Sukut Saqlama (NeMolchi.uz o'zbek tilida)

​Agar bola yo‘qolsa, tezkor choralar ko‘rish kerak. Bu yerda batafsil harakatlar rejasi keltirilgan:

1. Vaziyatni baholang

Darhol tafsilotlarni aniqlang: bolani oxirgi marta qachon va qayerda ko‘rishgan? U kim bilan edi?

Yaqin atrofni tekshiring: hovlilar, o‘yin maydonchalari, kirish yo’laklari, do‘konlar, kompyuterxonalar.

Agar bola do‘stlari yoki qarindoshlaringizning uyiga ketgan bo‘lsa, bu haqida biladiganlar bilan maslahatlashing.

2. Ichki ishlar organlariga murojaat qiling.

Ariza, bolaning yo‘qolgan vaqtidan qat'iy nazar, darhol qabul qilinadi.

Bolaning yoshi, uning tashqi ko‘rinishining tavsifi (bo‘yi, soch rangi, kiyimi, o‘ziga xos xususiyatlari) borasida ma’lumot bering.

Bolaning yonida telefon, pul yoki biron narsa borligini ko‘rsating.

3. Yordam so‘rang

Qidiruv otryadi: «UzAlert» guruhi bilan ishonch telefoni orqali bog’laning: +998881980610 yoki @uzalert

Ijtimoiy tarmoqlar: Bolaning surati, tavsifini ilova qilib, yordam so’rab post yarating. Siz bilan bog’lanish uchun barcha aloqa maʼlumotlarini kiriting.

4. Qidirishni tashkil qiling

Hududlar bo‘yicha qidirish uchun qidiruv aʼzolarini guruhlarga ajrating.

Bola borishi mumkin bo’lgan joylarni tekshiring: bog’lar, do’konlar, o’yin maydonchalari.

Ko’chada o’tib ketayotgan shaxslardan  yoki qo’shnilardan bolani ko’rganligi yoki ko’rmaganligi to’grisida bilib oling.

Iloji boʻlsa, kameralarni tekshiring.

5. Texnik imkoniyatlarni tekshiring

Agar bolangizda telefon bo‘lsa, uning telefoniga qo‘ng‘iroq qiling. Agar tegishlifunksiya yoqilgan bo‘lsa, uning geolokatsiyasini tekshiring.

6. Axborot tarqatishda ishtirok eting

Bolaning surati va tavsifi yozilgan e’lonlarni yoki UzAlert guruhining ma'lumotnomasini yopishtirib chiqing.

Agar kimdir bolani ko‘rsa, zudlik bilan xabar berishini so‘rang va aloqa uchun telefon raqam ko‘rsating,

Ko‘proq e’tiborni jalb qilish uchun mahalliy ommaviy axborot vositalari bilan bog’laning.

7. Tinchlaning, lekin harakat qilishdan to‘xtamang

O‘zingizni ayblamang va vahimaga tushmang – bu to‘g‘ri qarorlar chiqarishga xalaqit beradi.

Agar bola topilsa, darhol ichki ishlar organlariga va qidiruvda ishtirok etgan barcha shaxslarga xabar bering.

❗️Yodda tutish muhim!

Bolalar beparvolik yoki qiziquvchanlik tufayli adashib qolishlari mumkin, ammo tezkor harakatlar muvaffaqiyatli natija olish imkoniyatini oshiradi.

Bolangizga oldindan manzili, ota - onasining telefon raqamini yodlab olishga o‘rgating va agarda u yo‘qolib qolsa, qanday harakat qilishi kerakligini tushuntiring.
⠀
UzAlert axborot kanali: https://t.me/Uzalert_uz_info
⠀
#SukutSaqlama #bolalar

​Ijtimoiy tarmoqlarda avtobusda voyaga yetmagan o‘g‘il bolaga tegajog‘lik qilgan erkak haqidagi xabar tarqaldi.

Lekin eng hayratlanarlisi avtobus haydovchisi va yo‘lovchilarning loqaydligi bo‘ldi. Bola darhol baqirib, yordam so‘ray boshlasa-da, hech kim bunga e'tibor bermadi.

Aniqlanishicha, joriy yilning 4-fevral kuni Toshkent shahridagi yo‘lovchi tashuvchi avtobusda 1988-yilda tug‘ilgan erkak mast holda bo‘lib, voyaga yetmagan 2012-yilda tug‘ilgan o‘g‘il bolaga jinsiy tegajoqlik qilgan. Yaxshiyam bola o‘zini yo‘qotmasdan darrov o‘z telefoniga videoga oldi.

Ushbu holat bo‘yicha fuqaro X.Gʻ ga nisbatan Chilonzor tumani IIO FMB Tergov bo‘limi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 129-moddasi ("O‘n olti yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan uyasiz-buzuq harakatlar qilish") bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atildi. Gumon qilinuvchi X.Gʻ protsessual tartibda ushlangan.

Holat Bolalar ombudsmani tomonidan nazoratga olindi.

