№3: ARTERIAL GIPERTENZIYA (AG)

AG dunyo bo'ylab eng ko'p uchraydigan yurak-qon tomir kasalliklaridan biri bo'lib, uzoq muddatli davom etganda yurak, buyrak, miya va boshqa organlarga jiddiy zarar yetkazishi mumkin. Bu kasallik ko'pincha "sassiz qotil" deb ataladi, chunki u odatda aniq belgilarsiz davom etadi va faqat jiddiy asoratlar paydo bo'lganda aniqlanishi mumkin.

Batafsil quyida o‘qing:

🩺 EPIDEMIOLOGIYASI:

AG dunyo bo'ylab keng tarqalgan kasallik, taxminan 1,13 milliard kishi bu kasallikdan aziyat chekadi. Yosh kattalashgan sari AG xavfi ortadi, lekin hozirgi vaqtda yoshroq odamlarda ham bu kasallik holatlari kuzatilmoqda.

🩺 TURLARI:

🔍 Birlamchi (essensial) AG: eng ko'p uchraydigan tur bo'lib, barcha AG holatlarining 90-95% ni tashkil qiladi. Uning aniq sababi noma'lum, lekin genetik, atrof-muhit va hayot tarzi omillari (masalan, semizlik, tuz iste'moli, stress) muhim rol o'ynaydi.
🔍 Ikkilamchi AG: boshqa kasalliklar yoki sharoitlar (masalan, buyrak kasalliklari, endokrin buzilishlar, yoki dorilarning nojo'ya ta'siri) natijasida paydo bo'ladi.

🩺 XAVF OMILLARI:

🔍 Yosh: kattalarda xavf ortib boradi.
🔍 Irsiy anamnez: qarindoshlarda AG bo'lsa, xavf ortadi.
🔍 Semizlik: Ortiqcha vazn qon bosimini oshiradi.
🔍 Kam harakatlik: Faol bo'lmagan hayot tarzi AG xavfini oshiradi.
🔍 Tuz iste'moli: Ko'p miqdorda tuz iste'moli qon bosimini oshiradi.
🔍 Alkogol va tamaki iste'moli: Bu moddalar AG xavfini oshiradi.

🩺 KLINIK BELGILARI:

AG odatda belgilarsiz bo'ladi va tekshiruvlar paytida tasodifan aniqlanadi. Biroq, ba'zi hollarda quyidagi belgilar paydo bo'lishi mumkin:

🔍 Bosh og'rig'i
🔍 Ko'z qorachig'i qizarishi
🔍 Nafas qisilishi
🔍 Ko'ngil aynishi
🔍 Ko'krak qafasidagi og'riq

🩺 ASORATLARI:

Uzoq muddatli davom etganda quyidagi jiddiy asoratlarga olib kelishi mumkin:

🔍 Yurak kasalliklari: Miokard infarkti, yurak yetishmovchiligi, aritmiyalar.
🔍 Miya kasalliklari: Insult, miya shishi.
🔍 Buyrak kasalliklari: Buyrak yetishmovchiligi, nefropatiya.
🔍 Ko'z kasalliklari: Retinopatiya (ko'zning orqa qismidagi qon tomirlarining shikastlanishi).

🩺 DIAGNOSTIKASI:

AG ni aniqlash uchun quyidagi usullar qo'llaniladi:

🔍 Qon bosimini o'lchash: Arterial gipertenziyani aniqlashning asosiy usuli. Qon bosimi bir necha marta o'lchanadi va o'rtacha qiymat qabul qilinadi.
🔍 Laboratoriya tekshiruvlari: Qon va siydik tahlillari (masalan, qand, lipidlar, buyrak funksiyasi).
🔍 EKG (elektrokardiogramma): Yurak funksiyasini baholash.
🔍 Qo'shimcha tekshiruvlar: Ikkilamchi arterial gipertenziyani aniqlash uchun buyrak va endokrin sistemani tekshirish.

🩺 DAVOLASH:

Arterial gipertenziyani davolashning asosiy maqsadi qon bosimini normal darajada saqlash va asoratlarning oldini olishdir. Davolash usullari quyidagilarni o'z ichiga oladi:

🩺 Hayot tarzini o'zgartirish:

🔍 Dieta: Tuz iste'molini kamaytirish, meva va sabzavotlarni ko'p iste'mol qilish.
🔍 Vazn yo'qotish: Ortiqcha vaznni kamaytirish.
🔍 Fizik faollik: Muntazam jismoniy mashqlar (masalan, yurish, yugurish).
🔍 Tamaki va alkogoldan voz kechish.

🩺 Farmakoterapiya:

🔍 Diuretiklar: Tana suyuqligini kamaytiradi va qon bosimini pasaytiradi.
🔍 Beta-blokatorlar: Yurak urish tezligini pasaytiradi.
🔍 APF ingibitorlari: Qon tomirlarini kengaytiradi.
🔍 Kalsiy kanal blokatorlari: Qon tomirlarini kengaytiradi va yurak ishini yengillashtiradi.
🔍 Angiotenzin II retseptor blokatorlari: Qon tomirlarini kengaytiradi.

🩺 PROGNOZ:

Arterial gipertenziyani erta aniqlash va to'g'ri davolash bilan uning asoratlarining oldini olish mumkin. Hayot tarzini o'zgartirish va dorilarni muntazam qabul qilish qon bosimini nazorat qilishga yordam beradi.

100 kun davomida har kuni bittadan kasallikni o‘rganamiz (№3). Sahifamizni kuzatib boring.

━━━━━━━━━━━━━━
FOYDALI TIBBIY BLOG:
✅ @KASALLIKLAR_UZ