2 kun davomida Sirdaryo viloyati Sirdaryo tumanida bo‘ldim.
Sirdaryo tumani Sirdaryo viloyatidagi eng katta tuman. Toshkentdan kelganda Sirdaryo viloyatiga kiraverishda. Toshkent viloyati Chinoz tumani bilan chegaradosh. Markazi Sirdaryo shahri. Yaqin-yaqingacha shahar alohida ma'muriy birlik bo‘lgan. Keyin esa tuman tarkibiga qo‘shib yuborilgan.
Statistik ma'lumotlardan ham sir emaski Sirdaryo viloyati iqtisodiyoti eng ortdagi viloyatlardan hisoblanadi. Viloyatning eng katta tumani markazida 1-2 soat aylandim. Mashina yo‘llari yaqin orada asfalt qilinmagan. Markaziy ko‘chada bir soatcha yurgan bo‘lsam birorta xususiy maktab yoki bog‘cha ko‘rmadim. Balki ichkari ko‘chalarda bordir. Qurilish ham boshqa markazlardan ko‘ra sust. Ko‘p qavatli uylar deyarli yo‘q.
Viloyat kabi tuman ham ko‘p millatli. O‘zbek, tojik, rus, qirim-tatar, qozoq, koreys millatiga mansublar salmoqli. Lekin so‘ngi yillarda ko‘plar ko‘chib ketyapti ekan.
Butun boshli qozoq ovuli Qozog‘istonga ko‘chib ketibdi. Sirdaryodan ovuli qanday nomlangani haqidagi hujjatni olib, Qozog‘istonda joylashgan hududiga shu tarixiy ovullari nomini berishibdi. (Tarixga bo‘lgan hurmat shunchalik bo‘lsa kerak.)
Qirimni Rossiya bosib olguncha qirim-tatarlarni ham Qirimga ko‘chishi ko‘p bo‘lgan. Lekin bosqindan keyin to‘xtab qolgan. Huddi shunday Rossiya Ukrainaga urush boshlaganidan keyin hatto ko‘chib ketgan ruslarni bir guruhi ham o‘zlarini tug‘ilgan uylari bo‘lmish Sirdaryoga qaytib kelishibdi.
Yuqorida yozganim bo‘shab qolgan qozoq ovuliga Surxondaryodan kelganlar joylashibdi. To‘liq mahalla surxondaryoliklar. Kelishligi sababini so‘rasam, suv muammosi, deyishdi. Huddi shunday butun boshli qashqadaryoliklar (qashqadaryoliklar arablar) joylashgan mahallalar ham bor ekan. Shunaqa biri ketib, boshqasi kelaverar ekan. Rusiyzabonlar ham ko‘p bo‘lgani uchun oddiy aholi orasida rus tilini biladiganlar ham ancha.
Chegaradoshi bo‘lgan Chinoz tumani bilan solishtirib ham bo‘lmaydi. Bo‘lmasa ikkovi bir daryoning ikki tomonida. Bemalol Chinozni rivojlanish dasturidan foydalanishsa bo‘ladi. Lekin so‘ngi yillarda Sirdaryo sohilbo‘yida dalahovlilar, plyajlar qurish rejalari ketayotgan ekan. Agar o‘xshasa Chorvoq, Toshkent dengizidan keyin bemalol eng ko‘p odam keladigan joy qilsa bo‘ladi. Buxoro yo‘q suvdan shunday joy yaratdi. Bu yerda u ishni ming karra eplasa bo‘ladi. Yozgi kurortlarni rivojlantirishga potentsiali juda katta tuman. Shuningdek, gastronamik turizm uchun ham zo‘r joy. Baliqdan tashqari mahalliy koreyslarni kuksilari va mahalliy uyg‘urlarning lag‘monlari ham mashhur.
Ishlab chiqarishlar, katta-katta zavodlar bor. Lekin doimgidek oylik kam. Xitoyliklarni ekologiyaga tupirib qo‘ygan zavodlari ham bor.
Biror kattaroq hiyobon ko‘rmadim. Katta kacheylalari bilan. Kichigi bor.
Xulosa qilib aytganda odatiy tuman markazlaridan. Mustaqillikning nafasini berib turadigan binolarni deyarli ko‘rmadim.
