Nega Asakadagi voqeani zo‘rlashga urinish deb ko‘rib chiqish mumkinKuni kecha
Nemolchi.uz tahririyati Asakada (
https://t.me/nemolchiuz/12280) bir erkak 13 yoshli qo‘shnisi bilan pul evaziga jinsiy aloqada bo‘lishni taklif qilgan dahshatli voqea haqida yozgan edi. Sud buni shahvoniy shilqimlik (yengil ma'muriy huquqbuzarlik) deb baholadi va unga 5 sutka ma'muriy qamoq jazosi tayinlandi.
O‘zbekiston qonunchiligida bunday holatlar haqida nima deyilgan?
1️⃣
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 118-moddasi (Nomusga tegish) da nomusga tegish deb
"zo‘rlik ishlatib, qo‘rqitib yoki jabrlanuvchining ojizligidan foydalanib, jinsiy aloqa qilish hisoblanadi".
Shunga ko‘ra, nomusga tegish uchun kuch ishlatish shart emas - jabrlanuvchining ojizligidan foydalanishning o‘zi yetarli.
O‘zR Oliy Sud Plenumining 2010-yilning 29-oktaybridagi
"Nomusga tegish va jinsiy ehtiyojni g‘ayritabiiy usulda qondirishga doir ishlar bo‘yicha sud amaliyoti to‘g‘risida"gi qarorining 6-bandida ojiz ahvolga tushuncha berilgan:
Ojiz ahvol deganda, jabrlanuvchining shunday ahvoli tushunilishi kerakki, bunday paytda u o‘zining fiziologik, jismoniy yoki ruhiy holati (jismoniy nuqsoni, ruhiyati buzilganligi, o‘n to‘rt yoshga to‘lmagan (kichik yoshdagi bolalar) yoki keksaligi, qattiq og‘riq yoki behushlik holati, alkogol, giyohvandlik vositalari, ularning analoglari yoki psixotrop moddalar ta’sirida o‘ta mastlik holati)ga ko‘ra o‘zini o‘zi himoya qilish, aybdorga faol qarshilik ko‘rsatish yoki o‘ziga nisbatan sodir etilayotgan harakatlar xususiyati va mohiyatini tushunish yoki o‘z harakatlarini boshqarish imkoniyatiga ega bo‘lmaydi. Bunda aybdor jabrlanuvchi ojiz ahvolda ekanligini anglagan bo‘lishi shart (o‘n to‘rt yoshga to‘lmagan shaxsga nisbatan sodir etilgan holatlar bundan mustasno).
Bundan kelib chiqadiki, 14 yoshgacha bo‘lgan yosh ojiz ahvol bo‘lib, jinoyatchi jabrlanuvchining 14 yoshga to‘lmaganligini bilish-bilmasligi, kuch ishlatish-ishlatmasligi ahamiyatli emas.
O‘zR JK 25-moddasi jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish va jinoyat sodir etishga suiqasd qilishni tavsiflaydi:
Shaxsning qasddan qilinadigan jinoyatni sodir etish yoki yashirish uchun shart-sharoit yaratuvchi qilmishi o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holatlarga ko‘ra sodir etilishi boshlangunga qadar to‘xtatilgan bo‘lsa, bunday qilmish jinoyatga tayyorgarlik ko‘rish deb topiladi.
Qasddan sodir etiladigan jinoyat boshlanib, shaxsga bog‘liq bo‘lmagan holatlarga ko‘ra oxiriga yetkazilmagan bo‘lsa, jinoyat sodir etishga suiqasd deb topiladi.
Jinoyatga tayyorgarlik ko‘rganlik va jinoyat sodir etishga suiqasd qilganlik uchun javobgarlik ham ushbu Kodeks Maxsus qismining tamom bo‘lgan jinoyat uchun javobgarlikni belgilovchi moddasiga muvofiq hal qilinadi.
Tahririyat ixtiyorida bo‘lgan ikkala instantsiya sudlari materiallariga ko‘ra, Ortqiqov Bahodir xotiniga “intim ehtiyojlarini qondirish uchun” qo‘shnisini chaqirishni aytganini tan olgan. U ham qizga pul taklif qildi, bunda ko‘proq summani aytdi. Bu harakatlar 14 yoshga to‘lmagan shaxsni nomusiga tegish jinoyatiga tayyorgarlik ko‘rish, shuningdek, uni sodir etishga suiqasd sifatida talqin qilinishi mumkin. Qiz qochib ketgani uchun u rejasini amalga oshira olmadi.
O‘zbekistonda 14 yoshga to‘lmagan shaxsning nomusiga tegish o‘ta og‘ir jinoyat hisoblanadi: O‘zR JK 118-moddasi 4-qismiga ko‘ra, 15 yildan 20 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 58-moddasiga ko‘ra, jinoyatga suiqasd uchun ko‘p hollarda Jinoyat kodeksining tegishli moddasida nazarda tutilgan eng yuqori jazoning 3/4 qismidan ko‘prog‘i tayinlanishi mumkin emasligiga qaramasdan, ushbu qoidaga nisbatan 18 yoshga to‘lmagan shaxsni zo‘rlash holatiga qo‘llaniladi.
Shunday qilib, O‘zbekistonda 14 yoshga to‘lmagan shaxs bilan jinsiy aloqada bo‘lish 118-moddaning 4-qismiga asosan 15 yildan 20 yilgacha ozodlikdan mahrum qilishni nazarda tutuvchi (o‘ta og‘ir jinoyat) nomusga tegish jinoyati deb topilishi mumkin. Hatto bu nomusga tegishga urinish bo‘lsa ham.
#SukutSaqlama #Qonunlar
