Amir Olimxonning boyliklari aslida kimniki edi va kimga nasib etdi?
Tarix sirlarga boy, lekin ba’zi hikoyalar bor – ularni o‘qib beixtiyor “voh” devorasan! Buxoro amiri Amir Olimxon ham shunday sirli xazina egalaridan biri boʻlgan.
Xullas bu shunchaki yo‘qolgan xazina emas – yo‘qotilgan tarix!
@SharofERGASHEV 👈
Tarix sirlarga boy, lekin ba’zi hikoyalar bor – ularni o‘qib beixtiyor “voh” devorasan! Buxoro amiri Amir Olimxon ham shunday sirli xazina egalaridan biri boʻlgan.
Tarixchi Ixtiyor Esonov bolsheviklarning rasmiy hujjatlariga asoslanib, amirning boyliklari haqida aqlni shoshiradigan ro‘yxat tuzib chiqibdi. Bu shunchaki oltin yoki brilliantlar emas. Bu butun bir sivilizatsiyaning asrlar davomida yig‘ilgan boyligi desa ham boʻladi.
Amirning xazinasidagi nodir boyliklar
Qimmatbaho toshlar: Buxoro nuri
53 ta yirik olmos, 39 ta g‘ayrioddiy yirik olmos (har biri 138 karat – bitta olmosni qirqib, yuzlab uzuk yasash mumkin!), 400 ta o‘rtacha brilliant, 500 ta kichik brilliant, 1041 karatlik juda mayda brilliantlar – mayda deyishsa ham, bugungi kunda bittasi oddiy odamning ancha yillik daromadidan qimmat!
Qirollik ramzlari va zargarlik buyumlari
Sof oltindan yasalgan qalpoq, olmos va inju bilan bezatilgan – oddiy matodan emas, oltindan! 4 ta oltin toj – har biri o‘z zamonining mo‘jizasi, 3 ta oltin sirg‘a, 26 ta oltin uzuk, 26 ta oltin soat – hozirgi Rolex nima bo‘libdi, bu yerda hammasi sof oltindan!, 11 ta oltin baldoq,
53 ta oltin portsigar – oddiy tamaki tortish uchun sof oltin quticha ishlatish kimga nasib etgan?!
Og‘ir metallar va tangalar:
4 pud (64 kg) sof oltin lom, 262 ta quyma oltin yombi, jami 12 pud (taxminan 192 kg sof oltin), Rus tilla tangalari – 15 pud (240 kg sof oltin tilla), 632 sandiq va 2364 qop kumush tanga – 102,7 tonna! Tasavvur qiling, bugungi kunda 100 tonna kumush qanchaga baholanishini!
Qog‘oz pullar va boshqa boyliklar
26 ta sandiq to‘la qog‘oz pullar, jumladan: 2 010 111 rubl (Imperiya pullari), 923 450 rubl (Kerenskiy pullari),
4 579 980 Buxoro tillosi – bu o‘sha davrning eng qimmat valyutalaridan biri boʻlgan. 180 sandiq to‘la ipak matolar, kiyim-kechak, poyabzal matolar, Mis tangalar va idish-tovoq – 8 sandiq, jami 33 pud (528 kg). Bundan tashqari, zumrad, la‘l, qahrabo, ajoyib naqshli tilla va kumush idishlar, nodir qilichlar, milliy zeb-ziynatlar va boshqa tasavvurga sig‘maydigan buyumlar ham mavjud boʻlgan.
Amir Olimxonning shunday ulug‘vor xazinalari Frunze boshchiligidagi bolsheviklar tomonidan musodara qilinadi. Vagonlarga ortildi va Moskvaga jo‘natildi.
Savol tug‘iladi: bu xazina kimga nasib etgan?
Sovetlar “bu xalq mulki” deb e’lon qilishadi. Lekin... bu xazinalarning hech biri xalq qo‘liga yetib bormaydi!
Bugungi kunda o‘sha xazinalarning biror qismi muzeylarda yoki davlat g‘aznasida mavjud emas. Ular qayerga ketgan? Sovet elitasining “qora bozoriga” tushganmi? Yoki Kreml zaxirasiga qo‘shilib, xufiyona sotilganmi? Tarixchilar bu borada haligacha aniq javob bera olishmaydi.
O‘sha davrning eng mashhur zargar mutaxassislaridan biri Danilson bu xazinalarni 103 million dollarga baholagan. Bugungi qiymat bo‘yicha bu 1,4 milliard dollar! Bu pul bilan hozir bitta emas, uchta Buxoro amirligini tiklash mumkin!
Yana savol tug‘iladi: bu xazina kimniki edi? Bu shunchaki Amir Olimxonning shaxsiy boyligi boʻlganmi, yoki butun Buxoro xalqi mehnati bilan yig‘ilgan davlat xazinasi?
Xullas bu shunchaki yo‘qolgan xazina emas – yo‘qotilgan tarix!
@SharofERGASHEV 👈