▓▒ 𝑭𝑰𝒁𝑰𝑲𝑨 𝑶𝑵𝑳𝑰𝑵𝑬 ▒▓

Tayyor yechimlari bilan

Yuqori tashlangan kitoblardan bitta Matematika, bitta fizika kitobni tanlashimiz kerak
Fikringiz biz uchun muhim

Assalomu alaykum. Hurmatli obunachilar! Matematika va fizika fanidan bahorgi milliy sertifikat uchun qanday kitobni yechim qilaylik.
Variantlar boʻla shu guruhga https://t.me/fizikamatematikakursi_gr fikringizni bildiring

🚀 To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakat: Kinematika asoslari 🚀

Fizikada to‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakat deganda jismning to‘g‘ri chiziq bo‘ylab, doimiy tezlanish bilan harakatlanishi tushuniladi. Bunday harakat vaqtida jismning tezligi vaqt o‘tishi bilan bir xilda o‘zgaradi. Bu harakatni ifodalash uchun kinematika tenglamalaridan foydalanamiz.

---

Asosiy tushunchalar va kinematik tenglamalar:

1. Boshlang‘ich tezlik (v₀) – jism harakatni boshlagan vaqtdagi tezlik.


2. O‘rtacha tezlik (v_orta) – jismning harakat davomida bosib o‘tgan yo‘li va vaqtining nisbatidir:
v_oʼrta = (v₀ + v) / 2


3. Oxirgi tezlik (v) – jismning ma’lum bir vaqt o‘tganidan keyin erishgan tezligi:
v = v₀ + a * t
Bu yerda:

v₀ – boshlang‘ich tezlik (m/s),

a – tezlanish (m/s²),

t – vaqt (sekundda).


Harakat tenglamalari:

1. Tezlikning vaqtga bog‘liqligi: Jismning vaqt o‘tishi bilan o‘zgargan tezligi quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:
v = v₀ + a * t
Bu yerda:

v – oxirgi tezlik (m/s),

v₀ – boshlang‘ich tezlik (m/s),

a – tezlanish (m/s²),

t – vaqt (sekundda).

---

2. Bosib o‘tilgan yo‘lning tenglamasi: To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakatda jismning bosib o‘tgan masofasi quyidagi tenglama bilan topiladi:
S = v₀ * t + 1/2 * a * t²
Bu yerda:

S – jismning bosib o‘tgan masofasi (metrda),

v₀ – boshlang‘ich tezlik (m/s),

a – tezlanish (m/s²),

t – vaqt (sekundda).


---

3. Tezlik va masofa o‘rtasidagi bog‘liqlik: Agar vaqt noma’lum bo‘lsa, jismning oxirgi tezligi va bosib o‘tgan masofasi o‘rtasidagi bog‘liqlik quyidagicha ifodalanadi: v² = v₀² + 2 * a * S Bu yerda:

v – oxirgi tezlik (m/s),

v₀ – boshlang‘ich tezlik (m/s),

a – tezlanish (m/s²),

S – bosib o‘tgan masofa (metrda).

---

4. O‘rtacha tezlikning yo‘l va vaqtga bog‘liqligi: Jismning o‘rtacha tezligini topish uchun harakat davomida bosib o‘tgan yo‘lni vaqtga bo‘lamiz: v_orta = S / t Bu yerda:

v_orta – o‘rtacha tezlik (m/s),

S – bosib o‘tgan masofa (metrda),

t – vaqt (sekundda).


---

🧑‍🔬 Kinematik jarayonlarning amaliy tadbiqi:

To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakat ko‘plab fizik jarayonlarni tushunish uchun muhimdir. Masalan, avtomobilning tezlanishi yoki tormozlanishi, erkin tushayotgan jismning harakati yoki raketalar harakatining nazariy asoslari kinematikaga asoslanadi.


---

🚗 Qiziqarli faktlar:

Jism tezlanayotgan bo‘lsa, tezligi har soniyada oshib boradi, sekinlashayotgan bo‘lsa esa har soniyada kamayadi.

Tormozlash – bu ham salbiy tezlanishdir. Tormozlanayotgan jismning tezligi vaqt o‘tishi bilan kamayadi.

Kinematik tenglamalar yengil avtomobillardan tortib to kosmik kemalargacha bo‘lgan ko‘plab texnikalarda qo‘llaniladi.