The Reason I Jump (Sakrashimning sababi)
Naoki Higashida
Uzoq o'ylandim. Bir kun kelib, atrofimdagi hodisalardan juda tez ta'sirlanib ketib, o'zimni boshqara olmasam, nima qilaman?! Qo'l-oyoqlarim ba'zida menga bo'ysunmagan xatti-harakatlar qilishsa, nima qila olardim?! Odamlarning bag'riga bosishlaridan bahra ololmasam, ularning tuyg'ularini tushuna olmasam, ularni his qila olmasam, nima bo'lardi?! Uning ustiga, gapirish qobiliyatim man meni tark etsa-chi?
13-yoshli autist bola tomonidan yozilgan bu mo'jaz kitob savol-javoblar asosida qurilgan. Autizm haqida kichkina bolakay o'z o'ylariga, hislariga tayanib asar yaratdi. Eng qizig'i, u hatto gapirolmaydi ham. Onasi yordamida harfli doskadan foydalanishni boshlab, keyinchalik kompyuter orqali so'zlashni o'rgansa-da, kitob ana shu eski doska yordamida yoziladi.
Autizm haligacha murakkab, haligacha sirli. U haqida har bir davlatning alohida tushunchali qonunlari, xoshiyasi turlicha bo'lgan tushunchalari bor. Uning sababi haligacha noma'lum. Uning tashxisi keng qamrovli spektrga asosan qo'yiladi. Butun boshli spektrning esa hali boshi va oxiri noma'lum. Mana shu noaniqliklar ichida yashaydigan bu murg'ak qalb, autist miyasi orqali savollarga javob beradi. Nega u ba'zida o'zidan-o'zi kuladi, nega odamlarning teginishini yoqtirmaydi, nega birdan sakrab xursand bo'ladi, nega o'zi xohlamasa-da, boshini u yoqdan bu yoqqa uradi, nega odamlarning buyruqlariga quloq sola olmaydi, nega ba'zida juda diqqatli, ba'zida o'ta diqqatsiz bo'lib ketadi...?
"Iltimos, bizga zimdan ko'z-quloq bo'lib turing."
Bolakayning kitobda eng ko'p takrorlagan iltimosi. U "normal" odam qanday bo'lishini, autizm yaxshimi yoki neyrotipik bo'lishmi, buning ham farqiga bormaydi. Lekin biladiki, u o'zi xohlamagan, boshqara olmaydigan, ba'zan atrofdagilarga va o'ziga xavf tug'diradigan harakatlari bor.
Kitobni qo'limga olishim bilan o'qishga kirishdim. Har bir ko'rgan autist bolamning harakatlarini qisman bo'lsa-da, ular tomonidan ham ko'rishga yordam berdi. Endi autizm haqida kimdir kitob maslahat bering, deb so'rashsa, boshlang'ich tushuncha uchun shuni tavsiya qilaman.
Hammamiz ham spektrning qayeridadirmiz.
@on_spectrum
Naoki Higashida
Uzoq o'ylandim. Bir kun kelib, atrofimdagi hodisalardan juda tez ta'sirlanib ketib, o'zimni boshqara olmasam, nima qilaman?! Qo'l-oyoqlarim ba'zida menga bo'ysunmagan xatti-harakatlar qilishsa, nima qila olardim?! Odamlarning bag'riga bosishlaridan bahra ololmasam, ularning tuyg'ularini tushuna olmasam, ularni his qila olmasam, nima bo'lardi?! Uning ustiga, gapirish qobiliyatim man meni tark etsa-chi?
13-yoshli autist bola tomonidan yozilgan bu mo'jaz kitob savol-javoblar asosida qurilgan. Autizm haqida kichkina bolakay o'z o'ylariga, hislariga tayanib asar yaratdi. Eng qizig'i, u hatto gapirolmaydi ham. Onasi yordamida harfli doskadan foydalanishni boshlab, keyinchalik kompyuter orqali so'zlashni o'rgansa-da, kitob ana shu eski doska yordamida yoziladi.
Autizm haligacha murakkab, haligacha sirli. U haqida har bir davlatning alohida tushunchali qonunlari, xoshiyasi turlicha bo'lgan tushunchalari bor. Uning sababi haligacha noma'lum. Uning tashxisi keng qamrovli spektrga asosan qo'yiladi. Butun boshli spektrning esa hali boshi va oxiri noma'lum. Mana shu noaniqliklar ichida yashaydigan bu murg'ak qalb, autist miyasi orqali savollarga javob beradi. Nega u ba'zida o'zidan-o'zi kuladi, nega odamlarning teginishini yoqtirmaydi, nega birdan sakrab xursand bo'ladi, nega o'zi xohlamasa-da, boshini u yoqdan bu yoqqa uradi, nega odamlarning buyruqlariga quloq sola olmaydi, nega ba'zida juda diqqatli, ba'zida o'ta diqqatsiz bo'lib ketadi...?
"Iltimos, bizga zimdan ko'z-quloq bo'lib turing."
Bolakayning kitobda eng ko'p takrorlagan iltimosi. U "normal" odam qanday bo'lishini, autizm yaxshimi yoki neyrotipik bo'lishmi, buning ham farqiga bormaydi. Lekin biladiki, u o'zi xohlamagan, boshqara olmaydigan, ba'zan atrofdagilarga va o'ziga xavf tug'diradigan harakatlari bor.
Kitobni qo'limga olishim bilan o'qishga kirishdim. Har bir ko'rgan autist bolamning harakatlarini qisman bo'lsa-da, ular tomonidan ham ko'rishga yordam berdi. Endi autizm haqida kimdir kitob maslahat bering, deb so'rashsa, boshlang'ich tushuncha uchun shuni tavsiya qilaman.
Hammamiz ham spektrning qayeridadirmiz.
@on_spectrum