„Informationen direkt zum Verb“ nemis tilida fe’l bilan bog‘liq ma’lumotlarning qanday berilishi haqida tushuntiradi. Bu mavzu odatda quyidagi jihatlarni o‘z ichiga oladi:
Fe’l bilan bevosita bog‘liq ma’lumotlar qanday ifodalanadi?
Qanday qo‘shimcha so‘zlar fe’lga taalluqli bo‘ladi?
Fe’lning ma’nosiga ta’sir qiluvchi elementlar
Keling, har bir jihatni alohida tushuntirib chiqamiz.
1. Fe’l bilan bevosita bog‘liq ma’lumotlar qanday ifodalanadi?
Nemis tilida gapning asosiy ma’nosi fe’l atrofida shakllanadi. Fe’l bilan bog‘liq ma’lumotlar odatda quyidagi shakllarda bo‘ladi:
✅ Obyektlar (to‘ldiruvchi so‘zlar)
✅ Holatlar (modal, vaqt, joy va sabab holatlari)
✅ Predikativ elementlar (Fe’l bilan bog‘liq tavsiflovchi so‘zlar)
Misollar:
Ich lese ein Buch. (Men kitob o‘qiyapman.)
Fe’l: lese
Kim? (Subyekt): Ich
Nima? (To‘g‘ri to‘ldiruvchi): ein Buch
Er fährt schnell nach Berlin. (U tezda Berlin tomon ketmoqda.)
Fe’l: fährt
Qanday? (Modal holat): schnell
Qayerga? (Joy holati): nach Berlin
2. Qanday qo‘shimcha so‘zlar fe’lga taalluqli bo‘ladi?
Fe’l ma’nosini aniqlashtirish yoki to‘ldirish uchun quyidagi unsurlar ishlatiladi:
a) Modal so‘zlar
Fe’lni qanday bajarilayotganini bildiradi.
➡ Beispiele: schnell (tez), langsam (sekin), leicht (oson), schwer (og‘ir)
✦ Er arbeitet fleißig. (U mehnatkashlik bilan ishlaydi.)
✦ Sie spricht leise. (U past ovozda gapiradi.)
b) Vaqt holatlari
Fe’l qachon bajarilganini bildiradi.
➡ Beispiele: gestern (kecha), heute (bugun), bald (tez orada), immer (har doim), oft (ko‘pincha)
✦ Ich komme morgen. (Men ertaga kelaman.)
✦ Wir haben gestern Fußball gespielt. (Biz kecha futbol o‘ynadik.)
c) Joy holatlari
Fe’lning qayerda yoki qayerga yo‘nalganligini bildiradi.
➡ Beispiele: hier (bu yerda), dort (u yerda), nach Hause (uyga), in die Stadt (shaharga)
✦ Sie wohnt in Deutschland. (U Germaniyada yashaydi.)
✦ Er geht in die Schule. (U maktabga ketayapti.)
d) Sabab holatlari
Fe’lning sababini tushuntiradi.
➡ Beispiele: wegen (tufayli), deshalb (shuning uchun), aus diesem Grund (shu sababli)
✦ Er bleibt zu Hause, weil er krank ist. (U uyda qoladi, chunki u kasal.)
✦ Wegen des Wetters bleiben wir drinnen. (Ob-havo sababli biz ichkarida qolamiz.)
3. Fe’lning ma’nosiga ta’sir qiluvchi elementlar
Ba’zi fe’llar ma’nosini to‘g‘ri tushunish uchun bevosita bog‘liq so‘zlar talab qiladi.
a) Präpositionalobjekte (Predlog bilan keluvchi to‘ldiruvchi so‘zlar)
Ba’zi fe’llar ma’lum bir predlog (preposition) bilan birga kelishi kerak.
Misollar:
✦ Warten auf + Akkusativ → Ich warte auf den Bus. (Men avtobusni kutyapman.)
✦ Sich interessieren für + Akkusativ → Sie interessiert sich für Musik. (U musiqa bilan qiziqadi.)
✦ Angst haben vor + Dativ → Er hat Angst vor Spinnen. (U o‘rgimchakka nisbatan qo‘rqadi.)
b) Trennbare Verben (Ajraladigan fe’llar)
Ajraladigan fe’llarning old qo‘shimchalari fe’lning ma’nosiga bevosita ta’sir qiladi.
Misollar:
✦ Er steht früh auf. (U erta turadi.)
✦ Ich lade dich zur Party ein. (Men seni ziyofatga taklif qilaman.)
Xulosa
✅ Fe’l bilan bog‘liq ma’lumotlar obyekt, holatlar va predikativ so‘zlardan iborat bo‘ladi.
✅ Fe’lni to‘ldiruvchi modal so‘zlar, vaqt, joy va sabab holatlari uning ma’nosini aniqroq qiladi.
✅ Ba’zi fe’llar predloglar bilan bog‘liq holda keladi va ularning ma’nosi oldindan belgilangan bo‘ladi.