#SukutSaqlama #Qonunlar

​Banandan plastik: 14 yoshli maktab o'quvchisi chiqindilarni kamaytirish yo'lini topgani haqida

Turkiyalik Elif Biljin endigina to‘rt yoshga to‘lganida, u allaqachon o‘qishni bilgandi. Sakkiz yoshida esa ko‘zoynagi uchun tozalagichlarni loyihalashtirgan va yasagan. 14 yoshida Bosfor bo‘g‘ozining suvlariga qarab, plastik ifloslanish muammosi haqida o‘ylay boshladi va chiqindilar miqdorini kamaytirish yo‘lini topishga qaror qildi.

Yechimlardan biri bioplastik bo‘lib chiqdi - bu mikroorganizmlar tomonidan parchalanadigan va atrof-muhitni ifloslantirmaydigan material. Biroq, an'anaviy bioplastik qishloq xo‘jaligi ekinlaridan tayyorlanadi, bu esa ekin maydonlarini qisqartiradi va oziq-ovqat xavfsizligiga tahdid solishi mumkin. Elif muqobil taklif topdi: oziq-ovqat chiqindilaridan plastik yaratish.

Qiz ikki yil davomida kraxmal va tsellyulozaga boy turli mevalarning po‘chog‘ini sinab ko‘rdi. Oxir-oqibat, u arzon va eng ko‘p tashlanadigan banan po‘chog‘idan tayyorlangan plastikni ishlab chiqdi.

2013-yilda uning loyihasi nufuzli Google Science Fair tanlovida g‘olib chiqdi va Elif keyinchalik Jons Xopkins universitetining biotibbiyot muhandisligi bo‘yicha bakalavr darajasini oldi. Bugungi kunda u Google kompaniyasida barqaror kelajak uchun innovatsion yechimlarni topishda davom etmoqda.

Forbes

#SukutSaqlama #IlmFandaAyollar

​Men 25 yoshli, 2 farzandli, 4 yil davomida zo‘ravonlikka chidab kelayotgan ayolman. Oliy malumotli o‘qituvchiman, hozir dekret ta'tilidaman.

Kaltaklar to‘ydan keyin 5-chi kuniyoq boshlangan. Men 1 yoki 2 tarsaki haqida gapirmayapman, og‘ir jarohatlar olaman har safar. Butun a'zoyi badanim ko‘karib gematoma bo‘lib ketadi. Og‘iz burnim qon bo‘lib ketgan paytlar ham bo‘lgan zarba ta'siridan, qo‘lim ham singan erim urganida.

Men 3 yil davomida bularning hech birini ota-onamga aytmadim, qudalar orasi buzilmasin deb. Yaqinda aytganimda otam erimga qatiq gapirdilar jahl ustida telefonda. Erim esa 2 erkakni o‘rtasidagi gapni onasiga aytgan. Endi qaynonam va erim qastdan ruhan hamda jismonan kuch bilan ezishyapti. Otam va onamni haqorat qilishyapti, umuman chidolmayapman bunga. Erim har safar juda yomon qo‘pol sozlar aytib haqorat qiladi, javob qaytarishga majbur qiladi. Nimadir deb qo‘ysam yoki meni haqorat qilmang, deb iltimos qilsam ham kaltaklaydi va onasini chaqirib menga tuhmatlar qilib sharmanda qiladi. Oxirgi marta onasini oyog‘i ostiga yiqitib urdi.

Dadam barchasidan xabardor, ammo kelma, ukalaringni kelajagini o‘yla deyaptilar. Umuman qarshilar qaytib borishimga. Ayni paytda nima qilishni bilmayapman, daromadim ham yo‘q, erim har safar uzr so‘rab va'dalar beradi, pushaymonligini aytadi, sovg‘alar berib aylantirib keladi, lekin bu uzoq davom etmaydi, yana bahona topib uradi. Ayol kishi tilidan yeydi degan gap charchatdi juda. Umuman gapirmasam ham uradi qovoq solding yoki yig‘lading so‘kkanimda deb.

Nima maslahat berasizlar menga? Erim o‘zgarishi mumkinmi? Sabr qilib yashashda davom etaymi yoki vaqtida ajrashish yechimmi? Davlat tomonidan menga qanday yordam berilishi mumkin ajrashsam?

===============
Sukut saqlama.uz ga kelgan maktublardan. Siz ham o‘z hikoyangizni anonim tarzda yuborishingiz mumkin: https://forms.gle/ZKCabhpzFM3ewTUz9
_______
#SukutSaqlama #O‘quvchilardan

​“Nomus masalasi”

O‘zbekistonda, afsuski, ko‘pincha oila "sha’ni" masalasi ko‘tarilganda ikkiyuzlamachilik va ikkiyoqlama standartlar gullab-yashnayotganini ko‘rish mumkin. Qiz bola uchun “o‘tmish munosabatlari"ga ega bo'lish, hatto bu shunchaki muloqot yoki qarshisidagi insonning fe’l-atvorini o‘rganish, jiddiy munosabat (oila) qurish mumkinmi-yo‘qmi bilish uchun ushrashib ko‘rgan bo'lsa ham, uyat hisoblanadi, “yurgan qiz” degan tamg‘a bosiladi. Hatto birgina oddiy tanishlar (sinfdosh, kursdosh, qo'shni yoki o‘g‘il amakivachcha-yu xolavachchalar) bilan salomlashish ham noto'g'ri talqin qilinishi va oila nomiga "dog' tushiradigan" ayblovlar uchun asos bo'lishi mumkin.

