Bularning barchasi qay tarzda shu holga kelib koldi? Sobiq ittifoqning boshka respublikalari singari Oʻzbekiston ham SSSR parchalanganidan keyin oʻz mustaqilligini qoʻlga kiritishi, bozor iqtisodiyoti va demokratiyaga qadam qoʻyishi kerak edi. Birok aksariyat post-sovet respublikalari singari Oʻzbekistonda ham bu jarayonlar roʻy bermadi. Siyosiy faoliyatini SSSR kompartiyasida boshlagan, Berlin devori kulatilgan oʻsha 1989 yilda yuzaga kelgan qulay vaziyatda Oʻzbekistonning birinchi kotibi lavozimini egallagan Islom Karimov oʻzini millatparvar sifatida qayta kashf qilishga muvaffaq boʻldi. Xavfsizlik kuchlarining hal qiluvchi koʻmagi yordamida Islom Karimov 1991 yil dekabrda oʻtkazilgan Oʻzbekiston tarixidagi ilk prezidentlik saylovida gʻalaba qozonadi. Hokimiyatni qoʻlga olgach, Karimov mustaqil siyosiy muxolifatni taʼqib qilishni boshlaydi. Uning raqiblari hozir yo qamoqda, yoki quvgʻinda boʻlishi mumkin. Oʻzbekistonda erkin OAV ham, nodavlat tashkilotlar ham yoʻq. Tobora kuchayib borayotgan zulm 2005 yilda oʻz choʻqqisiga chiqib, Andijonda politsiya va harbiylar tomonidan taxminan 750 kishi, ehtimol, undan ham koʻproq namoyishchilar oʻldirildi. Xavfsizlik kuchlari ustidan rahbarligi va matbuot ustidan oʻrnatilgan total nazoratdan foydalanib, dastavval Karimov oʻzining prezidentlik muddatini referendum orqali 5 yilga uzaytirib olgan edi. Soʻngra 2000 yilgi saylovda 91.2 foiz ovoz bilan yetti yillik yangi muddatga qayta saylandi. Uning saylovda nomzodi qoʻyilgan yagona raqibi esa Karimovga ovoz berganini eʼlon qilgan edi! Xalqaro hamjamiyat tomonidan adolatsiz deya atalgan 2007 yilgi saylovda esa u ovozlarning 88 foizini qoʻlga kiritdi. Oʻzbekistondagi saylovlar Sovet Ittifoqining gullab-yashnagan pallasida Iosif Stalin tashkillashtirgan saylovlarga oʻxshaydi. 1937 yilgi saylov “Nyu-York Tayms” muhbiri Harold Denni tomonidan obdan yoritilgan boʻlib, u sovet saylovlarining bosim va hayajonlarini yetkazish uchun Kompartiyaning “Pravda”sidan olingan reportaj tarjimasini taqdim qilgan edi:

Tun yarmidan oqqan. Oʻn ikkinchi dekabr, Oliy Sovetga birinchi umumiy, teng va toʻgʻridan-toʻgʻri saylovlar kuni nihoyasiga yetdi. Ovoz berish natijalari eʼlon qilinishi kutilmoqda.
Xonada faqat komissiya aʼzolarigina qoldi. Xonaga sukunat choʻkkan, chiroqlar tantanali nur sochmoqda. Barchaning diqqati va hayajonli bosimi markazida komissiya raisi ovozlarni sanashdan oldin barcha zaruriy rasmiyatchiliklarni amalga oshirmoqda roʻyxat boʻyicha qancha saylovchi borligi va ulardan qanchasi saylovda ovoz bergani tekshirilmoqda – natija esa 100 foiz. 100 foiz! Qaysi mamlakatda, qaysi saylovda, qaysi nomzodga 100 foizlik natija qayd etilgan?

Asosiy ish endi boshlanadi. Komissiya raisi hayajon bilan qutilardagi muhrni tekshirmoqda. Keyin komissiya aʼzolari tekshirishadi. Muhrlar buzilmagan va endi ularni kesishmoqda. Qutilar ochildi.
Sukunat. Ular saylov kuzatuvchilari va uni oʻtkazuvchilar diqqat bilan, jiddiy oʻtirishibdi.

Mana endi konvertlarni ochish vaqti keldi. Komissiyaning uch nafar aʼzosi qaychilarni olishdi. Komissiya raisi oʻrnidan turdi. Ovozlarni hisoblovchilarning daftarlari tayyor. Birinchi konvert ochildi. Barcha nigohlar unga qadalgan. Komissiya raisi ikkita oq rangli (Oliy Sovet nomzodi uchun moʻljallangan) va koʻk rangli (Millatlar Sovetiga nomzod uchun moʻljallangan) byulletenni qoʻliga olib, baland ovozda, dona-dona qilib oʻqidi: “Oʻrtoq Stalin".

Shu zahoti tantana buzildi. Xonadagi barcha oʻrni- dan sakrab turib, quvonch va ehtiros bilan Stalin konstitutsiyasiga muvofiq oʻtkazilgan dastlabki umumiy, yashirin saylovdagi birinchi ovozni kons- titutsiya muallifining ismi yozilgan byulletenni olqishlamoqda.

Ana shunday sabrsizlik kayfiyati repressiya va siyosiy qattiqqoʻllik borasida Stalinning munosib shogirdi boʻlgan Islom Karimov qayta-qayta saylangan saylovlarda ham kuzatilgan boʻlib, uning saylovlari oʻz mantiqsizligi bilan Stalin uyushtirgan saylovlar bilan raqobat qilganga oʻxshaydi.