko‘rsatishni tushunadi.

• Umumiy bilimlarga ega bo‘ladi. Mamlakatning nomi, ba’zi respublikalar va shaharlarni biladi.

• Maktabdagi asosiy ko‘nikmalar. Ikki xonali sonlarni qo‘shish va ayirishni biladi, ko‘paytirish jadvalini yod biladi.

• Mantiqiy fikrlashni rivojlantiradi. Bola turli narsalar o‘rtasidagi o‘xshashlik va farqlarni tushunadi. Masalan, "It va bo‘ri o‘rtasidagi o‘xshashlik nima?", "Mebel va idish-tovoq nimada farq qiladi?" kabi savollarga javob bera oladi.

• Tasviriy iboralarni tushunadi. "Tosh yurak", "oltin bosh" kabi iboralarning ma’nosini anglab, tushuntirib bera oladi.

• Ortiqcha narsani ajrata oladi. Masalan, to‘plamdagi bir xil narsalar ichida farqli narsani topadi: "stol, stul, oyna, shkaf" kabi to‘plamdan oynani ajratib ko‘rsatadi.

12–14 yosh
• Umumiy bilim va dunyoqarashi kengayadi. Bola mustaqil ravishda respublikalar, mashhur yozuvchilar, kitoblar, kasblar, daryolar, shaharlar haqida biladi. So‘nggi o‘qigan kitob yoki ko‘rgan film haqida fikr bildiradi, u qanday taassurot qoldirgani haqida gapira oladi.

• Maktabdagi matematik ko‘nikmalari rivojlangan bo‘ladi. O‘zlashtirgan kasr tushunchalari asosida sonlarni solishtirish, masalan, "12 kattami yoki 3?", "Qanday qilib kattaligini aniqlash mumkin?" kabi savollarga javob bera oladi. She’r va maqollarni o‘qib, ularni yoddan aytadi, badiiy asarlarning ma’nosini tushunadi.

• Maqol va matallarni tushuntiradi. Bola, masalan, "Aql yurak oltin, nodon bosh – somon" degan kabi iboralar bilan ishlay oladi va ularning ma’nosini tushuntirib beradi.

• Farqlarni topa oladi. "Askarning partizandan farqi nima?", "Daryo va ko‘l o‘rtasidagi farq nima?", "Qo‘g‘irchoq va haqiqiy qizcha nimada farq qiladi?" kabi savollar ustida mantiqiy tahlil olib boradi.

• Ortiqcha narsani ajratadi. Masalan, to‘plamda bir xil turdagi narsalarni tanlab, ortiqchasini ajratadi: "Qayin, terak, qarag‘ay, tol" ichidan qarag‘ayni yoki "mushuk, sichqon, qo‘y, it" ichidan sichqonni tanlaydi.

• Narsalarni solishtirish qobiliyati rivojlangan. "Pianino bilan fleyta nimada o‘xshaydi?", "Daraxt va gul nimada o‘xshaydi?" kabi savollarga javob bera oladi.

15 yosh
• Murakkab tushunchalarni tahlil qiladi. "O‘rmon va park o‘rtasidagi farq nima?", "Daryo va kanal o‘xshashmi yoki farq qiladimi?" kabi savollar ustida fikrlaydi.

• Materiallar va ularning kelib chiqishini tushunadi. Qog‘oz qanday tayyorlanadi yoki jun qanday olinadi, degan savollarga javob bera oladi.

• Abstrakt tushunchalarga ta’rif bera oladi. Masalan, "gorizont", "adolat", "vijdon", "konstitutsiya" kabi tushunchalarning ma’nosini tushuntirib beradi.

• Turli tushunchalar haqida tasavvurga ega bo‘ladi. "Demokrat", "konservator", "liberal", "kosmopolit" kabi siyosiy tushunchalarni oddiy qilib tushuntira oladi va ularning asosiy farqlarini biladi.

Davomi bor…

https://t.me/DrGavharDarvish