Shu bilan birga, qarshi jins vakillariga, oilaviy ahvolidan qat’i nazar, bo‘ydoqmi, uylanganmi, hatto, farzandli bo'lsa ham, bittadan tortib cheksiz sonli munosabatlarga ega bo'lishga ruxsat beriladi. Yigitlar to'ydan oldin jinsiy hayot kechirishlari, "tajriba orttirishlari" mumkin, shu bilan birga, ular ko'pincha munosabatlarni qanday qurish, rivojlantirish, himoya qilish, o‘z tanlovlarini hurmat qilish va (bo‘lajak) turmush o‘rtog‘ining orzu-istaklarini hurmat qilish haqida hech qanday tasavvurga ega emaslar.

Qizlarga esa (ota, aka-uka, amaki, bobo va hatto boshqa ayol oila a'zolari - tug‘ishganlari va qarindoshlar tomonidan) hatto qarama-qarshi jinsdagi odamlar bilan salomlashish ham qat'iyan man etilishi odatiy hol. Paradoks shundaki, o'g'il va qiz farzandi bo'lgan oilalarda ko'pincha ota-onalar o'g'ilning boshqa qizlar (ular tanigan yoki tanimagan) bilan munosabatda bo'lib, "tajriba orttirishiga" jim qo‘yib berishadi, shu bilan birga o'z qizlarining kimdir bilan uchrashib, “oila sha’niga dog' tushirishini” istashmaydi. Demak, boshqa qizlar - “o‘zimizning oiladab emas”, demak, bu ulardan foydalanish mumkin, deganimi?

Yoki, misol uchun, agar yigit yozishmalarda (qiz bilan qanchalik yaqin (tanish) bo'lishidan qat'i nazar) unga jinsiy a'zosining fotosuratini yoki yalang'och fotosuratini yuborsa (bu holat juda ko‘p uchraydi), qiz ko'pi bilan u bilan muloqotni (yozishishni) to'xtatishi va messenjer xizmati provayderiga shikoyat yuborishi mumkin. Agar u huquq-tartibot idoralariga ariza yozsa, dastlab uning o'zi "shubhali yigitlar" bilan yozishib/muloqot qilib yurgani uchun ayblanishi mumkin. Fotosuratni yuborgan yigitga nisbatan jarima yozilishi, "mayda bezorilik/jamoat tartibini buzganlik uchun" 3-5 sutka javobgarlik berilishi mumkin va shu bilan u va u yuborgan suratlar haqida butkul unutishadi. Mabodo eslashsayam, faqat masxara bilan eslashadi: “Anavi, yigiti sharmanda rasm yubordi, deb shikoyat qilgan yurgich qiz eslaringdami?” - deb, qizning ustidan kulishadi.

Va aksincha, agar yigit yozishmalarda qizdan ochiq fotosurat so'rasa/jo‘natishga ko'ndirsa/jo‘natishni talab qilsa va uni olishga erishsa, bu qizning hayotini ostin-ustun qilib yuborishga qodir qurolga aylanadi. Keyin uni shu bilan shantaj qilishlari, pul, turli xizmatlarni talab qilishlari, jumladan, majburiy jinsiy aloqa qilishni talab qilishlari mumkin. Yoki ular bu suratlarni shunchaki ijtimoiy tarmoqlarga tarqatishlari mumkin. Agar qiz shikoyat qilmasa, bu, odatda, juda ko'p sodir bo'ladi va shantajchi jabrlanuvchiga nisbatan o'z jinoyatlarini erkin davom ettiradi, toki bu yanada fojiali oqibatlarga (odatda qiz uchun), masalan, homiladorlik, abortlar, o'z joniga qasd qilishga olib kelmaguncha. Chunki, hatto qiz ariza yozishga jur'at etsa ham, jamiyat uni sodir bo'lgan voqeada ayblamasligiga kafolat yo'q.

Bularning barchasi O'zbekistonda ayollarga nisbatan chuqur ildiz otgan ikkiyuzlamachilik va ikkiyoqlama standartlarning yaqqol isbotidir. Ayollar ko'pincha o'z fikri, tanlovi va xavfsizligi huquqidan mahrum bo'ladilar. Ular o'zlarining huquqlari va qadr-qimmatini kamsitadigan patriarxal an'analarning qurboni bo'ladilar.
Bu vaziyat jamiyatda jiddiy o'zgarishlarni talab qiladi. Ayollarni kamsitadigan eskirgan stereotiplar va xurofotlarga qarshi kurashish, jamiyat fikrini o'zgartirish, zo'ravonlik qurbonlarini qo'llab-quvvatlash va aybdorlarni javobgarlikka tortish zarur.

© Aliya

​Reproduktiv zo‘ravonlik

Nasiba katta qizi yonida o‘ynagan payti kenja qizini qo‘lida uxlatardi. U necha oydirki tayinli dam olmaydi, lekin qizlarining bag‘rida baxtiyor edi.

Uning eri Timur oxirgi paytlar “Bizga merosxo‘r kerak.
U nasabimiz davomchisi bo‘ladi" deya tez-tez takrorlardi. Qaynonasi ham qolishmasdi: "Ikkita qiz borligi yaxshi, lekin o‘g‘ilsiz oila to‘liq bo‘lmaydi. Harakat qilish kerak."
Nasiba hozir qiynalayotganini tushuntirishga harakat qilardi: "Hali kuchga to‘lganim yo‘q, yana homiladorlikni boshdan kechirishga tayyor emasman". Ammo erining qarindoshlari hech tinch qo‘yishmasdi: "Sen faqat o‘zing haqida emas, balki oilang haqida o‘ylashing kerak".

