TAM, SAM va SOM bu biznesda bozor hajmini baholash uchun ishlatiladigan ko'rsatgichlar.
TAM (Total Addressable Market) — Umumiy mavjud bozor. TAM butun dunyodagi yoki ma'lum bir hududdagi biror mahsulot yoki xizmat uchun mavjud bo'lgan umumiy bozor hajmini anglatadi. Bu ko'rsatkich bozorning maksimal potensial hajmini aniqlaydi, ya'ni agar kompaniya barcha mijozlarni qamrab olsa, qanday daromad olishini ko'rsatadi.
Misol: Agar siz global miqyosda kafe ochsangiz, TAM barcha dunyodagi qahvaxonalar bozorining umumiy daromadini ifodalaydi.
SAM (Serviceable Addressable Market) – Amalga oshiriladigan bozor. SAM, TAMdan kichikroq bo‘lib, kompaniyaning o‘zi xizmat ko‘rsatishi yoki mahsulot yetkazib berishi mumkin bo‘lgan bozorni ko‘rsatadi. Bu kompaniyaning geografik, texnik yoki boshqa chegaralarga qarab haqiqatda erishishi mumkin bo‘lgan bozor qismidir.
Misol: Agar siz faqat O‘zbekistonda kafe ochmoqchi bo‘lsangiz, SAM O‘zbekiston qahvaxonalar bozorining daromadini anglatadi.
SOM (Serviceable Obtainable Market) – Egallanadigan bozor, SOM esa SAMdan ham kichikroq bo'lib, kompaniyaning qisqa muddat ichida egallashi mumkin bo'lgan haqiqiy bozor hajmini bildiradi. Bu kompaniyaning hozirgi imkoniyatlari va resurslariga qarab amalga oshiriladigan qismdir.
Misol: Agar siz Toshkentda kafe ochmoqchi bo‘lsangiz, SOM Toshkentdagi qahvaxonalar bozorining kompaniyangiz tomonidan egallanadigan qismini ko'rsatadi.
TAM (Total Addressable Market) — Umumiy mavjud bozor. TAM butun dunyodagi yoki ma'lum bir hududdagi biror mahsulot yoki xizmat uchun mavjud bo'lgan umumiy bozor hajmini anglatadi. Bu ko'rsatkich bozorning maksimal potensial hajmini aniqlaydi, ya'ni agar kompaniya barcha mijozlarni qamrab olsa, qanday daromad olishini ko'rsatadi.
Misol: Agar siz global miqyosda kafe ochsangiz, TAM barcha dunyodagi qahvaxonalar bozorining umumiy daromadini ifodalaydi.
SAM (Serviceable Addressable Market) – Amalga oshiriladigan bozor. SAM, TAMdan kichikroq bo‘lib, kompaniyaning o‘zi xizmat ko‘rsatishi yoki mahsulot yetkazib berishi mumkin bo‘lgan bozorni ko‘rsatadi. Bu kompaniyaning geografik, texnik yoki boshqa chegaralarga qarab haqiqatda erishishi mumkin bo‘lgan bozor qismidir.
Misol: Agar siz faqat O‘zbekistonda kafe ochmoqchi bo‘lsangiz, SAM O‘zbekiston qahvaxonalar bozorining daromadini anglatadi.
SOM (Serviceable Obtainable Market) – Egallanadigan bozor, SOM esa SAMdan ham kichikroq bo'lib, kompaniyaning qisqa muddat ichida egallashi mumkin bo'lgan haqiqiy bozor hajmini bildiradi. Bu kompaniyaning hozirgi imkoniyatlari va resurslariga qarab amalga oshiriladigan qismdir.
Misol: Agar siz Toshkentda kafe ochmoqchi bo‘lsangiz, SOM Toshkentdagi qahvaxonalar bozorining kompaniyangiz tomonidan egallanadigan qismini ko'rsatadi.