Ahmad Yassaviy bilan Mashrabning she’rlari aslida bu ikkalasi tomonidan yozilmagani aytiladi.
Bunga sabablar:
1. Ikkalasining qo‘lyozmasi bilan yoki ulardan yozib olganlarning qo‘lyozmasi bilan aniq bir nusxa yetib kelmagan.
2. Yassaviy bilan zamondosh yoki hatto u zotdan bir necha asr keyinroq yashagan kishilarning she’rlarini o‘qisangiz, Yassaviyniki deyiladigan she’rlardan ancha qiyinroq so‘zlar ishlatilgan, eskicharoq, arabiy-eski turkiy va forsiy tillar aralashgan shaklda bo‘lgan. Qolaversa, Yassaviyniki deyiladigan ko‘p she’rlarda vazn ham aruz emas, barmoq. Tilning o‘ta oddiyligi va vaznning soddaligi bu she’rlar ko‘proq folklor asarlar ekaniga dalolat qiladi.
3. Mashrab taxallusi bilan she’r yozgan 30 dan ortiq shoirlar bo‘lgan, ulardan biri Nodiraning o‘g‘li Muhammad Amin (edi shekilli ismi). Mashrabga tegishli deyiladigan she’rlarning vazn, lug‘at va boshqa uslublaridagi o‘ta katta farqlar bular bir odam tomonidan yozilmaganini ko‘rsatib turadi.
Yassaviyniki deyiladigan she’rlarda ham shunday.
4. Ikkala zotga nisbat beriladigan she’rlarda ham ularning tarjimai hollariga nomunosib gaplar, ba’zida kufr so‘zlar bor.
Va umuman, islomda biror asar bir kishiga nisbat berilishi uchun o‘sha odamdan yo og‘zaki sahih sanad - ishonchli odamlar zanjiri bilan yoki imzolangan va muddati va xattot ma’lumotlari yozilgan qo‘lyozma orqali yetib kelishi shart. Bu ikkala zotga tegishli deyiladigan asarlar shu yo‘l bilan ularga nisbati isbotlanmagan.
Endi tasavvuf qismiga kelsak, tasavvuf diniy olimlar emas, adabiyot ahli - shoirlar qo‘liga ko‘chgach, ilmiyligini yo‘qotib, boshqa dinlar fikrlari aralashib ketgan bo‘tqaga aylangan.
Shuning uchun tasavvufni ilmiy o‘rganmoqchi bo‘lgan odam shar’iy ilmlarni egallagan olimlar kitoblariga murojaat qilishi kerak.
- Mahmud Usmon
📚 @e_kutubxona
Bunga sabablar:
1. Ikkalasining qo‘lyozmasi bilan yoki ulardan yozib olganlarning qo‘lyozmasi bilan aniq bir nusxa yetib kelmagan.
2. Yassaviy bilan zamondosh yoki hatto u zotdan bir necha asr keyinroq yashagan kishilarning she’rlarini o‘qisangiz, Yassaviyniki deyiladigan she’rlardan ancha qiyinroq so‘zlar ishlatilgan, eskicharoq, arabiy-eski turkiy va forsiy tillar aralashgan shaklda bo‘lgan. Qolaversa, Yassaviyniki deyiladigan ko‘p she’rlarda vazn ham aruz emas, barmoq. Tilning o‘ta oddiyligi va vaznning soddaligi bu she’rlar ko‘proq folklor asarlar ekaniga dalolat qiladi.
3. Mashrab taxallusi bilan she’r yozgan 30 dan ortiq shoirlar bo‘lgan, ulardan biri Nodiraning o‘g‘li Muhammad Amin (edi shekilli ismi). Mashrabga tegishli deyiladigan she’rlarning vazn, lug‘at va boshqa uslublaridagi o‘ta katta farqlar bular bir odam tomonidan yozilmaganini ko‘rsatib turadi.
Yassaviyniki deyiladigan she’rlarda ham shunday.
4. Ikkala zotga nisbat beriladigan she’rlarda ham ularning tarjimai hollariga nomunosib gaplar, ba’zida kufr so‘zlar bor.
Va umuman, islomda biror asar bir kishiga nisbat berilishi uchun o‘sha odamdan yo og‘zaki sahih sanad - ishonchli odamlar zanjiri bilan yoki imzolangan va muddati va xattot ma’lumotlari yozilgan qo‘lyozma orqali yetib kelishi shart. Bu ikkala zotga tegishli deyiladigan asarlar shu yo‘l bilan ularga nisbati isbotlanmagan.
Endi tasavvuf qismiga kelsak, tasavvuf diniy olimlar emas, adabiyot ahli - shoirlar qo‘liga ko‘chgach, ilmiyligini yo‘qotib, boshqa dinlar fikrlari aralashib ketgan bo‘tqaga aylangan.
Shuning uchun tasavvufni ilmiy o‘rganmoqchi bo‘lgan odam shar’iy ilmlarni egallagan olimlar kitoblariga murojaat qilishi kerak.
- Mahmud Usmon
📚 @e_kutubxona