Shunday gaplardan ketin u o‘zini aybdor his qilardi. U qizlarini yaxshi ko‘rardi, lekin endi go‘yo uning tanasi va xohishlari unga oid emasdek tuyulardi.

Reproduktiv zo‘ravonlik - bu ayolga farzand ko‘rish masalasida bosim o‘tkazishdir, bunda uning xohish-istaklari e'tiborga olinmaydi.

Reproduktiv zo‘ravonlikning yana qanday ko‘rinishlarini bilasiz?

Minimizary

#SukutSaqlama #Seksizm_ensiklopediyasi

​Feminizm desa cho‘chib tushishni bas qiling!

Bizning xalqimiz o‘zi shunaqa: mavjud muammoni hal qilish o‘rniga yopiqliq qozon yopiqligicha qolsin qabilida ish ko‘rishni xush ko‘radi. Koshki muammoni berkitgan bilan u yo‘q bo‘lib qolsa. Feminizm bizga kerakmas deyishlari ham shundan. Axir u hayotimizdagi shuncha muammoni ochib beradi, bizga esa bu tabiiyki yoqmaydi. Har bir narsa ehtiyoj tufayli paydo bo‘ladi. Feminizm tushunchasi paydo bo‘ldimi, demak, unga ham ehtiyoj borligi tufayli bu.

Feminizm bu faqatgina ayollar huquqini talab qilib, erkaklarga ochiqchasiga tupurish emas. Ko‘pchilikda feminizm erkaklarga qarshi kurash degan yanglish fikr mavjud. Lekin aslida feminizm erkaklarga qarshi emas, adolatsizlikka, zo‘ravonlikka, notenglikka qarshi kurashadi va buni sodir etganlarning jinsi muhim emas. Feminizm shunchaki harakat emas, u katta falsafiy oqim. Uning bir nechta yo‘nalishlari mavjud. Masalan, ekofeminizm. Ekofeminizm kapitalistik va patriarxal tuzum natijasida tabiatga va ayolga yetkaziladigan jabrni tanqid ostiga oladi. Bundan kelib chiqadiki, feminizm faqat ayolga qaratilgan emas, balki har qanday zoʻravonlikka qarshi kurashadi.

Muammo shundaki, zo‘ravonlikni har kim har xil tushunadi va mana shu yerda ziddiyat paydo bo‘ladi. Zo‘ravonlik faqat jismoniy emas, psixologik, hissiy, jinsiy, maishiy ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. Baʼzilar faqatgina jismoniy zo‘ravonliknigina haqiqiy zo‘ravonlik deb tushunsa, bizning mentalitetimiz mana shu jismoniy zo‘ravonlikni ham zo‘ravonlik o‘rnida ko‘rmaydi, aksincha uni oqlaydi va yoqlaydi. (Qizini urmagan tizzasini uribdi kabi xalq donishmandligi mahsuli bo‘lgan maqollarimizni eslang!)

Shuning uchun ham har yili O‘zbekistonda minglab maishiy zo‘ravonlik bilan bog‘liq holatlar qayd etiladi. Afsuski, bu ariza yozishgacha borgan ayollar ko‘rsatkichi. Eri yoki yaqinlari ustida ariza berish uyat hisoblangan jamiyatimizda qancha xoʻrlik ostida qolmasin jimgina yashaydigan ayollar qancha deb oʻylaysiz? Nega eri yoki yaqinlari deyapman, chunki ayollar eng koʻp oʻz yaqinlari tomonidan zoʻravonlikka uchraydi, bu fakt.

Men zoʻravonlik va harassmentga odamlarning loqayd munosabati hodisaning oʻzi va yaqinlari bilan bogʻliq emasligi tufayli deb oʻylardim. Afsuski, xalqimiz orasida murgʻak qizining taqdiriga befarq otalar ham bor ekan. Gap shundaki, bir ayol Facebookda ayollar guruhida yozib qoldi. Aytishicha, 7-8 yoshdagi qizini ovsinining oʻgʻli zoʻrlashga uringan, shilqimlik qilgan. Ayol sudga murojaat qilmoqchi boʻlganida eri akasining oʻgʻliga bunday qilmasligini, umuman bu ishni ovoza qilish kerak emasligini aytgan. Mana sizga ota. Aka-ukasi uchun hali goʻdak boʻlgan qizini ham qurbon qilishga tayyor. Bittagina qizcha ekan, jigardan aziz boʻptimi?!

Hayvonot dunyosida shunday, ular bolasini dunyoga keltirgach, mustaqil boʻlgunicha uni himoya qiladi va keyin qoʻyib yuboradi. Bizda esa qiz farzand na himoya qilinadi, na mustaqil qilinadi. 18 ga kirar-kirmay oʻrab-chirmab qullikka topshiriladi. Hayvonlardan ham past darajaga tushib ketayotgandekmiz goʻyo

Shu yerda asablarim ham, post ham tamom boʻldi.

