У ҳеч кимни дилини оғрита олмайди. Умидга бўлган севгиси уни бир лаҳза бўлсада тарк этмаган. Лекин боласидан айрилгани учун ҳам кечира олмай юрганди. Энди эса бошқа бировга турмушга чиқишга мажбур. Нега олдинроқ ўйламади Умидсиз яшай оламанми дея. Мана кўряптики Умид у учун энг азиз инсон экан. Вақт ҳаммасига даво дегандай орадан ўтган вақт ҳам Зебонинг ярасига анчагина даво бўлганди. Аввалгидай Умиддан нафратланмайди. Лекин энди кеч. Буни олдинроқ ўйлаш керак эди.
Зебо билан бугун бозорга тушишга келишган Сухроб уни ўқишига келиб кўрмади. Қўнғироқ қилса ўчиқ экан. Зебодан хавотир олиб уйига ҳам қўнғироқ қилди. Ҳали бормаган экан. Қаерда қолди экан бу қиз.
Зебо эса хиёбонга бориб анчага йиғлаб ичини бўшатиб олди. Уйига борса ойиси уни кўриб аниқ ҳавотир олади. Шунинг учун ҳам бироз ўша ерда ўтириб ўзига келиб олиши керак. Сухроб билан учрашуви эса умуман ҳаёлидан кўтарилган эди. У кўпроқ Умид билан ўтказган ҳаётини эсларди. Қайнонаси қанча азоб берган бўлса ҳам Зебо Умиднинг ойимга эътибор қилма мени бил бўлди деган гапи учун ҳам курашиб яшаганди. Зафарни эса ҳеч қачон севган эмасди. Бувисини юзидан ўта олмай розилик берганди. Умидни эса тўйдан кейин севиб қолганди. Мана энди ўша азоб чексада севганини сўзлари билан оёққа турган кунлари йўқ. Улар ўтмишга айланди.
**
Умид ишхонасида беморларни кўриб ўтирар экан Олим ака уни излаб келганини айтишди.
Умид ишини якунлаб Олим ака билан биргаликда таммади қилишга боришди.
- Умид укам кайфиятинг йўқ. Нима бўлди?
- Биз у билан ажрашяпмиз.
- Нега?? Кўндиролмадингми?
- Бошқасига эрга тегаётган экан.
- Дарровдая? Кимга экан?
- Билмадим сўрамадим. Мендан қаттиқ хафа бўлсада бунчаликка боради деб ўйламагандим.
- Мен ҳам ҳали ярашиб кетарсизлар деб ўйловдим. Энди ҳаммаси тамом де бўлмаса?
- Ҳа тамом. Энди Умид Зебосиз қолди.
- Мен уни сен учун асраб қолганман бунга шундай қараб туролмайман.
- Нималар деяпсиз?
- Эсингдами Нажим ҳақида айтганим. Сен ўз ташвишинг билан бўлиб эътибор ҳам бермагансан. Нажим ёнғин уйиштирган уй бу Шухратники эди. Шухратни хотини Розияни севган экан.
- Бу ҳақда ўйлашга ҳам вақтим бўлмапти қаранг. Демак ўша қутқариб қолган қизиз Зебо бўлган?
- Ҳа шундай. Ўша куни сенга дабдурустдан Шухратни уйини ёққан деёлмадим. Шу вақтгача балки ўзинг ўйлаб кўргансан десам сен ҳам бу каллангни ишлатмапсан.
- Ташвишларимни ўзиз яхши биласизку.
- Ҳа тўғри. Мен эса сени хотининг ўша қиз бўлиб чиқишини умуман кутмагандим. Шухрат ҳали ҳам уйига ёнғинни Нажим уйиштирганини билмайди. Балки кўнгли сезар ахир улар душман бўлиб қолишганди.
- Айтамйсизми?
- Айтсам айтмасам нима ўзгаради Нажим ўзига керакли жазони олиб ер тагида ётибди. Лекин шунақа тубан кимса бўлса ҳам хотини болаларига яхҳси тарбия берган экан. Нажимни йўлини танламай ҳалол бизнесга ўтишди.
- Бунга эса сиз ёрдам бергансиз.
- Қаердан билдинг?
- Чунки сиздай гапга уста одам илонни ҳам инидан чиқара олади яхши гап билан.
- Ёшликда эди унақа вақтлар. Ҳзоир қаерда дейсан. Сенам кўп ғамга берилма хотининг чиндан сенда кўнгли бўлса бошқа бировга тегиб кетавермайди. Агар тегадиган бўлса кўнгилсиз одам билан яшаб нима қилардинг кетаверсин. Йўлини тўсма. Сени ҳам бахтинг ҳали олдинда. Бу ҳам пешангда бор экан.
- Ака бир умр виждон азобида ўтаман энди.
- Ҳаммаси тақдирдан. Мана иймонинг бутку виждонинг қийналяпти. Агар пасткаш боълганингда сира ҳам ўйламасдинг. Сен Аллоҳдан сўра нима сўрасанг. Агар Аллоҳ сенга уни раво кўрмаса унда ҳам ҳикмат бор. Чуқурроқ ўйлаб кўр.
- Рахмат ака. Ўзи сиздан бошқа ҳеч ким билан бу мавзуда гаплаша олмайман ҳам. Эркак киши бўлиб бу гапларни бировга айтиш тўғри келмайди. Сиз эса акамсиз.
- Қаддингни баланд тут. Мен доим ёнингдаман.
