Ko‘tarinki ruhdagi xabarlardan keyin nega Malayziya O‘zbekistonga bunchalik ehtirom ko‘rsatayotganini bilish uchun mamlakat siyosiy sahnasi bilan qiziqdim.
2018-yildan beri Malayziyada siyosiy beqarorlik kuzatilmoqda. 2018-2022-yillar oralig‘ida 4 bosh vazir almashgan. Asosiy sabab milliy kurashlar. Malayziyada tubjoy aholi — bumiputradan tashqari, xitoyliklar va hindlar ham salmoqli ulushga ega. Xususan, 32 mln aholining 7 mlnga yaqini xitoylik, 2 mln esa hind. Bumiputra ham turli guruhlarga bo‘linadi.
Ularning milliy ziddiyatini diniy qarashlar ham alangaladi. Bumiputralarning katta qismi musulmon va ular Malayziya islom asoslariga qurilishi kerak deb hisoblaydi. Lekin iqtisodda mustahkam o‘rnashgan xitoyliklar va hindlar ham buddaviylik va hindiuylik tazyiqqa uchrashini qabul qilmaydi. Malayziya bosh vazirlari mana shu konfessiyalarni murosaga keltirolmay istefo beradi.
O‘zi din mavzusi — eng og‘ir mavzu. Nima ish qilmang qaysidir diniy guruh bu ishda boshqa diniy guruhga yon bosishni ko‘radi.
Hozirgi bosh vazir Anvar Ibrohim ham murakkab siyosiy holatda. O‘tgan yili u parlamentdagi mutlaq ko‘pchilik o‘rindan ajraldi, ya’ni koalitsiya bo‘lindi. Uning islom ana’nalaridan chekinishda ayblashdi. Shu bilan barobar hindlar bayramida bir hind bola musulmonllikka o‘tganini e’lon qilgani uchun radikallik musulmonlikda ham ayblangan.
U Malayziya islom demokratiyasining yorqin namunasiga aylanayotganini ta’kidlab kelmoqda. Bosh vazir radikal malayya, hind va xitoy diasporasi tomonidan doimo bosimda ushlanadi. Mamlakatni eng ko‘p (24 yil) boshqargan Mahathir Muhammad ham hech qaysi saylovda 65 foizdan ko‘p ovoz olmagan. Ya’ni, saylovchilar shu paytgacha hech kimni mutlaq qo‘llamagan.
Bu davlat O‘zbekiston bilan aloqalarni qo‘llashining asosiy sababi — Malayziya eksportining katta qismini tashkil qiluvchi palma yog‘i bo‘lishi mumkin. O‘zbekiston katta bozor va bu bozor palma yog‘iga to‘yinmagan (menimcha asosiy yog‘ paxta va pista). Istiqbolli yo‘nalish. Aynan tashrif arafasida O‘zbekistonda palma yog‘ini sinovdan o‘tkazish majburiy bo‘lishi ham belgilandi. Baki tasodifdir. Albatta, O‘zbekiston ham bu aloqalardan nimalarnidir ko‘zlagan.
@pan_diplomat
2018-yildan beri Malayziyada siyosiy beqarorlik kuzatilmoqda. 2018-2022-yillar oralig‘ida 4 bosh vazir almashgan. Asosiy sabab milliy kurashlar. Malayziyada tubjoy aholi — bumiputradan tashqari, xitoyliklar va hindlar ham salmoqli ulushga ega. Xususan, 32 mln aholining 7 mlnga yaqini xitoylik, 2 mln esa hind. Bumiputra ham turli guruhlarga bo‘linadi.
Ularning milliy ziddiyatini diniy qarashlar ham alangaladi. Bumiputralarning katta qismi musulmon va ular Malayziya islom asoslariga qurilishi kerak deb hisoblaydi. Lekin iqtisodda mustahkam o‘rnashgan xitoyliklar va hindlar ham buddaviylik va hindiuylik tazyiqqa uchrashini qabul qilmaydi. Malayziya bosh vazirlari mana shu konfessiyalarni murosaga keltirolmay istefo beradi.
O‘zi din mavzusi — eng og‘ir mavzu. Nima ish qilmang qaysidir diniy guruh bu ishda boshqa diniy guruhga yon bosishni ko‘radi.
Hozirgi bosh vazir Anvar Ibrohim ham murakkab siyosiy holatda. O‘tgan yili u parlamentdagi mutlaq ko‘pchilik o‘rindan ajraldi, ya’ni koalitsiya bo‘lindi. Uning islom ana’nalaridan chekinishda ayblashdi. Shu bilan barobar hindlar bayramida bir hind bola musulmonllikka o‘tganini e’lon qilgani uchun radikallik musulmonlikda ham ayblangan.
U Malayziya islom demokratiyasining yorqin namunasiga aylanayotganini ta’kidlab kelmoqda. Bosh vazir radikal malayya, hind va xitoy diasporasi tomonidan doimo bosimda ushlanadi. Mamlakatni eng ko‘p (24 yil) boshqargan Mahathir Muhammad ham hech qaysi saylovda 65 foizdan ko‘p ovoz olmagan. Ya’ni, saylovchilar shu paytgacha hech kimni mutlaq qo‘llamagan.
Bu davlat O‘zbekiston bilan aloqalarni qo‘llashining asosiy sababi — Malayziya eksportining katta qismini tashkil qiluvchi palma yog‘i bo‘lishi mumkin. O‘zbekiston katta bozor va bu bozor palma yog‘iga to‘yinmagan (menimcha asosiy yog‘ paxta va pista). Istiqbolli yo‘nalish. Aynan tashrif arafasida O‘zbekistonda palma yog‘ini sinovdan o‘tkazish majburiy bo‘lishi ham belgilandi. Baki tasodifdir. Albatta, O‘zbekiston ham bu aloqalardan nimalarnidir ko‘zlagan.
@pan_diplomat