“Toʻgʻri ishni qilish har doim ham insonni baxtli qilmaydi”Orhan Pamuk – KarYosh shoir Ka uzoq yillik siyosiy qochqindan keyin Germaniyadan vataniga qaytadi va jurnalist doʻstining tavsiyasi bilan Turkiyaning olis qishlogʻi Karsga yoʻl oladi. Karsda yaqinda kutilayotgan saylovlar hamda yuqumli kasallikdek yosh qizlar orasida tarqalayotgan suitsidni yoritish uchun, va yana ayrim shaxsiy sabablarga koʻra Ka bu qishloqqa tashrif buyuradi. Ammo tashrifi noqulay vaqtga toʻgʻri kelib qoladi. Karsda oʻtkazgan bir necha kuni butun umrga yetgulik xotiralar qoldiradi…
Asarning asosiy mavzusi Sharq va Gʻarb, din va davlat, aql va yurak toʻqnashuvi. Yozuvchi turli qahramonlar (dindor, dinsiz, radikal, liberal, talaba, harbiy, aktyor, siyosatchi va hokazolar) taqdirini pazzldek bir nuqtada jamlab butun bir Turkiya hayotini koʻrsatib bergan. Va bu Turkiya siz-u bizga seriallar, ijtimoiy tarmoqlar orqali tanish boʻlgan Turkiyaga oʻxshamaydi. Qor esa bu yerda ajoyib metafora boʻlib xizmat qiladi.
Orhan Pamuk ijodi bilan tanish boʻlganlar uning qanchalar jasoratli yozuvchi ekanini yaxshi bilishadi. Oʻzi yashayotgan jamiyat normalarini buzib, har kimga ham yoqavermaydigan asar yozish hammaning ham qoʻlidan kelmaydi. “Qor” asarida esa siyosat mavzusida, turklarning armanlar, kurdlar bilan munosabati haqida yozib oʻz mamlakatida oʻzini, reputatsiyasini yaxshigina xavf ostiga qoʻygan. Asar esa haligacha aktualligini yoʻqotmagan. Mutolaa davomida ham yozuvchi oʻquvchiga yoqish, uni qiziqtirib ushlab turishga urinmagani sezilib turadi. Lekin asarning oʻzi katta qiziqish bilan oʻqiladi. Bunaqasi kam uchrasa kerak.
Asarni bir soʻz bilan ifodalash kerak boʻlsa arosat derdim. Hech qayerda oʻzingni, oʻzligingni topa olmasang. Oʻzingnikilarga begonadek his qilsang, boshqalar seni begona deb qabul qilmasa. Hech qaysi millat, gʻoya, e’tiqodga oʻzingni tegishlidek his qilmasang. Yozuvchi asarida ana shunday inson fojiasini koʻrsatgan.
Orhan Pamukning tili juda goʻzal, ravon. Turkcham aslida unchalik ham yaxshi emas, lekin har bir jumlasini his qilib, rohatlanib oʻqidim bu asarini. Yozuvchining uslubi, asarlaridagi ruhiyat tengsiz. Tavsiya qilaman.