Pol Pot: Osiyo Gitleri yohud Kambodjani boshini yegan qonxoʻr diktatorPol Pot (asl ismi Salot Sar) 1925-yilda Kambodjada buddist rohiblar xonadonida tug‘ilgan. U yoshligida Fransiyaga tahsil olish uchun ketgan, lekin oʻqishdan haydalgan. Shundan soʻng, u yerdagi kommunistik mafkuradan ta’sirlangan va kommunizm “otalari” asarlaridan qattiq ruhlangan. 1950-yillarda Kambodjaga qaytib kelib, radikal soʻl harakatlarga qo‘shiladi va asta-sekin hokimiyat sari ildamlaydi.
Qizil Kxmerlar va hokimiyatga kelishi1975-yilda Pol Pot yetakchiligidagi Qizil Kxmerlar Kambodja poytaxti Pnompenni egalladi va mamlakatda mutlaq nazoratni qo‘lga kiritdi. Ungacha esa mamlakatda amerikaparast hukumat qaror topgan va fuqarolik urushlari xalqni jonidan oʻtib ketgan edi. U Kambodjani agrar kommunistik jamiyatga aylantirishni maqsad qildi. Barcha shaharliklarni qishloqlarga haydab yubordi, ta’lim, tibbiyot va diniy faoliyatni taqiqladi, pulni bekor qildi. Uning siyosati butun mamlakatni yoppasiga lagerga aylantirdi va hamma qishloqda guruch yetishtirishga majbur qilindi. Aytish mumkinki, kambodjaliklar “yomgʻirdan qochib doʻlga tutilishgandi”.
Genotsid va dahshatli siyosatiPol Potning rejimi 1975-1979 yillarda Demyon Kampucheya nomi bilan tanilgan va ushbu davrda Kambodja aholisi misli ko‘rilmagan qirg‘inga uchradi. Uning diktaturasida:
Sobiq hukumat vakillari, ziyolilar, shifokorlar, o‘qituvchilar va hatto oddiy ko‘zoynak taqqan odamlar dushman sifatida qatl etildi.
Millionlab odamlar qishloq xo‘jalik kollektivlashtirish dasturida ocharchilikdan halok bo‘ldi.
Toul Sleng kabi qamoqxonalarda odamlar shafqatsiz qiynoqlarga solindi va oʻldirib yubordi.
Bu yillar ichida 1,5 milliondan 2 milliongacha kambodjalik qatl qilindi yoki ochlik va kasalliklardan qirilib ketdi. Bu – Kambodja aholisining deyarli chorak qismi degani.
Hokimiyatdan ag‘darilishi va qochishi1979-yilda Pol Pot Vyetnamga bostirib kirishga qaror qiladi, lekin Xo Shin Min boshchiligidagi Vyetnam qarshi hujumga oʻtishga muvaffaq boʻladi va uning rejimi qulaydi. Pol Pot va uning tarafdorlari Tailand chegarasiga qochib ketdi va partizan urushini davom ettirishga harakat qildi. U 1997-yilda o‘z odamlarining xiyonatiga uchrab, hibsga olindi va 1998-yilda noma’lum sharoitda vafot etdi.
Merosi va tarixiy bahoPol Pot va Qizil Kxmerlar rejimi nafaqat Kambodja, balki insoniyat tarixidagi eng dahshatli davrlardan biri hisoblanadi. Ular mamlakatni butunlay qashshoqlikka, vayronagarchilik va genotsidga olib keldi. Bugungi Kambodja hali ham ushbu fojeaning izlarini o‘zida his qilmoqda.
Pol Potning siyosati totalitar boshqaruvning eng yomon namunalaridan biri sifatida tarixda qolgan. Uning qilmishlari insoniyatga qarshi jinoyat deb baholangan bo‘lsa-da, u xalqaro tribunal oldida javob bermagan.
https://t.me/Political_Insight