***
Олим Умид билан хайрлашиб кетгандан сўнг тузиб қўйган режаси бўйича йўлини Зебонинг олдига бурди. Олим сўз берган сўзида тура олади. У доим мард бўлган. Умидга айтмади сабаби натижа қандай бўлишини билмасди ҳали. Натижага қараб ҳаракат қилади. Олим Умидга бирор муаммонг бўлса ман туриб бераман деганди. Мана ўша кун энди келди. Зебони излаб зўрға топиб борди.
Зебо бу одамни нима мақсадда ўзини излаганига тушуна олмади.
Зебо билан бугун бозорга тушишга келишган Сухроб уни ўқишига келиб кўрмади. Қўнғироқ қилса ўчиқ экан. Зебодан хавотир олиб уйига ҳам қўнғироқ қилди. Ҳали бормаган экан. Қаерда қолди экан бу қиз.
Зебо эса хиёбонга бориб анчага йиғлаб ичини бўшатиб олди. Уйига борса ойиси уни кўриб аниқ ҳавотир олади. Шунинг учун ҳам бироз ўша ерда ўтириб ўзига келиб олиши керак. Сухроб билан учрашуви эса умуман ҳаёлидан кўтарилган эди. У кўпроқ Умид билан ўтказган ҳаётини эсларди. Қайнонаси қанча азоб берган бўлса ҳам Зебо Умиднинг ойимга эътибор қилма мени бил бўлди деган гапи учун ҳам курашиб яшаганди. Зафарни эса ҳеч қачон севган эмасди. Бувисини юзидан ўта олмай розилик берганди. Умидни эса тўйдан кейин севиб қолганди. Мана энди ўша азоб чексада севганини сўзлари билан оёққа турган кунлари йўқ. Улар ўтмишга айланди.
**
Умид ишхонасида беморларни кўриб ўтирар экан Олим ака уни излаб келганини айтишди.
Умид ишини якунлаб Олим ака билан биргаликда таммади қилишга боришди.
- Умид укам кайфиятинг йўқ. Нима бўлди?
- Биз у билан ажрашяпмиз.
- Нега?? Кўндиролмадингми?
- Бошқасига эрга тегаётган экан.
- Дарровдая? Кимга экан?
- Билмадим сўрамадим. Мендан қаттиқ хафа бўлсада бунчаликка боради деб ўйламагандим.
- Мен ҳам ҳали ярашиб кетарсизлар деб ўйловдим. Энди ҳаммаси тамом де бўлмаса?
- Ҳа тамом. Энди Умид Зебосиз қолди.
- Мен уни сен учун асраб қолганман бунга шундай қараб туролмайман.
- Нималар деяпсиз?
- Эсингдами Нажим ҳақида айтганим. Сен ўз ташвишинг билан бўлиб эътибор ҳам бермагансан. Нажим ёнғин уйиштирган уй бу Шухратники эди. Шухратни хотини Розияни севган экан.
- Бу ҳақда ўйлашга ҳам вақтим бўлмапти қаранг. Демак ўша қутқариб қолган қизиз Зебо бўлган?
- Ҳа шундай. Ўша куни сенга дабдурустдан Шухратни уйини ёққан деёлмадим. Шу вақтгача балки ўзинг ўйлаб кўргансан десам сен ҳам бу каллангни ишлатмапсан.
- Ташвишларимни ўзиз яхши биласизку.
- Ҳа тўғри. Мен эса сени хотининг ўша қиз бўлиб чиқишини умуман кутмагандим. Шухрат ҳали ҳам уйига ёнғинни Нажим уйиштирганини билмайди. Балки кўнгли сезар ахир улар душман бўлиб қолишганди.
- Айтамйсизми?
- Айтсам айтмасам нима ўзгаради Нажим ўзига керакли жазони олиб ер тагида ётибди. Лекин шунақа тубан кимса бўлса ҳам хотини болаларига яхҳси тарбия берган экан. Нажимни йўлини танламай ҳалол бизнесга ўтишди.
- Бунга эса сиз ёрдам бергансиз.
- Қаердан билдинг?
- Чунки сиздай гапга уста одам илонни ҳам инидан чиқара олади яхши гап билан.
- Ёшликда эди унақа вақтлар. Ҳзоир қаерда дейсан. Сенам кўп ғамга берилма хотининг чиндан сенда кўнгли бўлса бошқа бировга тегиб кетавермайди. Агар тегадиган бўлса кўнгилсиз одам билан яшаб нима қилардинг кетаверсин. Йўлини тўсма. Сени ҳам бахтинг ҳали олдинда. Бу ҳам пешангда бор экан.
- Ака бир умр виждон азобида ўтаман энди.
- Ҳаммаси тақдирдан. Мана иймонинг бутку виждонинг қийналяпти. Агар пасткаш боълганингда сира ҳам ўйламасдинг. Сен Аллоҳдан сўра нима сўрасанг. Агар Аллоҳ сенга уни раво кўрмаса унда ҳам ҳикмат бор. Чуқурроқ ўйлаб кўр.
- Рахмат ака. Ўзи сиздан бошқа ҳеч ким билан бу мавзуда гаплаша олмайман ҳам. Эркак киши бўлиб бу гапларни бировга айтиш тўғри келмайди. Сиз эса акамсиз.
- Қаддингни баланд тут. Мен доим ёнингдаман.
***
Олим Умид билан хайрлашиб кетгандан сўнг тузиб қўйган режаси бўйича йўлини Зебонинг олдига бурди. Олим сўз берган сўзида тура олади. У доим мард бўлган. Умидга айтмади сабаби натижа қандай бўлишини билмасди ҳали. Натижага қараб ҳаракат қилади. Олим Умидга бирор муаммонг бўлса ман туриб бераман деганди. Мана ўша кун энди келди. Зебони излаб зўрға топиб борди.
Зебо бу одамни нима мақсадда ўзини излаганига тушуна олмади.