Noila Abduvahobova

#SukutSaqlama #Fikr

​Toshkent shahrining Yangihayot tumanida erkak o‘z xotiniga 25 marta pichoq urdi

Bu haqda Millar teleko‘rsatuvi xabar berdi. Joriy yilning 1-fevral kuni Toshkent shahrining Yangihayot tumanida erkak o‘z xotiniga pichoq bilan hujum qildi. Ayolning baqirishiga qo‘shnisi chiqib, tez yordam chaqirgan. Shifokorlarning tezkorligi tufayli jabrlanuvchi tirik qoldi va hozirda shahar shifoxonalaridan birida davolanmoqda.

Jabrlanuvchining so‘zlariga ko‘ra, shu yilning 1-fevral kuni uning eri janjal ko‘tarib, shundan so‘ng uning tanasining turli joylariga 25 marta pichoq urgan. Nizoga erkakning o‘zlari yashayotgan xonadonni sotish niyati sabab bo‘lgan. U xotiniga uyni sotishini, ayolni esa ikki bolasi bilan ko‘chada qoldirishini aytgan.

"Men undan buni kutmagandim. Kvartirani sotishga qarshi ekanligimni aytdim, ikki bola bilan qayerga borishimni so‘radim? Va xonaga kirganimda, orqamdan birinchi zarbani his qildim. Men undan qilgan ishi uchun eng og‘ir jazo berilishini so‘rayman", - dedi jabrlanuvchi Millar jurnalistlariga.

Holat bo‘yicha Yangixayot tumani prokuraturasi tomonidan odam o‘ldirishga suiqasd moddasi bo‘yicha jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 25, 97-moddasiga asosan, gumonlanuvchi protsessual tartibda qo‘lga olinib, tergov harakatlari olib borilmoqda.

#SukutSaqlama #Qonunlar

​Farg‘ona viloyatining Furqat tumanida 2024-yilning may oyida M.N. (erkak) avtomashina boshqarishni o‘rgatish vaqtida 15 yoshli qizga nisbatan bir nechta nomaqbul hatti-harakatlar sodir etgan. Qizning so‘zlariga ko‘ra erkak uning o‘zining shaxsiy hayoti haqida surishtira boshlagan, so‘ngra qiz unga soatini ko‘rsatgach, qo‘lini ushlashga urinadi va bir muncha vaqt o‘tgach, uning belidan ushlab, nomaqbul shahvoniy hatti-harakatlarni amalga oshirgan. Keyinroq u Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 41-1-moddasi (Shahvoniy shilqimlik) bilan aybdor deb topilib, 1 million 20 ming so‘m jarimaga tortildi.

Dekabr oyida Farg‘ona viloyat sudi kassatsiya instansiyasida Farg‘ona viloyati prokurori o‘rinbosarining birinchi instantsiya sudining qarori ustidan bergan protesti ko‘rib chiqildi. Maʼmuriy javobgarlik toʻgʻrisidagi kodeksning 278-moddasiga muvofiq, basharti ishni ko‘rib chiqish paytida organ (mansabdor shaxs) huquqbuzarlik holatida jinoyat alomatlari bor degan xulosaga kelsa, materiallarni prokurorga topshiradi. Sud Jinoyat kodeksining 129-moddasiga ko‘ra, 16 yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan nomaqbul harakatlar jinoyat hisoblanishini ta'kidladi. Oliy Sud Plenumining 30.11.2018-yildagi "Sudlar tomonidan ma'muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishni tartibga soluvchi qonunlarni qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida"gi 35-sonli qaroriga ko‘ra o‘n olti yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan sodir etilgan shahvoniy shilqimlik ko‘rinishidagi uyatsiz-buzuq harakatlar JK 129-moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim.

Ushbu asoslar bo‘yicha sudya X.Sotvoldiyev raisligidagi kassatsiya instantsiyasi Furqat tuman sudining hal qiluv qarori va Furqat tumani IIB profilaktika xizmati inspektorining jinoyat ishini qo‘zg‘atishni rad etish to‘g‘risidagi qarorini bekor qildi. Sud ish materiallarini Jinoyat kodeksining 129-moddasi (o‘n olti yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan uyatsiz-buzuq harakatlar qilish)da nazarda tutilgan jinoyat belgilari mavjudligini aniqlash uchun viloyat prokuraturasiga yuborish to‘g‘risida qaror chiqardi.

Mamlakatda adliya tizimining malakali xodimlari: prokurorlar, tergovchilar, sudyalar voyaga yetmaganlarni jinsiy zo‘ravonlikdan himoya qilish uchun barcha zarur ishlarni amalga oshirish amaliyoti mavjudligi quvonarli. Bolalar xavfsizligi uchun qonunlar va qoidalar mavjud: gap ularni o‘rnida qo‘llashda.

Bugun Bosh prokuratura Asakadagi 13 yoshli qizga nisbatan jinsiy zo‘ravonlik ishi bo‘yicha protest keltirdi. Umid qilamizki, adolatli qarorlar soni ortib, bunday holatlar barham topadi.

#SukutSaqlama #AdolatTalabQilamiz

​Obyektivatsiya

Madina reklama agentligiga suhbatga keldi. Uning portfoliosida muvaffaqiyatli loyihalar talaygina edi, lekin suhbat qiluvchi ularga e'tibor ham bermadi.

“Bilasizmi,” — dedi u qizga tikilib qararkan, — “siz judayam go‘zalsiz. Bu mijozlar bilan uchrashuvlarda qo‘l keladi. Bizning sohamizda bu juda muhim.”

Madinaning yuziga qizil yugurdi. Uning professionalligi uning tashqi ko‘rinishiga qoldi, go‘yo u qo‘lidan kelgani va bilgan hamma narsaning ahamiyati yo‘qdek edi.

Obyektivatsiya — shaxsni biror maqsadda foydalanish uchun tovar yoki obyekt sifatida qabul qilish va shaxsiy hamda intellektual qobiliyatlarni e'tiborsiz qoldirishda ifodalanadi.

Obyektivatsiyaga yana qanday misollarni bilasiz?

Minimizary

#SukutSaqlama #Seksizm_ensiklopediyasi

​Nega Asakadagi voqeani zo‘rlashga urinish deb ko‘rib chiqish mumkin

Kuni kecha Nemolchi.uz tahririyati Asakada (https://t.me/nemolchiuz/12280) bir erkak 13 yoshli qo‘shnisi bilan pul evaziga jinsiy aloqada bo‘lishni taklif qilgan dahshatli voqea haqida yozgan edi. Sud buni shahvoniy shilqimlik (yengil ma'muriy huquqbuzarlik) deb baholadi va unga 5 sutka ma'muriy qamoq jazosi tayinlandi.

O‘zbekiston qonunchiligida bunday holatlar haqida nima deyilgan?
1️⃣ O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 118-moddasi (Nomusga tegish) da nomusga tegish deb
"zo‘rlik ishlatib, qo‘rqitib yoki jabrlanuvchining ojizligidan foydalanib, jinsiy aloqa qilish hisoblanadi".
Shunga ko‘ra, nomusga tegish uchun kuch ishlatish shart emas - jabrlanuvchining ojizligidan foydalanishning o‘zi yetarli.

O‘zR Oliy Sud Plenumining 2010-yilning 29-oktaybridagi "Nomusga tegish va jinsiy ehtiyojni g‘ayritabiiy usulda qondirishga doir ishlar bo‘yicha sud amaliyoti to‘g‘risida"gi qarorining 6-bandida ojiz ahvolga tushuncha berilgan:

Ojiz ahvol deganda, jabrlanuvchining shunday ahvoli tushunilishi kerakki, bunday paytda u o‘zining fiziologik, jismoniy yoki ruhiy holati (jismoniy nuqsoni, ruhiyati buzilganligi, o‘n to‘rt yoshga to‘lmagan (kichik yoshdagi bolalar) yoki keksaligi, qattiq og‘riq yoki behushlik holati, alkogol, giyohvandlik vositalari, ularning analoglari yoki psixotrop moddalar ta’sirida o‘ta mastlik holati)ga ko‘ra o‘zini o‘zi himoya qilish, aybdorga faol qarshilik ko‘rsatish yoki o‘ziga nisbatan sodir etilayotgan harakatlar xususiyati va mohiyatini tushunish yoki o‘z harakatlarini boshqarish imkoniyatiga ega bo‘lmaydi. Bunda aybdor jabrlanuvchi ojiz ahvolda ekanligini anglagan bo‘lishi shart (o‘n to‘rt yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan sodir etilgan holatlar bundan mustasno).

Bundan kelib chiqadiki, 14 yoshgacha bo‘lgan yosh ojiz ahvol bo‘lib, jinoyatchi jabrlanuvchining 14 yoshga to‘lmaganligini bilish-bilmasligi, kuch ishlatish-ishlatmasligi ahamiyatli emas.

O‘zR JK 25-moddasi jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish va jinoyat sodir etishga suiqasd qilishni tavsiflaydi:

Shaxsning qasddan qilinadigan jinoyatni sodir etish yoki yashirish uchun shart-sharoit yaratuvchi qilmishi o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holatlarga ko‘ra sodir etilishi boshlangunga qadar to‘xtatilgan bo‘lsa, bunday qilmish jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish deb topiladi.
Qasddan sodir etiladigan jinoyat boshlanib, shaxsga bog‘liq bo‘lmagan holatlarga ko‘ra oxiriga yetkazilmagan bo‘lsa, jinoyat sodir etishga suiqasd deb topiladi.
Jinoyatga tayyorgarlik ko‘rganlik va jinoyat sodir etishga suiqasd qilganlik uchun javobgarlik ham ushbu Kodeks Maxsus qismining tamom bo‘lgan jinoyat uchun javobgarlikni belgilovchi moddasiga muvofiq hal qilinadi.

Tahririyat ixtiyorida bo‘lgan ikkala instantsiya sudlari materiallariga ko‘ra, Ortqiqov Bahodir xotiniga “intim ehtiyojlarini qondirish uchun” qo‘shnisini chaqirishni aytganini tan olgan. U ham qizga pul taklif qildi, bunda ko‘proq summani aytdi. Bu harakatlar 14 yoshga to‘lmagan shaxsni nomusiga tegish jinoyatiga tayyorgarlik ko‘rish, shuningdek, uni sodir etishga suiqasd sifatida talqin qilinishi mumkin. Qiz qochib ketgani uchun u rejasini amalga oshira olmadi.

