🩸 Koagulogramma: Qon ivish tizimining tahlili
(Umumiy ma'lumot)
Koagulogramma (yoki gemostazogramma) bu qonning ivish qobiliyatini baholash uchun o'tkaziladigan tahlil bo'lib, u turli koagulatsion testlarni o'z ichiga oladi. Ushbu tahlil organizmdagi qon ivish jarayonining holatini aniqlash, qon ketish va tromboz xavfini baholashda juda muhimdir.
🩸 Koagulogramma uchun qon topshirish qoidalari
🌡 Qon topshirishdan oldin bajarilishi kerak bo'lgan qoidalar:
1. Och qoringa kelish: Koagulogramma uchun qon, odatda, ertalab och qoringa olinadi. Tahlildan oldin kamida 8-12 soat hech narsa yeyilmasligi tavsiya etiladi. Faqatgina oddiy suv ichish mumkin.
2. Stress va jismoniy yuklamalardan saqlanish: Qon topshirishdan oldin kuchli stress va jismoniy yuklamalardan saqlanish kerak. Bu qon ivish tizimiga ta'sir ko'rsatishi mumkin.
3. Dori-darmonlar haqida xabardor qilish: Agar bemor qonni suyuqlashtiruvchi yoki ivishga qarshi dorilar qabul qilayotgan bo'lsa, buni albatta shifokorga aytishi kerak. Ushbu dorilar tahlil natijalariga ta'sir qilishi mumkin.
4. Chekish va alkogol: Qon topshirishdan oldin kamida 24 soat davomida chekish va alkogol iste'mol qilishdan saqlanish kerak. Bu qon ivish jarayoniga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
🧪 Biomaterialni yig'ish:
- Qon olish joyi: Koagulogramma uchun qon, odatda, bilakdagi venadan olinadi.
- Vakutaynerlar: Qon maxsus vakutaynerga (odatda koagulyatsiya reagentlari bo'lgan ko'k rangli qopqoqli) yig'iladi. Bu vakutaynerda natriy sitrat reagent sifatida ishlatiladi, u qon ivishini sekinlashtiradi va koagulogramma tahlili uchun kerakli sharoitni yaratadi.
|
📋 Qon olish jarayonida nimalarga ahamiyat berish kerak?
1. Sterillik: Qonni olishda steril asbob-uskunalardan foydalanish juda muhim. Bu infektsiya xavfini kamaytiradi.
2. To'g'ri hajmda qon olish: Koagulogramma uchun olingan qon hajmi to'g'ri bo'lishi kerak. Vakutayner to'liq to'ldirilishi lozim, chunki vakutaynerdagi reagentlar qonni to'g'ri nisbatda saqlash uchun mo'ljallangan.
3. Qonni aralashtirish: Qon olinganidan keyin vakutaynerni sekin aylantirish kerak, lekin chayqash kerak emas. Bu qon va reagentning yaxshi aralashishini ta'minlaydi.
4. Qonning tez olinishi va vakutaynerga so'lish: Qonni olish jarayonida juda ko'p vaqt yo'qotmaslik kerak, chunki bu qonning ivish jarayoniga ta'sir qilishi mumkin.
🧬 Koagulogrammaning asosiy ko'rsatkichlari:
1. PT (Protrombin vaqti): bu qonni ivish vaqtini baholash uchun ishlatiladigan testdir. Bu ko'rsatkich jigar funktsiyasi va qon ivishining umumiy holatini baholashda yordam beradi.
2. INR (Xalqaro normallashtirilgan nisbat): PT ko'rsatkichi asosida hisoblanadi va qonni suyuqlashtiruvchi (antikaogulyant) dori-darmonlar qabul qilayotgan bemorlarni kuzatishda ishlatiladi.
3. APTT (faollashtirilgan qisman tromboplastin vaqti): Qon ivishining ichki yo'lini baholaydi. Bu ko'rsatkich gemofiliya kabi kasalliklarni aniqlashda qo'llaniladi.
4. Fibrinogen: Qon plazmasidagi fibrinogen miqdorini o'lchaydi. Fibrinogen qon ivishida asosiy rol o'ynaydi va jigar kasalliklari yoki yallig'lanish jarayonlari haqida ma'lumot beradi.
5. TT (Trombin vaqti): Fibrinogenning fibringa aylanish tezligini o'lchaydi. Bu ko'rsatkich qon ivish tizimining oxirgi bosqichini baholashda yordam beradi.
📊 Ko'rsatkichlarning proporsional o'zgarishi:
Koagulogramma ko'rsatkichlari o'zaro proporsional bo'lishi mumkin, ya'ni bir ko'rsatkich o'zgarishi bilan boshqa ko'rsatkichlar ham o'zgarishi mumkin:
- PV va INR: Ushbu ko'rsatkichlar bevosita bog'liq. PV ko'payganda INR ham ko'tariladi.
- PV va PTI: PV oshganda PTI kamayadi, ya'ni bu ko'rsatkichlar teskari proporsional.
- Fibrinogen va TV: Fibrinogen miqdori kamayganda TV uzayadi.
🩺 Tahlil qachon o'tkaziladi?
Koagulogramma quyidagi holatlarda o'tkaziladi:
- Operatsiyalardan oldin – qon ivish qobiliyatini tekshirish uchun.
- Homiladorlik davrida – qon ketish xavfini aniqlash maqsadida.
- Qon ivish bilan bog'liq muammolarda – masalan, gemofiliya, tromboz yoki jigar kasalliklarida.
