📌Biologiyani o'rganishni davom etamiz📖
Bugungi mavzumiz EKSPRESSIVLIK
Genetikada EKSPRESSIVLIK nima?
Ekspressivlik: Genetik xususiyatlarning ifodalanishi!
Ekspressivlik – bu genlarning fenotipda qanday darajada ifodalanishini ko'rsatadigan genetik tushuncha. Oddiy qilib aytganda, u bir xil genotipga ega organizmlarda belgining qanchalik "kuchli" yoki "yumshoq" ifodalanishini anglatadi. Ekspressivlik bir xilda bo‘lmasligi mumkin, chunki uni atrof-muhit omillari va boshqa genlarning ta’siri boshqaradi.
Ekspressivlikning sababchi omillari
1. Genetik muhit: Boshqa genlar ma'lum genning ifodalanish darajasiga ta'sir qilishi mumkin.
2. Atrof-muhit: Xun, iqlim yoki tashqi omillar belgining kuchliligini o‘zgartirishi mumkin.
3. Epigenetika: DNK modifikatsiyasi ekspressivlikni pasaytirishi yoki oshirishi mumkin.
Ekspressivlik va penetrantlikni adashtirmaslik uchun ular o'rtasidagi farqni sodda tilda eslab qoling:
Penetrantlik - Belgining genotipga ega barcha organizmlarda namoyon bo‘lish ehtimoli.
Ekspressivlik - Belgining ifodalanish darajasi, ya'ni kuchliligi yoki zaifligi.
Masalan, polidaktiliya (qo‘shimcha barmoq) mutatsiyasiga ega bo‘lgan odamlarning barchasida bu belgining namoyon bo‘lishi – penetrantlik, qo‘shimcha barmoqning uzunligi yoki shaklidagi farq esa – ekspressivlikdir.
Xulosa
Ekspressivlik genetik belgilarning ko‘rinishidagi xilma-xillikni tushuntiradi. Bu tushuncha nafaqat genetik tadqiqotlarda, balki kasalliklarni tahlil qilishda ham muhim ahamiyatga ega.
Bu maqolachani misol bilan tugatamiz:
Tasavvur qiling, A gen mutatsiyasi bo'lib, u ko'z rangining yashil bo'lishiga sabab bo'ladi. Ushbu gen barcha tashuvchilarda yashil ko'z rangini beradi, ammo quyidagicha farqlar bo‘lishi mumkin. Rasmda jadvalda ko'rsatamiz.
Bugungi mavzumiz EKSPRESSIVLIK
Genetikada EKSPRESSIVLIK nima?
Ekspressivlik: Genetik xususiyatlarning ifodalanishi!
Ekspressivlik – bu genlarning fenotipda qanday darajada ifodalanishini ko'rsatadigan genetik tushuncha. Oddiy qilib aytganda, u bir xil genotipga ega organizmlarda belgining qanchalik "kuchli" yoki "yumshoq" ifodalanishini anglatadi. Ekspressivlik bir xilda bo‘lmasligi mumkin, chunki uni atrof-muhit omillari va boshqa genlarning ta’siri boshqaradi.
Ekspressivlikning sababchi omillari
1. Genetik muhit: Boshqa genlar ma'lum genning ifodalanish darajasiga ta'sir qilishi mumkin.
2. Atrof-muhit: Xun, iqlim yoki tashqi omillar belgining kuchliligini o‘zgartirishi mumkin.
3. Epigenetika: DNK modifikatsiyasi ekspressivlikni pasaytirishi yoki oshirishi mumkin.
Ekspressivlik va penetrantlikni adashtirmaslik uchun ular o'rtasidagi farqni sodda tilda eslab qoling:
Penetrantlik - Belgining genotipga ega barcha organizmlarda namoyon bo‘lish ehtimoli.
Ekspressivlik - Belgining ifodalanish darajasi, ya'ni kuchliligi yoki zaifligi.
Masalan, polidaktiliya (qo‘shimcha barmoq) mutatsiyasiga ega bo‘lgan odamlarning barchasida bu belgining namoyon bo‘lishi – penetrantlik, qo‘shimcha barmoqning uzunligi yoki shaklidagi farq esa – ekspressivlikdir.
Xulosa
Ekspressivlik genetik belgilarning ko‘rinishidagi xilma-xillikni tushuntiradi. Bu tushuncha nafaqat genetik tadqiqotlarda, balki kasalliklarni tahlil qilishda ham muhim ahamiyatga ega.
Bu maqolachani misol bilan tugatamiz:
Tasavvur qiling, A gen mutatsiyasi bo'lib, u ko'z rangining yashil bo'lishiga sabab bo'ladi. Ushbu gen barcha tashuvchilarda yashil ko'z rangini beradi, ammo quyidagicha farqlar bo‘lishi mumkin. Rasmda jadvalda ko'rsatamiz.