Video oldindan ko‘rish uchun mavjud emas
Telegram'da ko‘rish
1-fevral kuni Sukut Saqlama Ayollar kitob klubining navbatdagi yig‘ini bo‘ldi. Muhokama feminist tadqiqotchi Nikola Gavining "Jinsiy qurbon emasman, lekin..." degan yirik va jiddiy maqolasiga bag‘ishlandi. Maqola Kitob klubi doirasida tarjima qilindi va e'lon qilib borildi. Maqolaning to‘liq matnini o‘qish uchun ushbu havola orqali o‘ting.
Muhokamada turli yosh va kasbdagi ayol-qizlar ishtirok etdi. Jumladan, yurits, siyosatshunos, jurnalist va pedagog-psixolog faoliyatidagi ayollar-qizlarimiz bor edi. Ularning har biri o‘z kasbidan kelib chiqib ham mavzuning qanchalik dolzarbligini va ham huquqiy tomonlama, ham jamiyat a'zolari tomonidan jinsiy zo‘ravonlikka yetarli baho berilmagani muhokama qilindi. Masalan, haliyam zo‘rlash yoki jinsiy tajovuz, jinsiy aloqagacha yetib bormagan zo‘ravonlik chegaralari yetarli belgilab olinmagan. Istalmagan teginish, zo‘ravonlikka urinishlar ham zo‘rlashning bir turi sanaladi va ularga jazoni kuchaytirish kerakmi, degan savol o‘zbek jamiyatida hamon ochiq.
Istalmagan jinsiy aloqa ham zo‘ravonlik deb baholanishi mumkinmi? Nikola Gavi o‘z maqolasida shu haqda batafsil to‘xtaladi. Va afsuski geteroseksual va patriarxal madaniyatda ayollar buni ochiqcha zo‘ravonlik/ zo‘rlashga urinish deb baholashga iymanishadi. Sababi bunday munosabat ko‘proq er-xotin va sevishganlar orasida ham uchrab turadi. Ayollar bu holat sevgan insoni xohishini qondirish uchun qurbonlikmi yo o‘ziga jabrmi, bu haqda o‘ylashdan qochishadi. Chunki mavzu haqiqatda nozik va ularga tegishli erkaklar bu harakatni zo‘ravonlik deb tan olmasligi mumkin.
Maqoladagi bu fikrlarga nisbatan o‘zbek qizlari turlicha munosabatda bo‘ldi, kimdir buni zo‘ravonlik deb tushinmasligini aytsa, kimdir bu zo‘ravonlik, ammo mavzuni ko‘tarish hali o‘zbek jamiyati uchun erta, jamiyatning ayollar masalasiga nisbatan munosabatini battar keskinlatishi mumkin, degan fikrda. Ammo g‘ayrioddiy jinsiy aloqa so‘zi huquqiy tomondan klassifikatsiya qilinishi kerak - qonunda bu tushuncha bor, lekin aynan nima g‘ayrioddiy jinsiy aloqaligi tushintirilmagan. Shu sabab bundan ayollarimizning ham xabardorligi kam.
Qizlarning yakdil xulosasi bo‘yicha, masalani huquqiy tomondan baho berish uchun tez-tez ko‘tarib turish kerak. Zo‘ravonlikning har qanday turi faqat shaxsiy kechinma sifatida qolib ketmasidan, unga siyosiy baho berish lozim. Nikola Gavi ta'kidlaganidek, klub qizlari muhokama natijasida kelgan qarorga ko‘ra zo‘ravonlik yo zo‘rlashga urinishning har qanday turi siyosiy jarayon va zo‘ravon jazoga tortilishi lozim.
Ammo zo‘rlashga urinish yo jinsiy tajovuzni boshdan kechirgan hamma ham qurbonmi? Shu savol ochilgandi aksar ishtirokchilar ko‘ziga yosh oldi. Bunday og‘ir tajribalar ularning fikricha ko‘plab o‘zbek qizlarida bor, jumladan, o‘zlarida ham.
