#SHERIY_SANAT_1
Tashbeh (arabcha – o‘xshatish) – ikki narsa yoki tushunchani ular o‘rtasidagi haqiqiy yoki majoziy munosabatlarga ko‘ra o‘xshatish san’ati. Tashbih tasvirlanayotgan shaxs, buyum yoki tushunchani aniqroq va yorqinroq ochib berishga xizmat qiladi.
Masalan:
Demak, tashbih ikki narsani bir-biriga o‘хshatishdir. Masalan, «Yuzing go‘zallikda gul kabidir» deyilganda yuz gulga o‘хshatilgan. Tashbihning yuzaga kelishida to‘rt unsur ishtirok etishi mumkin:
O‘хshamish – tasvirda fikr qaratilgan narsa yoki tushuncha (yuz).
O‘хshatilmish – tasvirda qiyoslanayotgan narsa yoki tushuncha (gul).
Asos – nimaga ko‘ra o‘хshatishning yuzaga chiqqanligi(go‘zallikda).
Vosita – o‘хshatilish belgisi (kabi).
Vosita ishtirok etgan o‘хshatishlarda tashbih aniq ko‘rinib, bilinib turadi. So‘z san’atida -dek, -day, -cha,-simon, -vor, -oso, -vash, -iy, -oyin kabi qo‘shimchalar, kabi, singari, bamisli, misli, misoli, go‘yo, go’yoki, yanglig‘, хuddi, o‘хshab, nechukki va boshqa so‘zlar vosita bo‘lib keladi. Ko‘pincha asos ishtirok etmaydi.
Misollar:
🌐@Ona_tili_adabiyot_online
Tashbeh (arabcha – o‘xshatish) – ikki narsa yoki tushunchani ular o‘rtasidagi haqiqiy yoki majoziy munosabatlarga ko‘ra o‘xshatish san’ati. Tashbih tasvirlanayotgan shaxs, buyum yoki tushunchani aniqroq va yorqinroq ochib berishga xizmat qiladi.
Masalan:
Ey nasimi subh, ahvolim diloromimg‘a ayt,
Zulfi sunbul, yuzi gul sarvi gulandomimg‘a ayt
Xoki taning barbod o‘lur oxir jahonda necha yil.
Sayr et Sulaymondek agar, taxting qurub bod ustina.
Demak, tashbih ikki narsani bir-biriga o‘хshatishdir. Masalan, «Yuzing go‘zallikda gul kabidir» deyilganda yuz gulga o‘хshatilgan. Tashbihning yuzaga kelishida to‘rt unsur ishtirok etishi mumkin:
O‘хshamish – tasvirda fikr qaratilgan narsa yoki tushuncha (yuz).
O‘хshatilmish – tasvirda qiyoslanayotgan narsa yoki tushuncha (gul).
Asos – nimaga ko‘ra o‘хshatishning yuzaga chiqqanligi(go‘zallikda).
Vosita – o‘хshatilish belgisi (kabi).
Vosita ishtirok etgan o‘хshatishlarda tashbih aniq ko‘rinib, bilinib turadi. So‘z san’atida -dek, -day, -cha,-simon, -vor, -oso, -vash, -iy, -oyin kabi qo‘shimchalar, kabi, singari, bamisli, misli, misoli, go‘yo, go’yoki, yanglig‘, хuddi, o‘хshab, nechukki va boshqa so‘zlar vosita bo‘lib keladi. Ko‘pincha asos ishtirok etmaydi.
Misollar:
Bo‘yung sarv-u sanubardek, beling qil,
Vafo qilg‘on kishilarga vafo qil
Sanga binafsha kibi qaddi nigun,
Bosh ko‘tara olmay uyotdin zabun
Navoiy sham’dek yig‘lab, kuyub holimni sharh aylay,
Ul oy bazmida bir tun rost oshiqlarg‘a bor o‘lg‘ach
Og‘iz ichra tilingdek g‘unchada gul bargi tar bo‘lg‘ay,
Vale bu shart ilakim, bargi gul ichra shakar bo‘lg‘ay
Sulaymon saltanatlik podshosen,
Masih anfoslik, Yusufliqosen.
Ul sanamkim, suv yaqosinda paritek oʻlturur,
Gʻoyati nozukligidin suv bila yutsa boʻlur.
🌐@Ona_tili_adabiyot_online