📝Эр-хотин! (Бўлган хаётий воқеа)
Эр-хотин қўл ушлашиб, эрталаб ишга отланишди. Уларнинг иш жойлари бошқа-бошқа жойда бўлганлиги учун бекатда бир-бири билан хайрлашди. Ҳўжайини аёлини таксига чиқариб, машина узоқлашиб, кўринмай кетгунча ундан нигоҳларини узолмади. Тушликка яқин Тўлқиннинг кўнгли беҳузур бўла бошлади. Сал вақт ўтмаси қайд қилди, гўёки ичи узулиб оғзига келаётгандек, бирданига кучли оғриқ сезди. Қараса қон қусаяпти. Гавдасини кўтариб туришга оёқларида дармони йўқ, бутун танаси ваража олиб, қалтирарди. Хотинига қўнғироқ қилди.
— Ойиси, менинг мазам йўқ.
— Нима бўлди, Тўлқин ака?
— Билмадим, ёмон қусдим,
ҳаётимда ҳеч қачон бундай
бўлмаган.
— Ҳозир қаердасиз, ишдан
руҳсат сўрайми?
— Йўқ сизга гап тегмасин, уйга бориб ётаман, бемалол ишингизни қилиб келаверинг. Уйи учинчи қаватда жойлашган. Бу зиналардан кунига неча маротабалаб чиқиб тушарди, лекин ҳар битта зинани босиб ўтиш шу қадар азоблигини ҳеч тасаввур қилмаганди. Юқори қаватга кўтарилишга мадори етмади. Катта қизини қўнғироқ қилиб чақирди. Мухлиса энди мактабдан келган эди. Тоғдек гавдасини тутолмай, 11-яшар қизчасининг кичкина жуссасига суяниб чиққанига ўзини кечиролмади, оғриқнинг кучидан эса ўзини тутолмасди.
— Дадажон сизга нима бўлди?
Кичкина қизчаси ҳам югуриб келиб, ҳайрат кўзлари билан опасининг саволига жавоб кутарди.
— Озгина тобим қочди, мен бир паст ётай.
— Бирор нарса олиб келайми?
— Йўқ, фақат шовқин қилманглар, дам оламан. Ойинг сўраса, дадам яхши денглар, хавотир олмасин. Оғриқ қолдирадиган дори ичди. Бошини ёстиқа қўйиши билан ўтган умрини бирма-бир эслашга ҳаракат қилди, кўз ўнгидан хотини, иккита қизчасининг чеҳраси кетмасди. У ҳаётидан мамнун эди. Биринчи марта аёли билан танишган даврларни эслади. У олийгоҳнинг битирувчиларидан бири эди. Зебо эса биринчи босқичда ўқирди. Синглиси ҳам шу институтнинг талабаси, Зебо билан бир хонада турганлиги боис доимо акасига шу қизни мақтарди. Уни келинойи қилиш ҳавасида эди. Зебони биринчи кўрганида юраги ғалати бўлиб кетганди, айнан ўзи орзу қилган қизни топгандай. У адашмаган экан. Мана тўйи бўлганига 12-йил бўлган бўлсада, уни борлиғи билан яхши кўрарди, шу йиллар ичида хотинига муҳаббати кундан-кун ортган бўлсада, заррача ҳам сўнгани йўқ… Унинг оддийлиги, беғуборлиги, пазандалиги, бир қарашда нима демоқчилигини тушуна олиши… Дунёдаги ҳеч бир аёлни унга тенглаштиролмасди. Оиласи учун ҳеч нарсани аямасди, рўзғорини ҳеч нарсадан кам қилмасди, хотинига, болаларига фақат қимматбаҳо кийимлар танларди, ҳар байрамда аёли учун тилла тақинчоқлар совға қиларди, шу ўринда ҳеч қачон ота-онасини ҳам ёддан чиқармасди..
Улар бир-бирларига узукка кўз қўйгандай мос тушганди. Бир-бирларига бу каби мос жуфтликлар кам учрайди. Бахтли оилаларда ҳам келишмовчиликлар бўлиб туради, аммо буларда ундай воқеалар деярли бўлмасди.
Донишмандлардан бири фақирлик келганда, муҳаббат деразадан чиқиб кетади деган эди. Йўқ, уларда бунинг акси бўлди. Орада унинг иши юришмай қолди. У пайт Зебо ҳам ишламасди. Нонга ҳам пул тополмай болаларига неча чақирим йўл босиб, боғдан бир бош узум олиб келган ёки аёли овқат қилиш учун уйдан ҳеч нарса тополмай бир чимдим унни атала қилиб берган кунлари ҳам бўлди, аммо хотини бир оғиз эркаксиз, топиб келинг, кўзи жовдираб турган гўдакларимга нима
бераман демади. У ҳар қандай ҳолатда ҳам аёлининг кўнглига қарашга, асраб-авайлашга ҳаракат қиларди. Ҳар куни ишдан қайтгунча Зебо уни деразадан мўралаб, кўзлари тўрт бўлиб кутиб ўтирарди, ҳайратланарлиси шундаки, агар ишдан кеч қолса, ҳатто қачон келишини айтмаса ҳам ички бир сезги орқалими, у албатта ойнадан табассум тўла юзлари билан эрини кутиб оларди. У Оллоҳга ўтказган ҳар бир куни учун шукрона айтарди. Ҳаёллари тушга айланиб, мудраб, уйқу кетган жойида, ёнига кимдир келиб,
— Тур кетамиз, деди.
— Уйда болаларимнинг ўзлари қўрқади, онаси келсин. Шу пайт телефоннинг жиринглашидан ўйғониб кетди. Кўрганлари тушида бўлдими ёки ўнгида англай олмади.
