№2: YURAK YETISHMOVCHILIGI

Yurak yetishmovchiligi (Heart failure, HF) — bu yurakning toʻliq qon yetkazib berish qobiliyatining pasayishi natijasida organizmning fiziologik ehtiyojlarini qondira olmasligi bilan tavsiflanadigan klinik sindrom. HF koʻpincha yurakning sistolik va diastolik funksiyasining buzilishi bilan bogʻliq boʻlib, u yuqori kasallanish va o‘lim holatlariga olib kelishi bilan xavfli.

Batafsil quyida o‘qing:

⚙️ Patofiziologiyasi:

Yurak yetishmovchiligi asosan yurakning quyidagi funksiyalarining buzilishi natijasida yuzaga keladi:

✅ Sistolik disfunksiya — yurakning qonni haydash qobiliyatining pasayishi (past otish fraksiyasi).
✅ Diastolik disfunksiya — yurakning qon bilan toʻlishining buzilishi (saqlangan otish fraksiyasi).

HF ning asosiy sabablari orasida miokard infarkti, arterial gipertenziya, kardiomiopatiyalar, yurak klapan kasalliklari va aritmiyalar mavjud. Bular natijasida yurakning miokardial remodelingi, neyrogormonal faollikning oshishi (masalan, renin-angiotenzin-aldosteron sistemasi va simpatik nerv sistemasi faolligi) va yurakka yuklama oshishi kuzatiladi.

🎲 Klinik manzarasi:

HF ning klinik belgilari quyidagilarni oʻz ichiga oladi:

❗️ Nafas qisilishi (dispnoe): Dastlab faqat jismoniy mashqlar paytida, keyinchalik tinch holatda ham kuzatilishi mumkin.
❗️ Charchoq: Bu yurakning periferik toʻqimalarga yetarlicha kislorod yetkazib berolmasligi bilan bogʻliq.
❗️ Periferik shish (edema): Asosan oyoq-qoʻllarda, venoz qonning ortiqcha yigʻilishi natijasida.
❗️ Nikturia: Tunda siyishning koʻpayishi, bu buyrak perfuziyasining oʻzgarishi bilan bogʻliq.

🫥 Tashxislash:

❓ Anamnez va fizik tekshiruv: Klinik belgilar va risk omillarini aniqlash.
❓ Exokardiografiya: Otish fraksiyasini aniqlash va yurakning strukturaviy oʻzgarishlarini baholash.
❓ Elektrokardiografiya (EKG): Aritmiyalar va ishemik oʻzgarishlarni aniqlash.
❓ Qon testlari: Natriyuretik peptidlar (BNP yoki NT-proBNP) darajasini oʻlchash.
❓ Rentgenografiya: Yurakning kattalashishi va pulmonar kongestiyani aniqlash.

🫥 Davolash:

Davolashning asosiy maqsadi alomatlarni kamaytirish, kasallikning rivojlanishini sekinlashtirish va hayot sifatini yaxshilashdan iborat.

✔️ Farmakoterapiya:

1️⃣ APF ingibitorlari: Yurak yuklanishini kamaytirish va remodelingni sekinlashtirish.
2️⃣ Beta-blokatorlar: Simpatik faollikni kamaytirish va yurakning ish faoliyatini yaxshilash.
3️⃣ Mineralokortikoid retseptor antagonistlari (MRA): Aldosteron taʼsirini blokirovka qilish orqali yurakning yuklanishini kamaytirish.
4️⃣ Diuretiklar: Suyuqlik toʻplanishini kamaytirish va alomatlarni yengillashtirish.
5️⃣ SGLT2 ingibitorlari: Yangi davolash usuli boʻlib, yurak yetishmovchiligining rivojlanishini sekinlashtirishda samarali.

✔️ Qoʻshimcha davolash usullari:

➡️ Yurak resinxronizatsiya terapiyasi (CRT): Qoʻshimcha yurak stimulyatori orqali yurakning qisqarishini yaxshilash.
➡️ Implantatsiya qilinadigan kardioverter-defibrillator (ICD): Aritmiyalardan himoya qilish.
➡️ Yurak transplantatsiyasi: Ogʻir holatlarda yakuniy davolash usuli.

Yaxshi boshqarilgan HF bilan bemorlar uzoq vaqt yaxshi hayot sifatini saqlab qolishlari mumkin. Biroq, HF ning rivojlanishi va asoratlari (masalan, oʻtkir yurak yetishmovchiligi, aritmiyalar) bemorlar hayotini xavf ostiga qoʻyadi. Shuning uchun, shifokorlar uchun yurak yetishmovchiligini chuqur tushunish muhimdir.

Manbalar:

- ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure (2023).
- ACC/AHA/HFSA Focused Update on New Pharmacological Therapy for Heart Failure (2022).
- McDonagh, T. A., et al. (2021). 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. *European Heart Journal.

100 kun davomida har kuni bittadan kasallikni o‘rganamiz (№2). Sahifamizni kuzatib boring.

━━━━━━━━━━━━━━
FOYDALI TIBBIY BLOG:
✅ @KASALLIKLAR_UZ