GINEKOLOGIYA (AYOLLAR SALOMATLIGI)

Egizak farzand ko‘rish tabiiy jarayon bo‘lib, ko‘p omillarga bog‘liq. Egizaklar ikki turga bo‘linadi:

1. Bir tuxumdan (monozigota):

Bu turdagi egizaklar bitta urug‘langan tuxumning bo‘linishi natijasida hosil bo‘ladi. Ular bir xil jinsda bo‘lib, genetik jihatdan o‘xshash bo‘ladi.

Kam uchraydi va odatda tasodifiy yuzaga keladi.



2. Ikki tuxumdan (dizigota):

Bu holat ikki xil tuxumning bir vaqtning o‘zida urug‘lanishi natijasida yuzaga keladi.

Genetik jihatdan oddiy aka-uka yoki opa-singillar kabi bo‘ladi.

Ko‘proq uchraydi va ba’zi omillarga bog‘liq.




Egizak farzand ko‘rishga ta’sir qiluvchi omillar:

1. Irsiyat:

Agar oilada egizaklar bo‘lsa, dizigotik egizak ko‘rish ehtimoli oshadi, ayniqsa, onaning genetikasi muhim.



2. Yosh:

30-40 yosh oralig‘ida ayollarning tuxum ishlab chiqarish jarayoni faolroq bo‘ladi, bu egizak tug‘ilish ehtimolini oshiradi.



3. Sun’iy urug‘lantirish (IVF):

Ushbu texnologiya bir necha embrionni implantatsiya qilishi sababli egizaklar tug‘ilish ehtimoli yuqori.



4. Oziqlanish va salomatlik:

Yaxshi ovqatlanish va sog‘lom vaznga ega bo‘lgan ayollarda egizak farzand ko‘rish ehtimoli biroz yuqori.



5. Oldingi homiladorliklar:

Agar ayol ilgari egizak tug‘gan bo‘lsa, yana egizak farzand ko‘rish ehtimoli ko‘proq.




Nima qilish mumkin?

Agar siz egizak farzand ko‘rishni xohlasangiz, tabiiy usullar bilan ta’sir qilishning kafolatli yo‘li yo‘q. Ammo genetik tekshiruvlar va IVF kabi tibbiy usullardan foydalanish orqali imkoniyatni oshirish mumkin. Bu borada shifokor bilan maslahatlashish muhim.

Kanalga ulanish: 👉 @gynecology_uz

😖Homiladorlikda tomir tortishishi😫

Homilador ayolda oyoq yoki qo'l tomirlarining tortishib qolishi to'satdan yuz beradi. Ayniqsa dam olish payti, uyquda bunday holat soni ko'payishi mumkin.

Homiladorlik paytida tomir tortishish sabablari turlicha bo'lib, ularning asosiylari

1. Ayol organizmida kalsiy, kaliy, magniy va vitamin B6 mikroelementlarning yetishmasligi;

Bunga quyidagilar sabab bo'lishi mumkin:

Homiladorlikning dastlabki davridagi kuchli toksikoz, bunda ayol ko'p qayt qilib kerakli mikroelementlarni keraklicha hazm qilmaydi.Homilaning mikroelementlarga bo'lgan ehtiyojini kuchayishi (odatda homiladorlik davrining o'rta qismida namoyon bo'ladi).Siydik keltiruvchi dori va suyuqliklarni vrach nazoratisiz ko'p iste'mol qilish.Noto'g'ri ovqatlanish natijasidaayol organizmiga kerakli moddalar yetarlicha tushmaydi.

2. Qonda gemoglobin moddasi darajasi keskin pasayib ketishi (anemiya);

3. Qondagi shakar miqdorining buzilishi, ko'pincha homilador ayolning ovqatlanish tizimi buzilib, katta vaqt oralig'ida birdaniga ko'p yeb olish yoki shirinliklarni ovqat o'rniga yeb yurish sabab bo'lishi mumkin;

4. Oyoqda tomirlarning varikoz kengayshi, bu ayniqsa oyoqlarga katta og'irlik tushayotganda kuzatiladi;

5. Kofeinga boy suyuqliklarni iste'mol qilish (koka-kola, fanta, sprite, kofe va boshqalar). Kofein moddasi mushaklarni suvsizlantirib tomirlarni tortishiga olib kelishi mumkin;

6. Bachadonning tomir bosishi. Bunda kattalashgan bachadon asosiy tomirni bosib, oyoqlarda qon aylanish tizimiga xalaqit beradi. Odatda homiladorlikning uchinchi trimestrida ayol belida yotganda namoyon bo'ladi.

Tomir tortishib qolsa nima qilsa bo'ladi:

- tomir tortishayotgan oyoq barmoqlarini asta-sekin o'zingizga tortib, yana asta sekinlik bilan o'z holiga qaytaring;
- tomir tortishayotgan joyni asta qizitish maqsadida ishqalang;
- qon aylanish tizimini o'z holiga qaytarish uchun xonada bir qancha yuring;
- tomir tortishi qaytarilmasligi uchun oyoqlaringizni balandroqqa ko'tarib (yostiq ustiga qo'yib) yoting.

Homiladorlik davrida tomir tortishishining oldini olish va davolash:

Tomir tortishi bu alohida kasallik bo'lmay, organizmda ma'lum bir nosozlik bor ekanligi alomatidir. Shuning uchun homilador ayol o'zida tomir tortishishini kuzatsa, darhol vrachga murojaat etishi lozim. Agar tomir tortishishi sababi mikroelementlarning yetishmovchiligida bo'lsa, u holda vrach kerakli vitamin va mikroelementlarni tavsiya qilishi mumkin.

Tomir tortishishining oldini olish maqsadida homilador ayol non, makaron, grechka, ovsyanka, qatiq mahsulotlari, pishloq, baliq, yog'siz go'sht, meva va sabzavotlardan iste'mol qilishi lozim. Qondagi shakar miqdorini normada ushlab turish uchun tez-tez oz-ozdan ovqatlanish lozim.

Undan tashqari:Balandligi besh sm dan oshmagan oyoq kiyimida yuring;Tomirlarning varikoz kengayishi mavjud bo'lgan hollarda tomirlarni ushlab turuvchi maxsus kolgotka yoki paypoqlarni kiyib yuring;Homiladorlikning uchinchi trimestridan boshlab iloji boricha chap yoningizda yoting yoki o'n tomon dumg'azangiz tagiga yostiq qo'yib yoting;Oyoqlarga uzoq vaqt og'irlik tushmasligini ta'minlang. Agar tikka turish zarur bo'lib qolsa, u holda oyoqlaringizga dam beruvchi mashg'ulotlarni qilib turing (oyoq uchiga turish, o'z holiga qaytish, bir necha marta).Dam olayotganingizda oyoqlaringizni biroz ko'tarilib turgan holda (yostiq, adyol ustida) ushlang.

Kanalga ulanish👉 @gynecology_uz

Homiladorlikdan saqlanish uchun spiral qo‘ymasdan turib boshqa usullarni ko‘rib chiqishingiz mumkin. Quyidagi usullar samarali va xavfsiz hisoblanadi, lekin ularni qo‘llashdan oldin shifokor bilan maslahatlashish muhim:

1.🕹 Gormonal kontratseptivlar (tabletka, plastir yoki in'eksiya):

Har kuni yoki har oyda ishlatiladi.

Samara: 91–99%

Foydasi: Menstrual siklni tartibga soladi, ba’zi hollarda og‘riqni kamaytiradi.

Kamchiliklari: Yon ta’sirlar (bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi) bo‘lishi mumkin.


2.🕹 Prezervativlar (erkaklar va ayollar uchun):

Homiladorlik va jinsiy yo‘l bilan yuqadigan kasalliklardan himoya qiladi.

Samara: To‘g‘ri ishlatilganda 98%, odatda 85%.

Foydasi: Yon ta’sir yo‘q.


3.🕹Tug‘ilish davrini kuzatish (natural usul):

Ovulyatsiya kunlarini kuzatish va o‘sha davrda jinsiy aloqadan saqlanish.

Samara: To‘g‘ri bajarilganda 76–88%.

Foydasi: Gormon yoki vositalar kerak emas.

Kamchiliklari: Doimiy kuzatish va aniq bilish kerak.


4.🕹Yong‘oq moyi yoki silikon asosli spermitsid vositalar (kremlar, shamlardan):

Samara: 70–85%

Foydasi: Qo‘llash oson.

Kamchiliklari: Himoya darajasi past, faqat boshqa usullar bilan birga ishlatiladi.


5.🕹Implantatsiya yoki vaginal halqa:

Gormonal usul, tanaga kichik qurilma joylashtiriladi (shifokor orqali).

Samara: 99%.


Har bir usulni tanlashda hayotingiz tarzi, sog‘lig‘ingiz va diniy qarashlaringizni hisobga olish kerak. Shifokor bilan maslahatlashib, o‘zingiz uchun eng mosini tanlang.

Kanalga ulanish👉 @gynecology_uz

Õzinggizni qiziqtirgan savollar bõlsa kommentaryada yozib qoldirishinggiz mumkin😊

Ba'zi ayollar bu savolni bermay turib oson homilador bo'lib qoladilar, ba'zi sog'lom juftliklarda esa, bir nech oy davomida saqlanilmagan jinsiy aloqa bo'lishidan qat'iy nazarhomiladorlik vujudga kelmaydi. Ayol tabiiy ravishda tezroq homilador bo'lib qolishi uchun quyidagilarni bilishi lozim:

Homiladorlik tezroq yuz berishi uchun:

 

1. Ayol o'z ovulyasiya kunlarini bilishi darkor. Aynan ovulyasiya kuni yoki undan 1-2 kun oldin va keyin sodir bo'lgan jinsiy aloqa natijasi homiladorlikbo'lishi mumkin. (Ovulyasiyani aniqlash yo'llari haqida bu yerda batafsil o'qing).

2. Tezroq homilador bo'lish uchun

ayol jinsiy aloqadan so'ng kamida 30 daqiqa davomida o'rnidan turmay yotishi spermatozoidlarning bachadon bo'yni tomon harakatlanishini, natijada ayol tuxumdoni urug'lanish imkoniyati oshishiga yordam beradi.

3. Er-xotin stressdan xoli bo'lishi kerak. Qarindoshlarning, qo'ni-qo'shnilarning "Nega ikkiqat bo'lmayapsan?","Tezroq ikkiqat (homilador) bo'lish kerak", degan gaplarini o'ylab siqilib yurishhomiladorlik vujudga kelishini ortga suradi.

Homilador bo'lish niyatidagilar yaxshi xayolda bo'lib, asabiylashmay, janjallashmay, hadeb homilador bo'lish haqida o'ylab yurmay, yaxshi kayfiyatda bo'lishlari foydali bo'ladi.

4. Jinsiy aloqadan so'ng ayol tezda yuvinmasligi kerak. Ba'zi sovunlar spermatozoid sifatiga ta'sir ko'rsatib, uning urug'lantirish qobiliyatini va harakatchanligini pasaytirishi mumkin.

5. Ayol homilador bo'lishi uchun o'zi ham, eri ham ichish va chekishni imkon qadar kamaytirishi yoki umuman tashlashi kerak. Alkogol va nikotin spermatozoid sifatiga va harakatlanuvchanligiga salbiy ta'sir ko'rsatadi.

6. Erkak jinsiy a'zolarini juda ham isitib (masalan, saunada) va aksincha, juda ham sovutib (qish kunlari) qo'ymasligi lozim. Jinsiy a'zolardagi yuqori harorat va muzlash erkak spermatozoidlariga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Undan tashqari erkaning ichki kiyim va shimi siqmaydigan, qizdirmaydigan, bo'shroq turadigan bo'lishi kerak.

7. Mavrak (shalfey) damlamasi ham homilador bo'lishga yordam berishi aniqlangan. Mavrak tarkibidagi moddalar spermatozoidni ayol tuxumdoni tomon tezroq harakatlanishini ta'minlashi aniqlangan. Hayz tugaganidan keyin 11 kun davomida ayol mavrak damlamasidan kuniga 2-3 mahal 1 osh qoshiqdan ichishi kerak. 
Mavrak damlamasi: 1 choy qoshiq mavrak o'ti 1 stakan qaynagan suvda damlanadi.

8. Spermatozoidning sifati va miqdori jinsiy aloqalar soniga ham bog'liq. Shuning uchun ovulyasiya kunidan oldin 2-3 kun davomida jinsiy aloqada bo'lmay, aynan ovulyasiya kuni aloqada bo'lish tavsiya etiladi. Shunda spermatozoidlarni miqdori ko'paygan, sifati esa yaxshilangan bo'ladi.

9. Ba'zi dietalar ham homilador bo'lishga to'sqinlik qiladi. Shuning uchun homilador bo'lishni rejalashtirayotgan ayol dieta tutmasligi kerak.

10. Ko'pchilik xush ko'radigan kofe homilador bo'lish imkoniyatini oz bo'lsada pasaytiradi. Shuning uchun kofe va kofeinga boy mahsulotlardan voz kechib turgan ma'qul.

11. Erkakning ovqatlanish rasioniga ahamiyat berish kerak. Spermatozoidlarning harakatlanuvchanligini oshiruvchi go'sht, baliq va danaklardan ko'proq yeyish maqsadga muvofiq bo'ladi.

12. Toza havo va sog'lom hayot tarzi homilador bo'lish uchun eng yaxshi vosita. Homiladorlikka tayyorlanuvchi er-xotin har kuni kamida 1-2 soat davomida toza havoda bo'lishi, radiasiya va virusli infeksiyalardan xoli bo'lishi kerak.

Kanalga ulanish👉 @gynecology_uz

Homilador ayollarda varikozni davolash

Faqat og’ir hollardagina homiladorlik davrida venalarning varikoz kengayishini davolash uchun oqilona usul jarrohlik aralashuvi yoki varikoz venalarga maxsus dorilar yuborish qo’llaniladi.

Tug’ruq jarayonida ham varikoz rivojlanishini oldini olish bo’yicha chora-tadbirlarga rioya qilish kerak, ya’ni maxsus siquvchi chuloklar qo’llanilishi kerak. Tug’ruq davrida va tug’ruqdan keyingi davrda maxsus antitromboembolik paypoqlar kiyish trombozning oldini oladi. Zamonaviy yuqori sifatli tibbiy trikotaj kiyimlari odatdagilardan sezilarli darajada farq qilmaydi va har kuni kiyilganda taxminan olti oy davomida o’z xususiyatlarini saqlab qoladi.

Shunisi e’tiborga loyiqki, homiladorlikdan so’ng, varikoz kengaygan venalar doimo o’zlarining eski o’lchamlariga qaytmaydi.

Agar sizda varikoz tomirlari bo’lsa — homiladorlik davrida flebolog nazoratida bo’lish tavsiya etiladi.

Kanalga ulanish👉@gynecology_uz