🟥 Huver - Balassaning joylashuv koeffitsiyenti: shaharlarda xizmatlar rivojlanishi va ixtisoslashuv
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) ekspertlari 2024-yilning yanvar-dekabr oylarida shaharlarda xizmatlar sohasining rivojlanishi va ixtisoslashuvini tahlil qildi.
✅ Mamlakatimizda respublika va viloyat bo‘ysunuvidagi 32 ta shahar mavjud bo‘lib, ularda respublika doimiy aholisining qariyb 24%i (8,7 mln. kishi) istiqomat qiladi. Shunday bo‘lsa-da, mamlakatning xizmatlar sohasida bu shaharlarning ulushi salmoqli. Xususan, 2024-yilning yanvar-dekabr oylarida:
- ta’lim xizmatlarning 80,9%i (2023-yilda 83,7%),
- aloqa va axborotlashtirish xizmatlarining 80,3%i (76,1%),
- sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlarning 67,1%i (71,8%),
- savdoning 54,5%i (2023-yilda 58,0%) hamda
- transport sohasidagi xizmatlarning 33,9%i (2023-yilda 33,3%) aynan mazkur shaharlar hissasiga to‘g‘ri kelgan.
📈 O‘zbekistonda 2024-yil davomida 818,1 trln. so‘mlik xizmatlar ko‘rsatilib, o‘sish sur’ati o‘tgan yilning mos davridagiga nisbatan 112,9%ni tashkil etdi. Tarmoqlarning yalpi qo‘shilgan qiymati tarkibida sohaning ulushi o‘tgan yilgi 46,2%dan 47,4%ga oshdi.
⬆️ 2024-yilning 12 oyi yakunlariga ko‘ra, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan xizmatlar sohasidagi o‘sish sur’ati Kattaqo‘rg‘on (125,4%), Yangiyer (118,7%) va Namangan (117,2%) shaharlarida eng yuqori bo‘lgan. O‘sish sur’ati bo‘yicha eng kichik ko‘rsatkichlar Shahrisabz (110,9%), Kogon (110,1%) va Nukus (108,4%) shaharlarida kuzatilgan.
⤴️ Tahlil davrida aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan xizmatlar hajmi Toshkent (97,1 mln. so‘m), Urganch (40,5 mln. so‘m) va Navoiy (36,1 mln. so‘m) shaharlarida eng yuqori qiymatlarni tashkil etgan bo‘lsa, Shahrisabz (7,7 mln. so‘m), Shirin (5,2 mln. so‘m) va G‘ozg‘on (4,5 mln. so‘m) shaharlari eng past ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan.
Tadqiqotda Huver - Balassaning joylashuv koeffitsiyenti (Hoover-Balassa coefficient) asosida shaharlarning xizmatlar sohasiga ixtisoslashuv reytingi ishlab chiqildi. Koeffitsiyentning 1 dan kichik yoki katta bo‘lishi mos ravishda ixtisoslashuvning past yoki yuqori darajasini anglatadi.
📊 Tadqiqot natijalari ta’lim yo‘nalishida xizmat ko‘rsatish bo‘yicha Buxoro (4,02), Shahrisabz (3,68) va Qarshi (3,27), sog‘liqni saqlash sohasida Yangiyer (2,33), Chirchiq (1,88) va Guliston (1,83), savdo bo‘yicha Bekobod (2,35), Yangiyo‘l (2,34) va Quvasoy (2,25), transport bo‘yicha Kogon (1,93), Xonobod (1,88) va Kattaqo‘rg‘on (1,63), aloqa va axborotlashtirish sohasida Toshkent (1,98), Guliston va G‘ozg‘on (1,03) shaharlarining ixtisoslashuv darajasi eng yuqori ekanini ko‘rsatdi.
🔰Bugungi kunda mamlakatimizda xizmatlar sohasi iqtisodiyotning ustuvor tarmog‘i hisoblanib, kelgusida o‘sish sur’atlarini saqlab qolish uchun hududlarda xizmatlar infratuzilmasini rivojlantirish, innovatsion va raqamli xizmatlarni kengaytirish, hamda malakali kadrlar tayyorlashga e’tibor qaratish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
🌐 | Facebook | X | Instagram | LinkedIn
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) ekspertlari 2024-yilning yanvar-dekabr oylarida shaharlarda xizmatlar sohasining rivojlanishi va ixtisoslashuvini tahlil qildi.
✅ Mamlakatimizda respublika va viloyat bo‘ysunuvidagi 32 ta shahar mavjud bo‘lib, ularda respublika doimiy aholisining qariyb 24%i (8,7 mln. kishi) istiqomat qiladi. Shunday bo‘lsa-da, mamlakatning xizmatlar sohasida bu shaharlarning ulushi salmoqli. Xususan, 2024-yilning yanvar-dekabr oylarida:
- ta’lim xizmatlarning 80,9%i (2023-yilda 83,7%),
- aloqa va axborotlashtirish xizmatlarining 80,3%i (76,1%),
- sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlarning 67,1%i (71,8%),
- savdoning 54,5%i (2023-yilda 58,0%) hamda
- transport sohasidagi xizmatlarning 33,9%i (2023-yilda 33,3%) aynan mazkur shaharlar hissasiga to‘g‘ri kelgan.
📈 O‘zbekistonda 2024-yil davomida 818,1 trln. so‘mlik xizmatlar ko‘rsatilib, o‘sish sur’ati o‘tgan yilning mos davridagiga nisbatan 112,9%ni tashkil etdi. Tarmoqlarning yalpi qo‘shilgan qiymati tarkibida sohaning ulushi o‘tgan yilgi 46,2%dan 47,4%ga oshdi.
⬆️ 2024-yilning 12 oyi yakunlariga ko‘ra, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan xizmatlar sohasidagi o‘sish sur’ati Kattaqo‘rg‘on (125,4%), Yangiyer (118,7%) va Namangan (117,2%) shaharlarida eng yuqori bo‘lgan. O‘sish sur’ati bo‘yicha eng kichik ko‘rsatkichlar Shahrisabz (110,9%), Kogon (110,1%) va Nukus (108,4%) shaharlarida kuzatilgan.
⤴️ Tahlil davrida aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan xizmatlar hajmi Toshkent (97,1 mln. so‘m), Urganch (40,5 mln. so‘m) va Navoiy (36,1 mln. so‘m) shaharlarida eng yuqori qiymatlarni tashkil etgan bo‘lsa, Shahrisabz (7,7 mln. so‘m), Shirin (5,2 mln. so‘m) va G‘ozg‘on (4,5 mln. so‘m) shaharlari eng past ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan.
Tadqiqotda Huver - Balassaning joylashuv koeffitsiyenti (Hoover-Balassa coefficient) asosida shaharlarning xizmatlar sohasiga ixtisoslashuv reytingi ishlab chiqildi. Koeffitsiyentning 1 dan kichik yoki katta bo‘lishi mos ravishda ixtisoslashuvning past yoki yuqori darajasini anglatadi.
📊 Tadqiqot natijalari ta’lim yo‘nalishida xizmat ko‘rsatish bo‘yicha Buxoro (4,02), Shahrisabz (3,68) va Qarshi (3,27), sog‘liqni saqlash sohasida Yangiyer (2,33), Chirchiq (1,88) va Guliston (1,83), savdo bo‘yicha Bekobod (2,35), Yangiyo‘l (2,34) va Quvasoy (2,25), transport bo‘yicha Kogon (1,93), Xonobod (1,88) va Kattaqo‘rg‘on (1,63), aloqa va axborotlashtirish sohasida Toshkent (1,98), Guliston va G‘ozg‘on (1,03) shaharlarining ixtisoslashuv darajasi eng yuqori ekanini ko‘rsatdi.
🔰Bugungi kunda mamlakatimizda xizmatlar sohasi iqtisodiyotning ustuvor tarmog‘i hisoblanib, kelgusida o‘sish sur’atlarini saqlab qolish uchun hududlarda xizmatlar infratuzilmasini rivojlantirish, innovatsion va raqamli xizmatlarni kengaytirish, hamda malakali kadrlar tayyorlashga e’tibor qaratish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
🌐 | Facebook | X | Instagram | LinkedIn