КЕЧИККАН ЙЎЛОВЧИ

ҚАРЗ

Бундан 4-5 йиллар олдин устоз Усмон Азим бир гап айтди: “Фақат телевидение деб юраверманг энди. Бош муҳаррир бўлсангиз нима? Илмий ишни қилинг!” Шу билан “хаёл бўлинди”, ният туғилди.

Уч йил – битта диссертация учун етарли вақт. Аксарият ижтимоий тармоқлардан узилиб, давралар ва улфатчиликларни кескин камайтириб, қўшимча ишларга чалғимасдан устозингни ёнида ўтириб ишласанг – чиндан ҳам вақтни етказса бўлади. Биз шундай қилдик.

Устозим, илмий раҳбарим Санобар Тўлаганова билан диссертация устида ишлаш жараёнида, таҳллиларнинг ўзини таҳлил қилишда илмнинг нима эканлигини бироз бўлсада тушундим. Мен бир нималар ёзиб келаман – бирга таҳлил қиламиз. Назарий фикрлар, шеър таҳллилари, баъзан битта сўзнинг устида бир неча соатлаб қолиб кетамиз. Диссертацияда ҳам шундай: битта сўзнинг таҳлили саҳифалардан ошиб кетган ўринлар бор. Устоз билан уч йил битта хонада ўтириб диссертация устида ишлаш, назарий машғулотлар, телеграмдаги янги ёки баҳсталаб фикрлар юзасидан савол-жавоблар, йўл-йўлакай суҳбатлар – буларнинг барчаси дарс, қайтариб бўлмайдиган қарз...

Ўзбекистон Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти. Катта-катта олимлар, улуғ устозлар, қадрдонлар, дўстлар... Уч йилда таянч докторантурада кўрганларимнинг ҳаммаси – тажриба. Ҳар қандай ҳолатдан ўрганганларим, хулосаларим бор. Бунинг учун барча устозларга раҳмат айтаман!

Худо юзимизни ёруғ қилсин!

@dadaxonmuhammadiy

СЎЗ МУЛКИНИНГ СУЛТОНИ

Жаннат эшиклари кўп,
Бир-бир ўқийман номин:
«Бу ерда олим яшар»,
«Бу ерда яшар мўмин».

Титраб кетдим ногаҳон,
Кўзларим тушган они.
Бир эшикда ёзилмиш:
«Сўз мулкининг султони».

Сездим – ушбу даргоҳдан
Келар жаннат нафаси.
Салом бериб юзланди
Менга эшик оғаси.

Деди: мен билгум сизни –
Ёмон ашъор битмассиз.
Фақат бир айбингиз бор,
Навоийни билмассиз.

Гарчи ростгўй эрурсиз,
Гарчи туркий эрурсиз.
Бу эшикдан Ҳазратни
Англаганда кирурсиз.

Аввало, дўст тутининг
Қалам бирла хат билан.
Яна қанча ўқийсиз
«Хамса»ни луғат билан.

Ўрганмайсиз минг ҳунар,
Қамишдан боғлаб белни.
Кўрмагансиз ўзга юрт,
Билмайсиз ўзга тилни.

Етти водий кезмайсиз,
Дилга қилмайсиз сафар.
Юрибсиз ўттиз ёшда
«Қуш тили»дан бехабар.

Фарҳод бўлиб келмассиз,
Мажнун бўлиб севмассиз.
Каъбанинг чин манзилин,
Нечун ҳамон билмассиз.

Бу ўгитларимни – шеър,
Ёки қўшиқ деб билинг.
Ҳазратнинг ҳар байтини
Ўша эшик деб билинг.

Ўнг бўлдими ёки туш,
Шундан бери бошқаман.
Навоийга кўз эмас,
Кўнглим билан боқаман.

Насиб бўлса, англарман,
Очилур қалбим кўзи.
Бир кун эшик қоқарман,
Очар Ҳазратнинг Ўзи...

© Бобур ЭЛМУРОД

@dadaxonmuhammadiy

***
Қалам титраб-титраб ёзишдан тонди,
Қоғоз маҳтал бўлди сўзга, севгига.
Тақдирнинг битиги тўхтаб қолгандай
Бир дунё туйғулар қолди беэга.

Қалам ўзни-ўзи синдирди уриб,
Бир ғазаб, бир алам чиқди синиқдан.
Хотира оғирлик қилди ёзмоққа
Фурсат ўтиб бўлган, сувлар тиниққан.

Қалам бир аҳволда ётди чўп бўлиб,
Айб этдим, пойига юзимни босдим.
Сўнг унинг бағрини тилиб, титратиб,
Исмингни ёздим...

