Strategic Focus: Central Asia dan repost
Yaqin Sharqda yangi voqelik: Isroil strategiyasi – Eron tahdidiga qarshi kurash va mintaqaviy hamkorlik sari
Amos Yadlin, MIND Israel kompaniyasi prezidenti, Isroil harbiy razvedkasining sobiq rahbari
Avner Golov, MIND Israel kompaniyasi vitse-prezidenti, Isroil Xavfsizlik Kengashi katta direktori
2023-yil 7-oktabr kuni Hamasning Isroilga hujumi Yaqin Sharq kelajagi uchun 3 xil raqobatlashuvchi ssenariyni ko’rsatib berdi: Hamas doktrinasi, Eron-Hizbulloh strategiyasi va AQShning mintaqaviy barqarorlik modeli.
Ammo bu yondashuvlarning birortasi ham barqaror bo‘lmadi, deydi ekspertlar. HAMAS ko‘p tomonlama front orqali Isroilni ichkaridan yemirishni maqsad qilgan edi; Eron va Hizbulloh uzoq davom etuvchi urush orqali Isroilni zaiflashtirish va AQShni mintaqadan siqib chiqarishga urindi; AQSh esa Isroil va Saudiya Arabistoni o‘rtasida munosabatlarni normallashtirish va mudofaa hamkorligini kuchaytirish orqali barqarorlikka erishmoqchi bo‘ldi.
Ayni vaqtda mazkur yondashuvlarning muvaffaqiyatsizligi Isroilning yangi mintaqaviy tartibot strategiyasi uchun imkoniyat yaratdi. Tahlilchilarga ko’ra, Isroil o‘zining harbiy yutuqlaridan foydalangan holda Yaqin Sharqning yangi siyosiy kelajagini shakllantirishga kirishishi mumkin.
Isroil strategiyasi: harbiy muvaffaqiyatdan siyosiy tartib sari
Isroilning harbiy kampaniyasi Hamasning G‘azodagi infratuzilmasini yo‘q qildi. Shuningdek, Hizbulloh va Eronning mintaqaviy ta’siriga jiddiy zarba berdi. Shunga qaramay, harbiy g‘alabalar hali uzoq muddatli siyosiy strategiya bilan mustahkamlanmagan.
Isroil quyidagilarni amalga oshirish uchun imkoniyatdan foydalanishi kerak: 1) Saudiya Arabistoni boshchiligida mo‘tadil mintaqaviy koalitsiya tuzish; 2) AQSh ko‘magida yangi mintaqaviy xavfsizlik arxitekturasini shakllantirish; 3) Falastinliklar uchun siyosiy kelajakni taqdim etish (albatta, radikal guruhlarsiz).
Koalitsiyani mustahkamlash: AQSh va arab hamkorlari
Isroil bu maqsadga yolg‘iz erisha olmaydi. Yangi tartibni amalga oshirish uchun AQSh, Saudiya Arabistoni, Misr, Iordaniya, BAA va boshqa arab davlatlarining qo‘llab-quvvatlashi zarur. AQSh bu jarayonda yetakchilik qilib, umumiy mudofaa alyansini shakllantirishi kerak. Alyansning maqsadlari quyidagicha bo’ladi: a) shia va sunniy ekstremizmi bilan kurash; b) havo va raketadan mudofaa tizimlarini mustahkamlash; d) Eronga qarshi ishonchli strategiyani ishlab chiqish.
Falastinning siyosiy kelajagi
Yangi mintaqaviy voqelikda Falastin masalasi markaziy o‘rin tutishi kerak. Bu boradagi yondashuv moslashuvchan va bosqichma-bosqich bo‘lishi lozim. Falastin boshqaruvi samaradorligini namoyish etishi va radikalizmni yo‘q qilish yo‘lida faol harakat qilishi kerak. G‘azo qayta tiklanishi faqat uning demilitarizatsiyasi amalga oshirilgandan so‘ng boshlanishi lozim.
Tahdid va imkoniyatlar
Isroil tarixiy burilish nuqtasida turibdi: u hozirgi vaziyatdan foydalanib mintaqada barqaror tartib o‘rnata oladimi yoki yangi beqarorlik to‘lqiniga duch keladimi? Muvaffaqiyatning kaliti AQSh va arab ittifoqchilari bilan hamkorlikda, shuningdek, o‘z ichki siyosatidagi ekstremistik unsurlarni jilovlashda yotadi.