O‘zbekistonda 14 yoshga to‘lmagan shaxsning nomusiga tegish o‘ta og‘ir jinoyat hisoblanadi: O‘zR JK 118-moddasi 4-qismiga ko‘ra, 15 yildan 20 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 58-moddasiga ko‘ra, jinoyatga suiqasd uchun ko‘p hollarda Jinoyat kodeksining tegishli moddasida nazarda tutilgan eng yuqori jazoning 3/4 qismidan ko‘prog‘i tayinlanishi mumkin emasligiga qaramasdan, ushbu qoidaga nisbatan 18 yoshga to‘lmagan shaxsni zo‘rlash holatiga qo‘llaniladi.

Shunday qilib, O‘zbekistonda 14 yoshga to‘lmagan shaxs bilan jinsiy aloqada bo‘lish 118-moddaning 4-qismiga asosan 15 yildan 20 yilgacha ozodlikdan mahrum qilishni nazarda tutuvchi (o‘ta og‘ir jinoyat) nomusga tegish jinoyati deb topilishi mumkin. Hatto bu nomusga tegishga urinish bo‘lsa ham.

#SukutSaqlama #Qonunlar

​Qashqadaryoda erkak qo‘lida bolasi bilan ko‘chada pichoq ko‘tarib olib, o‘zini va bolani o‘ldirish bilan tahdid qildi. Ichki ishlar xodimlari uni to‘xtatmoqchi bo‘lishdi, biroq qo‘lga olish chog‘ida u huquq-tartibot xodimlaridan birini o‘ldirib qo‘yishiga sal qoldi – uning orqasiga pichoq urdi.

Bunday xatti-harakatning sababi nima? Xotini bunday zolim bilan hayotga chiday olmay, bolalar bilan ota-onasinikiga ketishini aytadi. Bunga javoban erkak bolani olib, qo‘lida pichoq bilan agar u ketsa, o‘zini va bolani o‘ldirish bilan qo‘rqita boshladi. Hibsga olish jarayonida u sal kam odam o‘ldiray deganiga qaraganda, uyning yopiq eshiklari ortida nimalar sodir bo‘lganini va uning xotini qanday hayot kechirganini taxmin qilish qiyin emas.

Videoda tajovuzkorni qurolsizlantirishga urinayotgan ikki formali xodimni ko‘rish mumkin, kamiga ulardan biri yaralandi. Ammo bu maxsus tayyorgarlikdan o‘tgan kuchli erkaklar. Erkak pichoq va bola bilan ko‘chaga chiqqani uchun jamiyat bundan xabar topdi. Qo‘lida kichkina bolasi bor ayol uni hech kim ko‘rmaydigan uy ichida qo‘rqitib qo‘ysa, nima qila olardi? Sizningcha, u tirik qolgan bo‘larmidi? U erining bunday qiliqlarini qayta-qayta kuzatgan holda nimaga qodirligini tushungan, o‘zi, bolasi, ota-onasi va boshqa yaqinlari uchun qo‘rqib keta olarmidi, sizningcha? Unga “Shunchaki narsalaringni yig‘ishtirib ket” degan maslahat yordam bergan bo‘larmidi?

Oiladagi zo‘ravonlik haqida hikoyalarni eshitganda odamlar aysbergning uchini ko‘rishadi, holos. Ko‘p narsa oila ichida qoladi. Ayollar va bolalar yillab har qanday harakatlari uchun jazolanishdan qo‘rqib yashashadi. Ular ko‘pincha yaqinlaridan uzib qo‘yiladi, do‘stlari bo‘lmaydi va har bir qadamlari nazorat ostida bo‘ladi. Shunday sharoitda ketish esa qo‘rqinchli. Zo‘ravondan ketish hatto o‘limga ham olib kelishi mumkin.

Nima qilish mumkin? Avvalo bunday ayollarni qoralamang. Birgina noto‘g‘ri harakatingiz o‘ziga ishonchni susaytiradi. Agar bu sizning qizingiz bo‘lsa, unga muntazam ravishda siz uning tarafida ekanligingizni, hayotida nima bo‘lishidan qat'iy nazar, u har doim kelib siz bilan qolishi mumkinligini ayting. Agar bu sizning qo‘shningiz yoki tanishingiz bo‘lsa, uni tinglang, quchoqlang, u bilan yig‘lang, dardi va qo‘rquvini baham ko‘ring, qo‘llab-quvvatlash xizmatlari va ishonch telefonlari haqida gapiring. Agar bu siz ijtimoiy tarmoqlarda hikoyasini eshitgan begona ayol bo‘lsa, uning hikoyasi ostida qo'llab-quvvatlovchi izoh qoldiring. U yolg‘iz emasligi, bu qo‘rqinchli holatdan chiqish yo‘llarini topilishi mumkinligini bildiring. Ayollarni qo‘llab-quvvatlang - zo‘ravonlik holatiga tushib qolgan har bir ayol jamiyat u tomonda ekanligini ko‘rsin ❤️

Irina Matviyenko

#SukutSaqlama #Ko‘mak #Zo‘ravonlikkaYo‘qDeymiz

​O‘zbekistonda pul evaziga 13 yoshli qiz bilan yotib chiqishga urinish uchun qanday jazo beriladi? 5 sutka va 750 ming so‘m.