Kitob klubi muhokamasi haqidagi navbatdagi tahliliy materialda o‘sha shaxsiy tajribalarni keltirish orqali, bahsni yanada kengroq ochib beramiz.
Bizni kuzatib boring.
#SukutSaqlama #KitobKlubi
Muhokamada turli yosh va kasbdagi ayol-qizlar ishtirok etdi. Jumladan, yurits, siyosatshunos, jurnalist va pedagog-psixolog faoliyatidagi ayollar-qizlarimiz bor edi. Ularning har biri o‘z kasbidan kelib chiqib ham mavzuning qanchalik dolzarbligini va ham huquqiy tomonlama, ham jamiyat a'zolari tomonidan jinsiy zo‘ravonlikka yetarli baho berilmagani muhokama qilindi. Masalan, haliyam zo‘rlash yoki jinsiy tajovuz, jinsiy aloqagacha yetib bormagan zo‘ravonlik chegaralari yetarli belgilab olinmagan. Istalmagan teginish, zo‘ravonlikka urinishlar ham zo‘rlashning bir turi sanaladi va ularga jazoni kuchaytirish kerakmi, degan savol o‘zbek jamiyatida hamon ochiq.
Istalmagan jinsiy aloqa ham zo‘ravonlik deb baholanishi mumkinmi? Nikola Gavi o‘z maqolasida shu haqda batafsil to‘xtaladi. Va afsuski geteroseksual va patriarxal madaniyatda ayollar buni ochiqcha zo‘ravonlik/ zo‘rlashga urinish deb baholashga iymanishadi. Sababi bunday munosabat ko‘proq er-xotin va sevishganlar orasida ham uchrab turadi. Ayollar bu holat sevgan insoni xohishini qondirish uchun qurbonlikmi yo o‘ziga jabrmi, bu haqda o‘ylashdan qochishadi. Chunki mavzu haqiqatda nozik va ularga tegishli erkaklar bu harakatni zo‘ravonlik deb tan olmasligi mumkin.
Maqoladagi bu fikrlarga nisbatan o‘zbek qizlari turlicha munosabatda bo‘ldi, kimdir buni zo‘ravonlik deb tushinmasligini aytsa, kimdir bu zo‘ravonlik, ammo mavzuni ko‘tarish hali o‘zbek jamiyati uchun erta, jamiyatning ayollar masalasiga nisbatan munosabatini battar keskinlatishi mumkin, degan fikrda. Ammo g‘ayrioddiy jinsiy aloqa so‘zi huquqiy tomondan klassifikatsiya qilinishi kerak - qonunda bu tushuncha bor, lekin aynan nima g‘ayrioddiy jinsiy aloqaligi tushintirilmagan. Shu sabab bundan ayollarimizning ham xabardorligi kam.
Qizlarning yakdil xulosasi bo‘yicha, masalani huquqiy tomondan baho berish uchun tez-tez ko‘tarib turish kerak. Zo‘ravonlikning har qanday turi faqat shaxsiy kechinma sifatida qolib ketmasidan, unga siyosiy baho berish lozim. Nikola Gavi ta'kidlaganidek, klub qizlari muhokama natijasida kelgan qarorga ko‘ra zo‘ravonlik yo zo‘rlashga urinishning har qanday turi siyosiy jarayon va zo‘ravon jazoga tortilishi lozim.
Ammo zo‘rlashga urinish yo jinsiy tajovuzni boshdan kechirgan hamma ham qurbonmi? Shu savol ochilgandi aksar ishtirokchilar ko‘ziga yosh oldi. Bunday og‘ir tajribalar ularning fikricha ko‘plab o‘zbek qizlarida bor, jumladan, o‘zlarida ham.
Kitob klubi muhokamasi haqidagi navbatdagi tahliliy materialda o‘sha shaxsiy tajribalarni keltirish orqali, bahsni yanada kengroq ochib beramiz.
Bizni kuzatib boring.
#SukutSaqlama #KitobKlubi