🔬 @Klinik_laboratoriya
Instagram: [Furqat Abdurayimov]
➡️ Ulashing
(Umumiy ma'lumot)
Koagulogramma (yoki gemostazogramma) bu qonning ivish qobiliyatini baholash uchun o'tkaziladigan tahlil bo'lib, u turli koagulatsion testlarni o'z ichiga oladi. Ushbu tahlil organizmdagi qon ivish jarayonining holatini aniqlash, qon ketish va tromboz xavfini baholashda juda muhimdir.
🩸 Koagulogramma uchun qon topshirish qoidalari
🌡 Qon topshirishdan oldin bajarilishi kerak bo'lgan qoidalar:
1. Och qoringa kelish: Koagulogramma uchun qon, odatda, ertalab och qoringa olinadi. Tahlildan oldin kamida 8-12 soat hech narsa yeyilmasligi tavsiya etiladi. Faqatgina oddiy suv ichish mumkin.
2. Stress va jismoniy yuklamalardan saqlanish: Qon topshirishdan oldin kuchli stress va jismoniy yuklamalardan saqlanish kerak. Bu qon ivish tizimiga ta'sir ko'rsatishi mumkin.
3. Dori-darmonlar haqida xabardor qilish: Agar bemor qonni suyuqlashtiruvchi yoki ivishga qarshi dorilar qabul qilayotgan bo'lsa, buni albatta shifokorga aytishi kerak. Ushbu dorilar tahlil natijalariga ta'sir qilishi mumkin.
4. Chekish va alkogol: Qon topshirishdan oldin kamida 24 soat davomida chekish va alkogol iste'mol qilishdan saqlanish kerak. Bu qon ivish jarayoniga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
🧪 Biomaterialni yig'ish:
- Qon olish joyi: Koagulogramma uchun qon, odatda, bilakdagi venadan olinadi.
- Vakutaynerlar: Qon maxsus vakutaynerga (odatda koagulyatsiya reagentlari bo'lgan ko'k rangli qopqoqli) yig'iladi. Bu vakutaynerda natriy sitrat reagent sifatida ishlatiladi, u qon ivishini sekinlashtiradi va koagulogramma tahlili uchun kerakli sharoitni yaratadi.
|
📋 Qon olish jarayonida nimalarga ahamiyat berish kerak?
1. Sterillik: Qonni olishda steril asbob-uskunalardan foydalanish juda muhim. Bu infektsiya xavfini kamaytiradi.
2. To'g'ri hajmda qon olish: Koagulogramma uchun olingan qon hajmi to'g'ri bo'lishi kerak. Vakutayner to'liq to'ldirilishi lozim, chunki vakutaynerdagi reagentlar qonni to'g'ri nisbatda saqlash uchun mo'ljallangan.
3. Qonni aralashtirish: Qon olinganidan keyin vakutaynerni sekin aylantirish kerak, lekin chayqash kerak emas. Bu qon va reagentning yaxshi aralashishini ta'minlaydi.
4. Qonning tez olinishi va vakutaynerga so'lish: Qonni olish jarayonida juda ko'p vaqt yo'qotmaslik kerak, chunki bu qonning ivish jarayoniga ta'sir qilishi mumkin.
🧬 Koagulogrammaning asosiy ko'rsatkichlari:
1. PT (Protrombin vaqti): bu qonni ivish vaqtini baholash uchun ishlatiladigan testdir. Bu ko'rsatkich jigar funktsiyasi va qon ivishining umumiy holatini baholashda yordam beradi.
2. INR (Xalqaro normallashtirilgan nisbat): PT ko'rsatkichi asosida hisoblanadi va qonni suyuqlashtiruvchi (antikaogulyant) dori-darmonlar qabul qilayotgan bemorlarni kuzatishda ishlatiladi.
3. APTT (faollashtirilgan qisman tromboplastin vaqti): Qon ivishining ichki yo'lini baholaydi. Bu ko'rsatkich gemofiliya kabi kasalliklarni aniqlashda qo'llaniladi.
4. Fibrinogen: Qon plazmasidagi fibrinogen miqdorini o'lchaydi. Fibrinogen qon ivishida asosiy rol o'ynaydi va jigar kasalliklari yoki yallig'lanish jarayonlari haqida ma'lumot beradi.
5. TT (Trombin vaqti): Fibrinogenning fibringa aylanish tezligini o'lchaydi. Bu ko'rsatkich qon ivish tizimining oxirgi bosqichini baholashda yordam beradi.
📊 Ko'rsatkichlarning proporsional o'zgarishi:
Koagulogramma ko'rsatkichlari o'zaro proporsional bo'lishi mumkin, ya'ni bir ko'rsatkich o'zgarishi bilan boshqa ko'rsatkichlar ham o'zgarishi mumkin:
- PV va INR: Ushbu ko'rsatkichlar bevosita bog'liq. PV ko'payganda INR ham ko'tariladi.
- PV va PTI: PV oshganda PTI kamayadi, ya'ni bu ko'rsatkichlar teskari proporsional.
- Fibrinogen va TV: Fibrinogen miqdori kamayganda TV uzayadi.
🩺 Tahlil qachon o'tkaziladi?
Koagulogramma quyidagi holatlarda o'tkaziladi:
- Operatsiyalardan oldin – qon ivish qobiliyatini tekshirish uchun.
- Homiladorlik davrida – qon ketish xavfini aniqlash maqsadida.
- Qon ivish bilan bog'liq muammolarda – masalan, gemofiliya, tromboz yoki jigar kasalliklarida.
🔬 @Klinik_laboratoriya
Instagram: [Furqat Abdurayimov]
➡️ Ulashing