Xulosa qilib aytganda, Isroil strategiyasi – bu nafaqat harbiy g‘alaba, balki Yaqin Sharq kelajagini qayta ko‘rib chiqish imkoniyati hamdir. AQSh va arab davlatlari qo‘llab-quvvatlagan koalitsiya mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash, Falastinliklarga siyosiy istiqbol yaratish va Eronga qarshi samarali kurash orqali barqaror va farovon mintaqa uchun asos yaratishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Amos Yadlin, MIND Israel kompaniyasi prezidenti, Isroil harbiy razvedkasining sobiq rahbari
Avner Golov, MIND Israel kompaniyasi vitse-prezidenti, Isroil Xavfsizlik Kengashi katta direktori
2023-yil 7-oktabr kuni Hamasning Isroilga hujumi Yaqin Sharq kelajagi uchun 3 xil raqobatlashuvchi ssenariyni ko’rsatib berdi: Hamas doktrinasi, Eron-Hizbulloh strategiyasi va AQShning mintaqaviy barqarorlik modeli.
Ammo bu yondashuvlarning birortasi ham barqaror bo‘lmadi, deydi ekspertlar. HAMAS ko‘p tomonlama front orqali Isroilni ichkaridan yemirishni maqsad qilgan edi; Eron va Hizbulloh uzoq davom etuvchi urush orqali Isroilni zaiflashtirish va AQShni mintaqadan siqib chiqarishga urindi; AQSh esa Isroil va Saudiya Arabistoni o‘rtasida munosabatlarni normallashtirish va mudofaa hamkorligini kuchaytirish orqali barqarorlikka erishmoqchi bo‘ldi.
Ayni vaqtda mazkur yondashuvlarning muvaffaqiyatsizligi Isroilning yangi mintaqaviy tartibot strategiyasi uchun imkoniyat yaratdi. Tahlilchilarga ko’ra, Isroil o‘zining harbiy yutuqlaridan foydalangan holda Yaqin Sharqning yangi siyosiy kelajagini shakllantirishga kirishishi mumkin.
Isroil strategiyasi: harbiy muvaffaqiyatdan siyosiy tartib sari
Isroilning harbiy kampaniyasi Hamasning G‘azodagi infratuzilmasini yo‘q qildi. Shuningdek, Hizbulloh va Eronning mintaqaviy ta’siriga jiddiy zarba berdi. Shunga qaramay, harbiy g‘alabalar hali uzoq muddatli siyosiy strategiya bilan mustahkamlanmagan.
Isroil quyidagilarni amalga oshirish uchun imkoniyatdan foydalanishi kerak: 1) Saudiya Arabistoni boshchiligida mo‘tadil mintaqaviy koalitsiya tuzish; 2) AQSh ko‘magida yangi mintaqaviy xavfsizlik arxitekturasini shakllantirish; 3) Falastinliklar uchun siyosiy kelajakni taqdim etish (albatta, radikal guruhlarsiz).
Koalitsiyani mustahkamlash: AQSh va arab hamkorlari
Isroil bu maqsadga yolg‘iz erisha olmaydi. Yangi tartibni amalga oshirish uchun AQSh, Saudiya Arabistoni, Misr, Iordaniya, BAA va boshqa arab davlatlarining qo‘llab-quvvatlashi zarur. AQSh bu jarayonda yetakchilik qilib, umumiy mudofaa alyansini shakllantirishi kerak. Alyansning maqsadlari quyidagicha bo’ladi: a) shia va sunniy ekstremizmi bilan kurash; b) havo va raketadan mudofaa tizimlarini mustahkamlash; d) Eronga qarshi ishonchli strategiyani ishlab chiqish.
Falastinning siyosiy kelajagi
Yangi mintaqaviy voqelikda Falastin masalasi markaziy o‘rin tutishi kerak. Bu boradagi yondashuv moslashuvchan va bosqichma-bosqich bo‘lishi lozim. Falastin boshqaruvi samaradorligini namoyish etishi va radikalizmni yo‘q qilish yo‘lida faol harakat qilishi kerak. G‘azo qayta tiklanishi faqat uning demilitarizatsiyasi amalga oshirilgandan so‘ng boshlanishi lozim.
Tahdid va imkoniyatlar
Isroil tarixiy burilish nuqtasida turibdi: u hozirgi vaziyatdan foydalanib mintaqada barqaror tartib o‘rnata oladimi yoki yangi beqarorlik to‘lqiniga duch keladimi? Muvaffaqiyatning kaliti AQSh va arab ittifoqchilari bilan hamkorlikda, shuningdek, o‘z ichki siyosatidagi ekstremistik unsurlarni jilovlashda yotadi.
Xulosa qilib aytganda, Isroil strategiyasi – bu nafaqat harbiy g‘alaba, balki Yaqin Sharq kelajagini qayta ko‘rib chiqish imkoniyati hamdir. AQSh va arab davlatlari qo‘llab-quvvatlagan koalitsiya mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash, Falastinliklarga siyosiy istiqbol yaratish va Eronga qarshi samarali kurash orqali barqaror va farovon mintaqa uchun asos yaratishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia