Xayoli dengiz sohillari kabi keng va dengiz havosi kabi toza odamlarni topish juda qiyin bo‘lib ketdi...
"Azizim"
Gi de Mopassan
Ancha bo’ldi o’qigan asarlarimga taqriz yozmay qo’ygandim. Hozirgi yozadiganlarimni ham taqriz deb bo’lmaydi shunchaki shaxsiy fikr, xulosalarim.
Roman voqealari XIX asrdagi fransuz burjua jamiyati haqida hikoya qiladi. Asarning bosh qahramoni qashshoq, kelishgan ochig’roq aytadigan bo’lsak chiroyidan boshqa qo’lidan tayinli hech narsa kelmaydigan yigit Jorj Dyuruadir. Jorj boylik, mansabga erishish uchun har qanday qabihlikka tayyor, odamlarning hissiyotlari bilan bemalol o’ynashadigan, o’zining hirsi yo’lida ko’ziga chiroyli ko’ringan ayolni yo’ldan ozdiruvchi razil bir kimsa… Oshirib yuborganim yo’q. Chunki bunday kimsalar bizni oramizda yo’qmi? Albatta bor… O’z ko’zim bilan ko’rgan, ular bilan suhbatda ham bo’lganman. Lekin doim meni ularning haqiqiy yuzi, ichki-kechinmalari, bu ishlarni qilishdagi xayollari judayam qiziqtirgan. Rost, shu asarni o’qigandan keyingina bu qadar ustamonlik bilan qilinadigan ishlarning sir-asrorini bilib oldim.
Mopassan shu darajada hammasini hayotiy yozganiga, qahramonning psixologiyasini zo’r ochib berganini tan olish kerak. Jorj birga bo’lgan hech bir ayolni sevmagan. Kimgadir hirs ko’zi bilan boqqan bo’lsa kimdir uni o’z maqsadlariga yetqazuvchi vosita sifatida rol o’ynagan xolos.
Boshida qarmog’iga ilinguncha qo’yarga qo’ymay ortidan qolmagan ayollari zerikkandan keyin ko’ziga “puff sassiq” bo’lib ko’rinadi.
Asarda shunday joyi bor: “Qizning bo’salari sof va beg’ubor, yigit esa ichidagi hirsni qo’lidan kelgancha yashirardi…” Sevgisi samimiy bo’lgan insonning tuyg’ulari bilan o’ynashish o’ta darajadagi qabihlik nazarimda. Va bu ishni o’sha inson o’ziga kasb qilib olgan bo’lsa. Bittasidan so’ragandim “Nega xiyonat qilasiz guldek xotiniz bo’lsa?” deganimda, “Ko’chadagisi boshqa, ayolimni farzandlarimni onasi bo’lgani uchun hurmat qilaman” degan. Ochiqchasiga xiyonat qilganidan faxrlanadigan, ko’cha-ko’yda “xiyonat qilmaydigan erkakni o’zi yo’q” deb keriladiganlarni toifasiga hecham tushunmaganman va ularni tortishib yengib bo’lmasligigayam aminman.
Faqat erkaklar emas ayollar ham xiyonat qiladi. Lekin ayol kishi sevsa ko’ziga na oilasi, na farzandlari ko’rinadi. Yomon tomoni esa ayol kishining sevgisi ishi bitguncha yo zerikkuncha emas…
Men xiyonatni his qilib ko’rmaganman. Ya’ni men uchun bu kechirilmas ish va men kimdir uchunam bu narsani hech qachon ravo ko’rolmayman. Shuning uchunam oilada o’zaro sevgi va ishonch bo’lishi muhim deb o’ylayman. Roman esa juda qiziqarli va real, xiyonatkor va boylikka mukkasidan ketgan insonni psixologiyasini o’rganish uchun zo’r qo’llanma desayam bo’ladi.
@gulruxsors_blog
"Azizim"
Gi de Mopassan
Ancha bo’ldi o’qigan asarlarimga taqriz yozmay qo’ygandim. Hozirgi yozadiganlarimni ham taqriz deb bo’lmaydi shunchaki shaxsiy fikr, xulosalarim.
Roman voqealari XIX asrdagi fransuz burjua jamiyati haqida hikoya qiladi. Asarning bosh qahramoni qashshoq, kelishgan ochig’roq aytadigan bo’lsak chiroyidan boshqa qo’lidan tayinli hech narsa kelmaydigan yigit Jorj Dyuruadir. Jorj boylik, mansabga erishish uchun har qanday qabihlikka tayyor, odamlarning hissiyotlari bilan bemalol o’ynashadigan, o’zining hirsi yo’lida ko’ziga chiroyli ko’ringan ayolni yo’ldan ozdiruvchi razil bir kimsa… Oshirib yuborganim yo’q. Chunki bunday kimsalar bizni oramizda yo’qmi? Albatta bor… O’z ko’zim bilan ko’rgan, ular bilan suhbatda ham bo’lganman. Lekin doim meni ularning haqiqiy yuzi, ichki-kechinmalari, bu ishlarni qilishdagi xayollari judayam qiziqtirgan. Rost, shu asarni o’qigandan keyingina bu qadar ustamonlik bilan qilinadigan ishlarning sir-asrorini bilib oldim.
Mopassan shu darajada hammasini hayotiy yozganiga, qahramonning psixologiyasini zo’r ochib berganini tan olish kerak. Jorj birga bo’lgan hech bir ayolni sevmagan. Kimgadir hirs ko’zi bilan boqqan bo’lsa kimdir uni o’z maqsadlariga yetqazuvchi vosita sifatida rol o’ynagan xolos.
Boshida qarmog’iga ilinguncha qo’yarga qo’ymay ortidan qolmagan ayollari zerikkandan keyin ko’ziga “puff sassiq” bo’lib ko’rinadi.
Asarda shunday joyi bor: “Qizning bo’salari sof va beg’ubor, yigit esa ichidagi hirsni qo’lidan kelgancha yashirardi…” Sevgisi samimiy bo’lgan insonning tuyg’ulari bilan o’ynashish o’ta darajadagi qabihlik nazarimda. Va bu ishni o’sha inson o’ziga kasb qilib olgan bo’lsa. Bittasidan so’ragandim “Nega xiyonat qilasiz guldek xotiniz bo’lsa?” deganimda, “Ko’chadagisi boshqa, ayolimni farzandlarimni onasi bo’lgani uchun hurmat qilaman” degan. Ochiqchasiga xiyonat qilganidan faxrlanadigan, ko’cha-ko’yda “xiyonat qilmaydigan erkakni o’zi yo’q” deb keriladiganlarni toifasiga hecham tushunmaganman va ularni tortishib yengib bo’lmasligigayam aminman.
Faqat erkaklar emas ayollar ham xiyonat qiladi. Lekin ayol kishi sevsa ko’ziga na oilasi, na farzandlari ko’rinadi. Yomon tomoni esa ayol kishining sevgisi ishi bitguncha yo zerikkuncha emas…
Men xiyonatni his qilib ko’rmaganman. Ya’ni men uchun bu kechirilmas ish va men kimdir uchunam bu narsani hech qachon ravo ko’rolmayman. Shuning uchunam oilada o’zaro sevgi va ishonch bo’lishi muhim deb o’ylayman. Roman esa juda qiziqarli va real, xiyonatkor va boylikka mukkasidan ketgan insonni psixologiyasini o’rganish uchun zo’r qo’llanma desayam bo’ladi.
@gulruxsors_blog