✅ Ajraladigan fe’llarning old qo‘shimchalari ham ma’noni o‘zgartiradi.
Fe’l bilan bevosita bog‘liq ma’lumotlar qanday ifodalanadi?
Qanday qo‘shimcha so‘zlar fe’lga taalluqli bo‘ladi?
Fe’lning ma’nosiga ta’sir qiluvchi elementlar
Keling, har bir jihatni alohida tushuntirib chiqamiz.
1. Fe’l bilan bevosita bog‘liq ma’lumotlar qanday ifodalanadi?
Nemis tilida gapning asosiy ma’nosi fe’l atrofida shakllanadi. Fe’l bilan bog‘liq ma’lumotlar odatda quyidagi shakllarda bo‘ladi:
✅ Obyektlar (to‘ldiruvchi so‘zlar)
✅ Holatlar (modal, vaqt, joy va sabab holatlari)
✅ Predikativ elementlar (Fe’l bilan bog‘liq tavsiflovchi so‘zlar)
Misollar:
Ich lese ein Buch. (Men kitob o‘qiyapman.)
Fe’l: lese
Kim? (Subyekt): Ich
Nima? (To‘g‘ri to‘ldiruvchi): ein Buch
Er fährt schnell nach Berlin. (U tezda Berlin tomon ketmoqda.)
Fe’l: fährt
Qanday? (Modal holat): schnell
Qayerga? (Joy holati): nach Berlin
2. Qanday qo‘shimcha so‘zlar fe’lga taalluqli bo‘ladi?
Fe’l ma’nosini aniqlashtirish yoki to‘ldirish uchun quyidagi unsurlar ishlatiladi:
a) Modal so‘zlar
Fe’lni qanday bajarilayotganini bildiradi.
➡ Beispiele: schnell (tez), langsam (sekin), leicht (oson), schwer (og‘ir)
✦ Er arbeitet fleißig. (U mehnatkashlik bilan ishlaydi.)
✦ Sie spricht leise. (U past ovozda gapiradi.)
b) Vaqt holatlari
Fe’l qachon bajarilganini bildiradi.
➡ Beispiele: gestern (kecha), heute (bugun), bald (tez orada), immer (har doim), oft (ko‘pincha)
✦ Ich komme morgen. (Men ertaga kelaman.)
✦ Wir haben gestern Fußball gespielt. (Biz kecha futbol o‘ynadik.)
c) Joy holatlari
Fe’lning qayerda yoki qayerga yo‘nalganligini bildiradi.
➡ Beispiele: hier (bu yerda), dort (u yerda), nach Hause (uyga), in die Stadt (shaharga)
✦ Sie wohnt in Deutschland. (U Germaniyada yashaydi.)
✦ Er geht in die Schule. (U maktabga ketayapti.)
d) Sabab holatlari
Fe’lning sababini tushuntiradi.
➡ Beispiele: wegen (tufayli), deshalb (shuning uchun), aus diesem Grund (shu sababli)
✦ Er bleibt zu Hause, weil er krank ist. (U uyda qoladi, chunki u kasal.)
✦ Wegen des Wetters bleiben wir drinnen. (Ob-havo sababli biz ichkarida qolamiz.)
3. Fe’lning ma’nosiga ta’sir qiluvchi elementlar
Ba’zi fe’llar ma’nosini to‘g‘ri tushunish uchun bevosita bog‘liq so‘zlar talab qiladi.
a) Präpositionalobjekte (Predlog bilan keluvchi to‘ldiruvchi so‘zlar)
Ba’zi fe’llar ma’lum bir predlog (preposition) bilan birga kelishi kerak.
Misollar:
✦ Warten auf + Akkusativ → Ich warte auf den Bus. (Men avtobusni kutyapman.)
✦ Sich interessieren für + Akkusativ → Sie interessiert sich für Musik. (U musiqa bilan qiziqadi.)
✦ Angst haben vor + Dativ → Er hat Angst vor Spinnen. (U o‘rgimchakka nisbatan qo‘rqadi.)
b) Trennbare Verben (Ajraladigan fe’llar)
Ajraladigan fe’llarning old qo‘shimchalari fe’lning ma’nosiga bevosita ta’sir qiladi.
Misollar:
✦ Er steht früh auf. (U erta turadi.)
✦ Ich lade dich zur Party ein. (Men seni ziyofatga taklif qilaman.)
Xulosa
✅ Fe’l bilan bog‘liq ma’lumotlar obyekt, holatlar va predikativ so‘zlardan iborat bo‘ladi.
✅ Fe’lni to‘ldiruvchi modal so‘zlar, vaqt, joy va sabab holatlari uning ma’nosini aniqroq qiladi.
✅ Ba’zi fe’llar predloglar bilan bog‘liq holda keladi va ularning ma’nosi oldindan belgilangan bo‘ladi.
✅ Ajraladigan fe’llarning old qo‘shimchalari ham ma’noni o‘zgartiradi.