2-qism
Xulq-atvor iqtisodiyoti (behavioral economics)ga ko'ra oila qurmagan erkaklarni joriy xarajatlarga ko'p sarflashlari ayni vaqtdagi iqtisodiyotni jonlantiradi. Shunga qaramay, tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, tarixan yolg'iz erkaklar ko'p bo'lgan mamlakatlarda ijtimoiy norozilik kayfiyatini ortishi, jinoyatlarni ko'payishi va yuqori stress holatlari kuzatilgan. Ijtimoiy norozilik va qo'zg'olonlar ortidagi sabablardan ba'zilari, mantiqan o'ylab qaraganda, yolg'iz erkaklarda yoqotadigan oilalari, o'zlaridan keyin kimdir g'amxo'rlik qilishi shart bo'lgan farzandlari bo'lmaganini tushinish mumkin. Bundan tashqari, agar tug'ilishdagi bu farq oshib boradigan bo'lsa jinsiy zo'ravonlik kuchayishi, foxishaxonalarni ko'payishi kabi salbiy oqibatlarga ham olib kelishi mumkin.
Aynan Xitoyda, "Bir oilaga bir farzand" siyosati ko'pchilik oilalarni o'gil farzand tanlashiga olib keldi. Homila vaqtidayoq qizlar abort qilindi. Bu va boshqa sabablar "Yo'qalayotgan ayollar" hodisasi(missing women phenomenon) yuzaga chiqara boshladi. Mutaxassislarning tahminicha, 2025 yilga kelib Xitoyda 30 yoshdan oshgan erkaklarni 25% bo'ydoqligicha qoladi. Shuningdek, Xitoyda jinsiy maqsadlardagi odam savdosi, prostitutsiya, yuqumli va odam xayoti uchun xavfli kasalliklarni ortishiga, tug'ilishlar sonini kamayishiga olib kelgan.
Hindiston ham davlat miqyosida bu muammo bilan tizimli kurashib kelmoqda. Hindiston hukumati 2015 yilda qiz farzandlarni ijtimoiy qo'llab-quvvatlovchi "Beti Bachao, Beti Padhao" (Qizlarni asrang, qizlarga ta'lim bering) loyihasini yo'lga qo'ygan.
Hulosa qilib aytadigan bo’lsak, biz o’zbeklarni “qo’chqordek o’gil ko’rsin” qabilidagi mintalitetimiz keyinchalik katta mummolarga yo’l ochmasidan oldin keng jamoat, qolaversa hukumat bu jarayonni yaqindan nazorat qilib turishlari va hukumat darajasida qizlarni yordam ko’rsatadigan dasturlarni kengaytirishlari kerak.
@voqeat
Xulq-atvor iqtisodiyoti (behavioral economics)ga ko'ra oila qurmagan erkaklarni joriy xarajatlarga ko'p sarflashlari ayni vaqtdagi iqtisodiyotni jonlantiradi. Shunga qaramay, tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, tarixan yolg'iz erkaklar ko'p bo'lgan mamlakatlarda ijtimoiy norozilik kayfiyatini ortishi, jinoyatlarni ko'payishi va yuqori stress holatlari kuzatilgan. Ijtimoiy norozilik va qo'zg'olonlar ortidagi sabablardan ba'zilari, mantiqan o'ylab qaraganda, yolg'iz erkaklarda yoqotadigan oilalari, o'zlaridan keyin kimdir g'amxo'rlik qilishi shart bo'lgan farzandlari bo'lmaganini tushinish mumkin. Bundan tashqari, agar tug'ilishdagi bu farq oshib boradigan bo'lsa jinsiy zo'ravonlik kuchayishi, foxishaxonalarni ko'payishi kabi salbiy oqibatlarga ham olib kelishi mumkin.
Aynan Xitoyda, "Bir oilaga bir farzand" siyosati ko'pchilik oilalarni o'gil farzand tanlashiga olib keldi. Homila vaqtidayoq qizlar abort qilindi. Bu va boshqa sabablar "Yo'qalayotgan ayollar" hodisasi(missing women phenomenon) yuzaga chiqara boshladi. Mutaxassislarning tahminicha, 2025 yilga kelib Xitoyda 30 yoshdan oshgan erkaklarni 25% bo'ydoqligicha qoladi. Shuningdek, Xitoyda jinsiy maqsadlardagi odam savdosi, prostitutsiya, yuqumli va odam xayoti uchun xavfli kasalliklarni ortishiga, tug'ilishlar sonini kamayishiga olib kelgan.
Hindiston ham davlat miqyosida bu muammo bilan tizimli kurashib kelmoqda. Hindiston hukumati 2015 yilda qiz farzandlarni ijtimoiy qo'llab-quvvatlovchi "Beti Bachao, Beti Padhao" (Qizlarni asrang, qizlarga ta'lim bering) loyihasini yo'lga qo'ygan.
Hulosa qilib aytadigan bo’lsak, biz o’zbeklarni “qo’chqordek o’gil ko’rsin” qabilidagi mintalitetimiz keyinchalik katta mummolarga yo’l ochmasidan oldin keng jamoat, qolaversa hukumat bu jarayonni yaqindan nazorat qilib turishlari va hukumat darajasida qizlarni yordam ko’rsatadigan dasturlarni kengaytirishlari kerak.
@voqeat