“El-Yurt Umidi” tanlovining 2-bosqichi bo‘yicha yangiliklar va takliflarBu galgi tanlovda fond 2-bosqich uchun
muayyan o‘zgarishlar kiritishi mumkinligi haqida tasdiqlanmagan xabarlar bor. Aslida, bunday yangiliklar
muhim va foydali bo‘lishi mumkin, chunki
PREP jamoasining fikricha, hozirgi 2-bosqichdagi
test jarayoni yetarlicha professional darajada emas. Ushbu jarayon bosqichma-bosqich takomillashtirilsa,
yanada adolatli va samarali tizim yaratilishi mumkin.
Nima uchun bu muammo dolzarb?
Avvalgi tanlovlarda ko‘plab nomzodlar, ayniqsa bakalavr bosqichiga topshirganlar, test jarayonidan norozilik bildirishgan. Eng katta e’tirozlarga sabab bo‘lgan holat – barcha soha vakillariga bir xil test berilishi bo‘ldi. Masalan, atrof-muhit, tibbiyot va iqtisodiyot sohasiga topshirgan nomzodlar bir xil testni ishlashgan, bu esa tabiiy ravishda adolatsizlikka olib keldi.
Muammo nimada?
Ba’zi sohalar IQ va tahliliy fikrlashni talab qilsa, boshqalari ko‘proq yodlash va tushunishga asoslanadi. Natijada, tabiiy fanlar yoki gumanitar sohalarga topshirgan nomzodlar iqtisod va huquq sohasidagi nomzodlarga nisbatan past ball olgan. Shu sabab, fond har bir sohaga alohida ball belgilash tizimini joriy qildi.Bu tizimni yanada takomillashtirish lozim. Chunki adabiyot yoki biologiya o‘qigan nomzod IQ testlarida iqtisodchilar yoki huquqshunoslarga nisbatan qiynalishi tabiiy. Axir hech qachon Bilim va Malakalarni Baholash Agentligi (sobiq DTM) barcha yo‘nalishlar uchun bir xil test berib, iqtisodchilar 189 dan 150 olsa kiradi, tibbiyot yo‘nalishidagilar esa 189 dan 120 olsa kiradi, deb aytmagan. Shu sabab, nomzodlarning talabi o‘rinli bo‘lib, har bir sohaga mos test ishlab chiqish foydali bo‘lishi mumkin.
Takliflar va ularning sabablariga toʻxtalamiz:1️⃣
Har bir sohaga mos test tizimini joriy etish • IQ va tahliliy fikrlash ayrim sohalar uchun muhim bo‘lsa-da, ba’zi sohalarda
asosiy mezon emas.
• Har bir nomzod o‘z sohasiga oid
asosiy bilimlarga ega bo‘lishi muhim, chunki bu kelgusida stipendiya maqsadlariga mos kadrlar tayyorlashda katta rol o‘ynaydi.
2️⃣
Bakalavr nomzodlari uchun maktab fanlariga asoslangan testlar taklif etish • Bakalavr bosqichiga topshirayotgan nomzod
o‘zi tanlagan soha bo‘yicha maktabda o‘qigan bilimlarini namoyish eta olishi lozim.
• Masalan,
iqtisod yoki huquqga topshirayotgan bakalavr kamida iqtisodiy yoki huquqiy asoslarni bilishi maqsadga muvofiq.
• Bu tizim nomzodlardan maktab davridayoq soha bo‘yicha yetarli bilim olishini rag‘batlantiradi.
3️⃣
Magistrlar uchun testlar universitetda o‘qigan fanlarga asoslanishi kerak • Magistraturaga topshirayotgan nomzod
universitet darajasidagi sohaviy bilimlarga ega bo‘lishi lozim.
• Hozirgi tizimda magistraturaga hujjat topshirgan ayrim nomzodlar
sohalariga oid yetarli bilimga ega emasligi test jarayonida ko‘rinmay qolmoqda.
• Sohaviy testlar kiritilishi bu masalani hal etishga yordam beradi.
4️⃣
Sohaga oid testlar kiritilsa, suhbat bosqichini ham tezlashtirish mumkin • Hozirgi tizimda
suhbat jarayonida nomzodlarning sohaga oid bilimlari alohida sinovdan o‘tmoqda, bu esa ortiqcha vaqt talab qiladi.
• Agar sohaviy test tizimi joriy etilsa,
suhbat asosan shaxsiy fikrlash, loyihalar va kelajak rejalar haqida bo‘ladi.
• Bu esa intervyu jarayonini
tez va aniq o‘tkazish imkonini beradi.
5️⃣
Testdagi ball suhbatda ham inobatga olinishi kerak • Hozirgi tizimda
test natijalari va suhbat baholari orasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik yo‘q.
• Agar test natijalari
suhbat baholariga ham ta’sir qilsa, nomzodlar tayyorgarlikka jiddiyroq yondashishadi.
• Bu, ayniqsa,
raqobat yuqori bo‘lgan yo‘nalishlarda eng munosib nomzodlarni tanlashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Xulosa
Agar bu takliflar inobatga olinsa, tanlov jarayoni yanada adolatli va professional bo‘lishi mumkin. Har bir nomzod o‘z bilimiga tayanib, o‘qigan sohasi bo‘yicha test topshirsa, natijada eng munosib nomzodlar tanlanadi. Shu sababli, PREP jamoasi bu yo‘nalishda yangiliklar kiritilishini qo‘llab-quvvatlaydi.
PREP 2025