© Дадахон

@dadaxonmuhammadiy

***

Мени қутқар.
Бир чиркин ҳаётдан, гўзал ёлғондан,
Ҳар кеча дайдиган бир телба руҳман.
Кўнгил кенгликларга сиғмаган, аммо
Фақат сен биласан – мен асли йўқман.

Йўқман.
Вужудим – Худонинг бир омонати,
Омонат шаҳватлар ичра саросар.
Ва сенга боғланган яна бир ип бор,
Жоним узилганда беради хабар.

Хабар бер.
Қандай яшаш мумкин, ишқсиз ва сенсиз,
Ҳар куни бир лаззат келар бостириб.
Ўттизга кирганда йўқотганим сен,
Топганим ҳам ўзинг ўттизга кириб.

Ўттиз.
Тақвим айланади қайта ва қайта,
Саргардон, бемажол ва дайди умр.
Мен ўзимга келиб олгунимча то
Ўлик шеър чиқади руҳимдан бир-бир.

Ўлик шеър.
Бир кабир, бир мағрур даъводан баланд,
Ҳаёт – моҳиятни қолмаган сақлаб.
Қутқар мени бундай чиркин ҳаётдан
Ё мени рад қилгин кўзимга қараб.

Рад қилгин.
Бир замон топталган имконлар ҳаққи,
Оёқости бўлган ишқ ҳаққин тўлдир.
Ё мени қутқаргин баридан кечиб
Ёки кел, пойингга бош қўяй, ўлдир.

©️Дадахон

@dadaxonmuhammadiy

Эски шеърлардан

ЧЕГАРА

Яна кўчангизга боряпман, мана,
Орадан шунча вақт кетса ҳам ўтиб.
Сизга борар йўлда, светофорнинг
Яшил чироғини турибман кутиб.

Кўришмадик, мана, минг йил бўлибди,
Ҳар бир сонияси – яна миллион йил.
Учиб бораяпман, бир лаҳза қолди,
Светофор чироғи ҳалиям қизил.

Ўша таниш кўча, ҳаммаси таниш,
Ўша қари чинор, ўша арғимчоқ.
Кўзимни юмиб ҳам ўтаман бундан,
Фақат бир лаҳзага имиллар чироқ.

Энди дийдор яқин, муҳаббат яқин,
Бир лаҳзадан кейин бошланар висол.
Юрагим уришдан тўхтайди ҳозир,
Қани яшил чироқ, бўлгин, ёнақол!..

Ахир, бу дамларни кутдим миллион йил,
Ғурурим устимдан кулиб юрибди.
Бугун журъатимни енгдим-у, бироқ,
Ҳамон қизил чироқ ёниб турибди.

©️Дадахон.
2008.

@dadaxonmuhammadiy

***

Мен кетдим,
Бошимда тумонат савол.
Сен қолдинг
Эшигинг қия очилиб.
Энди бу ерларнинг борлиги хаёл,
Энди бу кўнгилнинг эшиги қулф.

Остона қолади юраги синиқ,
Автолар кезади шаҳарни шаддод.
Ёмғирга айланиб кетар хўрсиниқ,
Ойнага урилар саволлар бот-бот.

Тамаки тутуни тутади танни,
Таъқиқ чироғини ёқар светофор.
Мунғайиб шарпалар кезар туманни,
Гуё бу айрилиқ ҳар кеча такрор.

Метрода шивирлар дастаклар секин,
Поезд жим қўзғалар, кўпчийди миш-миш.
“Аслида севармиш, кўнмасмиш лекин”
“Қайсидир ҳамкасбнинг кимидир эмиш...”

Йўлак,
Гавжум кўча,
Бетартиб дунё,
Нигоҳларда чарчоқ, мудроқ, совуқлик.
Зинадан отилиб чиқасан, гўё
Юрагингни ҳамма кўриб тургандек.

Руҳсиз бир учрашув,
Қайтиш, кутиш, жим,
Бахтиқаро хона кузатар зимдан.
Билмайман, кимдандир шеър ўқиб бердим,
Рауф Парфиданми, Усмон Азимдан.

Сўнг умид узилар, изҳорлар тиниб,
Минг йил ўтган каби эврилар олам.
Мағрурликнинг оддий, сўнгсиз ўйини –
Кутавериб қайтиб кетётган одам.

Ташлаб кетдим сени, ўзимни шундай,
Таъналар, маъзурлар, ҳукмлар тинди.
Мен тентиб, довдираб дайдиган тунда
Мени деб йиғлади қайдадир кимдир...

©️Дадахон

@dadaxonmuhammadiy