Andijon viloyati Asaka shahri, 2024-yil 9-noyabr. Apellyatsiya sudi materiallari va o‘z ko‘rsatmasiga ko‘ra, 1987-yil 10-martda Asaka shahrida tug‘ilgan Ortiqov Bahodir Ravshanovich turmush o‘rtog‘i bilan shahvoniy ehtiyojini qondira olmay, qo‘shnisi M.ni huzuriga olib kelishni aytgan. Biroq, erkakning so‘zlariga ko‘ra, u uxlab qolgani uchun keyin nima bo‘lganini eslay olmaydi. Spoyler: qo‘shni qiz M. 13 yoshda, 2011-yilda tug‘ilgan.

Ortiqovning rafiqasi apellyatsiya sudida eri u bilan jinsiy aloqadan norozi bo‘lib, o‘z ehtiyojini qondirish uchun qo‘shnisi R. ni olib kelishni va buning evaziga Ortiqov xotiniga 50 ming so‘m to‘lab berishini aytadi. Biroq, uning so‘zlariga ko‘ra, u adashib R. o‘rniga uning voyaga yetmagan singlisi M. ni olib kelgan. Eslatib o‘tamiz, Ortiqovning o‘z ko‘rsatmasiga ko‘ra, u voyaga yetmagan M. ni olib kelishni so‘ragan. Qanday qilib katta yoshli qizni 13 yoshli bola bilan adashtirib yuborish mumkin!

Voyaga yetmaganning onasi sudda ko‘rsatma berishicha, 2024-yil 9-noyabr kuni qizlari M. va R. unga qo‘ng‘iroq qilib, M.ni qo‘shnilarining uyiga Ortiqov 50 000 so‘m evaziga jinsiy ehtiyojini qondirish uchun olib kelishganini aytgan. M. rad etsa, Ortiqov 100 000 so‘m taklif qilgan, shundan so‘ng qiz qo‘rqib ketgan va qochib ketgan. Uning qo‘shimcha qilishicha, qizga hech qanday jismoniy shikast yoki zo‘ravonlik bo‘lmagan, biroq shikoyatni qanoatlantirilishini so‘ragan: uning fikricha, Ortiqov va uning rafiqasi harakatlarida jinoyat tarkibi bo‘lishi mumkin. Shu bois ona birinchi instansiya sudining qarorini bekor qilib, ish materiallarini prokuraturaga yuborishni so‘radi.

Sudya A.Begmatov raisligidagi birinchi instantsiya sudida B.Ortiqov va uning turmush o‘rtog‘ining qilmishlari O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 41-1-moddasi (Shahvoniy shilqimlik) 1-qismi bilan to‘g‘ri malakalangan, deb topildi. Sudya N.Mirzajonov raisligidagi apellyatsiya sudi shikoyatni qanoatlantirishni rad etdi, shuningdek, jinoyat ishini qo‘zg‘atish zarurligi to‘g‘risidagi arizaga qo‘shilmadi va ma’muriy javobgarlikka tortish to‘g‘risidagi qarorni o‘zgarishsiz qoldirdi. Ortiqovga nisbatan 5 sutka ma’muriy qamoq jazosi, uning rafiqasiga esa davlat foydasiga 750 ming so‘m jarima jazosi tayinlandi.

Nemolchi.uz tahririyati bir qancha savollarni o‘rtaga tashlamoqchi. Voyaga etmaganlar bilan, xususan moddiy rag‘bat evaziga jinsiy aloqa qilishga urinishlar faqat Jinoyat kodeksi bilan tartibga solinadi. 14 yoshgacha bo‘lgan bolalar bilan har qanday jinsiy aloqa o‘ta og‘ir jinoyat bo‘lib, u Jinoyat kodeksining 118-moddasi (Nomusga tegish) 4-qismi bilan ko‘rib chiqiladi. Bola bunga majburlanganmi, zo‘ravonlik qo‘llanilganmi yoki yo‘q – ahamiyatga ega emas. Xohish bo‘lib, ammo qaysidir sabablarga ko‘ra buning iloji bo‘lmasa, odatda Jinoyat kodeksining 25-moddasi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atiladi. jinoyat va jinoyatga urinish”. Jinoyat kodeksining jinoyatga sheriklik to‘g‘risidagi VII bobi ham mavjud. Va qo‘shmachilik uchun esa Jinoyat kodeksining 131-moddasi bor.

Nimalar bo‘lmoqda? Andijon viloyatining Asaka shahrida Jinoyat kodeksi bekor qilingan bo‘lsa, nega Oliy sud saytida bu haqida anons berilmadi? Andijon viloyat prokuraturasi voyaga yetmaganlar bilan pul evaziga jinsiy aloqa qilishni ma'qullasa, nega Bosh prokuratura saytida rasmiy e'lon berilmadi? Nega buzuq xatti-harakatlar yengil jazoni nazarda tutvchi MJtK 41-1 moddasi bilan bekitilmoqda? Bugun bu erkak 13 yoshli qizchani xohladi, lekin uddalay olmadi, ertaga bunday erkinlikdan u o‘z maqsadiga yetadi. Shunda javobini kim beradi?

#SukutSaqlama #AdolatTalabQilamiz #Bolalar