Жиззах вилоятида 42 та тадбиркорлик субъекти тамаки маҳсулотларини ноқонуний олиб кириш билан шуғулланганлиги учун молиявий жазога тортилди. Давлат божхона қўмитасининг маълумотларига кўра, 2019 йилдан буён Ўзбекистонда тамаки маҳсулотларининг контрабандаси тез суръатлар билан ўсиб борган. 2023 йилнинг ўзида 291 та ҳолатда жами 88 миллиард 403 миллион 600 минг сўмлик 5 миллиард 622 миллион 506 қути тамаки маҳсулотлари ноқонуний олиб кирилган. Бу ҳолатлар нафақат давлат бюджетига салбий таъсир кўрсатади, балки тамаки маҳсулотларининг ички бозорини ҳам ноқонуний савдога ўтказиб юбориш хавфини туғдиради.
Контрабанда орқали олиб кирилган тамаки маҳсулотларининг сифатини назорат қилиш мумкин эмас, шунинг учун уларда инсон саломатлигига жиддий зиён етказиши мумкин бўлган зарарли моддалар миқдори юқори бўлиши эҳтимоли бор. Бу маҳсулотлар аҳоли ўртасида саломатлик муаммоларининг кўпайишига, яширин савдо эса, тамаки истеъмолининг ёшлар ўртасида ўсишига сабаб бўлиши мумкин. Шу билан бирга, давлат бюджети дефицитига олиб келиши мумкин. Масалан, 2024 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон давлат бюджети дефицити 34 триллион сўмга етган, бу эса контрабанда ва ноқонуний савдонинг салбий оқибатларини янада яққолроқ кўрсатади.
Контрабанданинг мамлакат иқтисодиёти учун яна бир муаммоси — қонуний тадбиркорларни заифлаштиради. Қонунга риоя қилувчи тадбиркорлар ноқонуний маҳсулотлар билан рақобатда мағлубиятга учрайдилар, чунки контрабанда маҳсулотлари бозорда арзон нархларда сотилади ва мижозларни ўзига тортади. Бу қонуний йўл билан ишлайдиган тадбиркорлик субъектларининг бизнесини камайтиради, уларнинг солиқларини тўлиқ йиғилишига тўсқинлик қилади.
Тамаки контрабандасига қарши курашиш учун ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ва жамоатчилик ҳамкорлиги муҳим аҳамиятга эга. Фуқаролар ноқонуний маҳсулотлар ҳақида божхона ёки ҳуқуқ-тартибот идораларига хабар бериш орқали бу курашга ҳисса қўшишлари мумкин. Шунингдек, давлат ва жамоат ташкилотлари томонидан тамаки контрабандасининг зарари ҳақида кенг кўламдаги ахборот кампаниялари ўтказилиши ҳам самарали чора бўлиши мумкин. Бу нафақат давлат бюджетига, балки жамиятнинг умумий фаровонлигига ҳам ижобий таъсир кўрсатади.
Контрабанда орқали олиб кирилган тамаки маҳсулотларининг сифатини назорат қилиш мумкин эмас, шунинг учун уларда инсон саломатлигига жиддий зиён етказиши мумкин бўлган зарарли моддалар миқдори юқори бўлиши эҳтимоли бор. Бу маҳсулотлар аҳоли ўртасида саломатлик муаммоларининг кўпайишига, яширин савдо эса, тамаки истеъмолининг ёшлар ўртасида ўсишига сабаб бўлиши мумкин. Шу билан бирга, давлат бюджети дефицитига олиб келиши мумкин. Масалан, 2024 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон давлат бюджети дефицити 34 триллион сўмга етган, бу эса контрабанда ва ноқонуний савдонинг салбий оқибатларини янада яққолроқ кўрсатади.
Контрабанданинг мамлакат иқтисодиёти учун яна бир муаммоси — қонуний тадбиркорларни заифлаштиради. Қонунга риоя қилувчи тадбиркорлар ноқонуний маҳсулотлар билан рақобатда мағлубиятга учрайдилар, чунки контрабанда маҳсулотлари бозорда арзон нархларда сотилади ва мижозларни ўзига тортади. Бу қонуний йўл билан ишлайдиган тадбиркорлик субъектларининг бизнесини камайтиради, уларнинг солиқларини тўлиқ йиғилишига тўсқинлик қилади.
Тамаки контрабандасига қарши курашиш учун ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ва жамоатчилик ҳамкорлиги муҳим аҳамиятга эга. Фуқаролар ноқонуний маҳсулотлар ҳақида божхона ёки ҳуқуқ-тартибот идораларига хабар бериш орқали бу курашга ҳисса қўшишлари мумкин. Шунингдек, давлат ва жамоат ташкилотлари томонидан тамаки контрабандасининг зарари ҳақида кенг кўламдаги ахборот кампаниялари ўтказилиши ҳам самарали чора бўлиши мумкин. Бу нафақат давлат бюджетига, балки жамиятнинг умумий фаровонлигига ҳам ижобий таъсир кўрсатади.