Эр-хотин қўл ушлашиб, эрталаб ишга отланишди. Уларнинг иш жойлари бошқа-бошқа жойда бўлганлиги учун бекатда бир-бири билан хайрлашди. Ҳўжайини аёлини таксига чиқариб, машина узоқлашиб, кўринмай кетгунча ундан нигоҳларини узолмади. Тушликка яқин Тўлқиннинг кўнгли беҳузур бўла бошлади. Сал вақт ўтмаси қайд қилди, гўёки ичи узулиб оғзига келаётгандек, бирданига кучли оғриқ сезди. Қараса қон қусаяпти. Гавдасини кўтариб туришга оёқларида дармони йўқ, бутун танаси ваража олиб, қалтирарди. Хотинига қўнғироқ қилди.
— Ойиси, менинг мазам йўқ.
— Нима бўлди, Тўлқин ака?
— Билмадим, ёмон қусдим,
ҳаётимда ҳеч қачон бундай
бўлмаган.
— Ҳозир қаердасиз, ишдан
руҳсат сўрайми?
— Йўқ сизга гап тегмасин, уйга бориб ётаман, бемалол ишингизни қилиб келаверинг. Уйи учинчи қаватда жойлашган. Бу зиналардан кунига неча маротабалаб чиқиб тушарди, лекин ҳар битта зинани босиб ўтиш шу қадар азоблигини ҳеч тасаввур қилмаганди. Юқори қаватга кўтарилишга мадори етмади. Катта қизини қўнғироқ қилиб чақирди. Мухлиса энди мактабдан келган эди. Тоғдек гавдасини тутолмай, 11-яшар қизчасининг кичкина жуссасига суяниб чиққанига ўзини кечиролмади, оғриқнинг кучидан эса ўзини тутолмасди.
— Дадажон сизга нима бўлди?
Кичкина қизчаси ҳам югуриб келиб, ҳайрат кўзлари билан опасининг саволига жавоб кутарди.
— Озгина тобим қочди, мен бир паст ётай.
— Бирор нарса олиб келайми?
— Йўқ, фақат шовқин қилманглар, дам оламан. Ойинг сўраса, дадам яхши денглар, хавотир олмасин. Оғриқ қолдирадиган дори ичди. Бошини ёстиқа қўйиши билан ўтган умрини бирма-бир эслашга ҳаракат қилди, кўз ўнгидан хотини, иккита қизчасининг чеҳраси кетмасди. У ҳаётидан мамнун эди. Биринчи марта аёли билан танишган даврларни эслади. У олийгоҳнинг битирувчиларидан бири эди. Зебо эса биринчи босқичда ўқирди. Синглиси ҳам шу институтнинг талабаси, Зебо билан бир хонада турганлиги боис доимо акасига шу қизни мақтарди. Уни келинойи қилиш ҳавасида эди. Зебони биринчи кўрганида юраги ғалати бўлиб кетганди, айнан ўзи орзу қилган қизни топгандай. У адашмаган экан. Мана тўйи бўлганига 12-йил бўлган бўлсада, уни борлиғи билан яхши кўрарди, шу йиллар ичида хотинига муҳаббати кундан-кун ортган бўлсада, заррача ҳам сўнгани йўқ… Унинг оддийлиги, беғуборлиги, пазандалиги, бир қарашда нима демоқчилигини тушуна олиши… Дунёдаги ҳеч бир аёлни унга тенглаштиролмасди. Оиласи учун ҳеч нарсани аямасди, рўзғорини ҳеч нарсадан кам қилмасди, хотинига, болаларига фақат қимматбаҳо кийимлар танларди, ҳар байрамда аёли учун тилла тақинчоқлар совға қиларди, шу ўринда ҳеч қачон ота-онасини ҳам ёддан чиқармасди..
Улар бир-бирларига узукка кўз қўйгандай мос тушганди. Бир-бирларига бу каби мос жуфтликлар кам учрайди. Бахтли оилаларда ҳам келишмовчиликлар бўлиб туради, аммо буларда ундай воқеалар деярли бўлмасди.
Донишмандлардан бири фақирлик келганда, муҳаббат деразадан чиқиб кетади деган эди. Йўқ, уларда бунинг акси бўлди. Орада унинг иши юришмай қолди. У пайт Зебо ҳам ишламасди. Нонга ҳам пул тополмай болаларига неча чақирим йўл босиб, боғдан бир бош узум олиб келган ёки аёли овқат қилиш учун уйдан ҳеч нарса тополмай бир чимдим унни атала қилиб берган кунлари ҳам бўлди, аммо хотини бир оғиз эркаксиз, топиб келинг, кўзи жовдираб турган гўдакларимга нима
бераман демади. У ҳар қандай ҳолатда ҳам аёлининг кўнглига қарашга, асраб-авайлашга ҳаракат қиларди. Ҳар куни ишдан қайтгунча Зебо уни деразадан мўралаб, кўзлари тўрт бўлиб кутиб ўтирарди, ҳайратланарлиси шундаки, агар ишдан кеч қолса, ҳатто қачон келишини айтмаса ҳам ички бир сезги орқалими, у албатта ойнадан табассум тўла юзлари билан эрини кутиб оларди. У Оллоҳга ўтказган ҳар бир куни учун шукрона айтарди. Ҳаёллари тушга айланиб, мудраб, уйқу кетган жойида, ёнига кимдир келиб,
— Тур кетамиз, деди.
— Уйда болаларимнинг ўзлари қўрқади, онаси келсин. Шу пайт телефоннинг жиринглашидан ўйғониб кетди. Кўрганлари тушида бўлдими ёки ўнгида англай олмади.