αFP (Alfa-fetoprotein) onkomarkeri haqida batafsil
αFP (Alfa-fetoprotein) onkomarkeri – bu organizmda ayniqsa jigar va jinsiy bezlar (yoʼrgʻoq, tuxumdon) o‘sma jarayonlarini aniqlash uchun ishlatiladigan laboratoriya biomarkeri.
➤ Tabiiy kelib chiqishi: αFP – odatda homiladorlik davrida homilaning jigar va oshqozon-ichak yo‘llari tomonidan ishlab chiqariladigan oqsil. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda ham αFP darajasi yuqori bo‘ladi, lekin bir necha oy ichida normal holatga qaytadi.
➤ Kattalardagi ahamiyati: Sog‘lom kattalarda αFP juda past miqdorda bo‘ladi. Uning sezilarli darajada oshishi patologik holatlarni, jumladan, jigar, tuxumdon va moyak saratonini ko‘rsatishi mumkin.
αFP ning me’yoriy darajalari
• Sog‘lom odamlarda: 0 – 10 ng/ml (yoki 0 – 20 IU/ml)
• Homiladorlikda: αFP tabiiy ravishda oshadi
• Jigar kasalliklarida (masalan, sirroz, gepatit): 10 – 500 ng/ml
• Jigar saratoni yoki germinativ (jinsiy bez) o‘smalarida: 500 ng/ml va undan yuqori
αFP ning yuqorilashi nimani bildiradi?
➤ Onkologik kasalliklar:
• Gepatotsellulyar karsinoma (jigar saratoni) – αFP 400-500 ng/ml dan oshganda kuchli gumon qilinadi.
• Tuxumdon va moyakning o‘smalari – ayniqsa embrional karsinoma va yolk-sac (sarig‘ tuxum qop) o‘smalari uchun xarakterli.
• Ba’zan oshqozon-ichak tizimi va o‘pka saratonlarida ham αFP ko‘tarilishi mumkin, lekin kamroq uchraydi.
➤ Noonkologik sabablar:
• Jigar sirrozi
• Surunkali gepatit (B va C virusli gepatitlar)
• Homiladorlik (xususan, homiladagi rivojlanish anomaliyalarini aniqlash uchun ishlatiladi)
αFP testi qachon o‘tkaziladi?
• Jigar saratonini erta aniqlash yoki davolash monitoringi uchun
• Jigar sirrozi yoki surunkali gepatit bilan og‘rigan bemorlarda saraton xavfini baholash uchun
• Tuxumdon yoki moyak o‘smalarini aniqlash va ularning dinamikasini kuzatish uchun
• Homiladorlikda homilaning nuqsonlarini aniqlash uchun (masalan, ochiq orqa miya – spina bifida, Daun sindromi)
📌 Muhim eslatmalar:
αFP saraton uchun 100% aniq test emas – u faqat shifokor tomonidan boshqa tekshiruvlar bilan birgalikda baholanadi. Har doim yuqori αFP saraton degani emas, chunki u yallig‘lanish yoki boshqa jigar kasalliklarida ham ko‘tarilishi mumkin.
Agar αFP juda baland bo‘lsa (500 ng/ml dan ortiq) va jigar yoki jinsiy bez o‘smalari mavjud bo‘lsa, bu saratonga kuchli shubha qilinishi mumkin.
Bizni kuzatib boring:
Telegram | Instagram