Sirdaryo tumani Sirdaryo viloyatidagi eng katta tuman. Toshkentdan kelganda Sirdaryo viloyatiga kiraverishda. Toshkent viloyati Chinoz tumani bilan chegaradosh. Markazi Sirdaryo shahri. Yaqin-yaqingacha shahar alohida ma'muriy birlik bo‘lgan. Keyin esa tuman tarkibiga qo‘shib yuborilgan.
Statistik ma'lumotlardan ham sir emaski Sirdaryo viloyati iqtisodiyoti eng ortdagi viloyatlardan hisoblanadi. Viloyatning eng katta tumani markazida 1-2 soat aylandim. Mashina yo‘llari yaqin orada asfalt qilinmagan. Markaziy ko‘chada bir soatcha yurgan bo‘lsam birorta xususiy maktab yoki bog‘cha ko‘rmadim. Balki ichkari ko‘chalarda bordir. Qurilish ham boshqa markazlardan ko‘ra sust. Ko‘p qavatli uylar deyarli yo‘q.
Viloyat kabi tuman ham ko‘p millatli. O‘zbek, tojik, rus, qirim-tatar, qozoq, koreys millatiga mansublar salmoqli. Lekin so‘ngi yillarda ko‘plar ko‘chib ketyapti ekan.
Butun boshli qozoq ovuli Qozog‘istonga ko‘chib ketibdi. Sirdaryodan ovuli qanday nomlangani haqidagi hujjatni olib, Qozog‘istonda joylashgan hududiga shu tarixiy ovullari nomini berishibdi. (Tarixga bo‘lgan hurmat shunchalik bo‘lsa kerak.)
Qirimni Rossiya bosib olguncha qirim-tatarlarni ham Qirimga ko‘chishi ko‘p bo‘lgan. Lekin bosqindan keyin to‘xtab qolgan. Huddi shunday Rossiya Ukrainaga urush boshlaganidan keyin hatto ko‘chib ketgan ruslarni bir guruhi ham o‘zlarini tug‘ilgan uylari bo‘lmish Sirdaryoga qaytib kelishibdi.
Yuqorida yozganim bo‘shab qolgan qozoq ovuliga Surxondaryodan kelganlar joylashibdi. To‘liq mahalla surxondaryoliklar. Kelishligi sababini so‘rasam, suv muammosi, deyishdi. Huddi shunday butun boshli qashqadaryoliklar (qashqadaryoliklar arablar) joylashgan mahallalar ham bor ekan. Shunaqa biri ketib, boshqasi kelaverar ekan. Rusiyzabonlar ham ko‘p bo‘lgani uchun oddiy aholi orasida rus tilini biladiganlar ham ancha.
Chegaradoshi bo‘lgan Chinoz tumani bilan solishtirib ham bo‘lmaydi. Bo‘lmasa ikkovi bir daryoning ikki tomonida. Bemalol Chinozni rivojlanish dasturidan foydalanishsa bo‘ladi. Lekin so‘ngi yillarda Sirdaryo sohilbo‘yida dalahovlilar, plyajlar qurish rejalari ketayotgan ekan. Agar o‘xshasa Chorvoq, Toshkent dengizidan keyin bemalol eng ko‘p odam keladigan joy qilsa bo‘ladi. Buxoro yo‘q suvdan shunday joy yaratdi. Bu yerda u ishni ming karra eplasa bo‘ladi. Yozgi kurortlarni rivojlantirishga potentsiali juda katta tuman. Shuningdek, gastronamik turizm uchun ham zo‘r joy. Baliqdan tashqari mahalliy koreyslarni kuksilari va mahalliy uyg‘urlarning lag‘monlari ham mashhur.
Ishlab chiqarishlar, katta-katta zavodlar bor. Lekin doimgidek oylik kam. Xitoyliklarni ekologiyaga tupirib qo‘ygan zavodlari ham bor.
Biror kattaroq hiyobon ko‘rmadim. Katta kacheylalari bilan. Kichigi bor.
Xulosa qilib aytganda odatiy tuman markazlaridan. Mustaqillikning nafasini berib turadigan binolarni deyarli ko‘rmadim.