RIYO, YANA RIYO, MUOMALA, ETIQOD VA MUNOSABAT MASALALARIBu shaxsiy kanalim ekan, koʻpchillikka men qanday odamlarni yoqtirmasligim qiziq boʻlsa kerak (qiziq boʻlmasayam aytaman).
1️⃣.
Menimcha eng yoqtirmaganlarim – Qilgan ibodatini koʻz-koʻz qiladiganlar. Masalan barmoqlaridagi tasbehni, qoʻllaridagi joynamozni yoki namoz oʻqiyotgandek “qiyomda” turgan holatda joynamozni rasmga olish, yoki umuman masjidlarga borganda oʻsha yerni rasmga olib, men keldim degandek ijtimoiy tarmoqlarga ushbu rasmlarni joylagan odamlar, yani oʻzini xuddi ibodat qilayotgandek koʻrsatish. Bir gap aytaman yuqoridagi holatlar uchun kifoya qiladi:
Islomning asl mohiyatida hech qachon odamlarga koʻz-koʻz qilmaslik kerak qilgan yaxshi amallarini. Bu riyokorlik deyilgan. Oʻsha qilgan amalining savobidan bebahra qolishi mumkin oʻsha inson. Shunga meni dinimda maksimal darajada qilgan amallarini odamlardan yashirish kerakligi aytilgan. (
Niso surasi 142; Kahf surasi 110; Baqara surasi 264; Mo’un surasi 4-7)
Ba'zi hukamolar aytishgan ekan:
«Riyo va sum'a (odamlar eshitishi) uchun amal qilgan kimsa hamyonini toshlar bilan to‘ldirib olgan kishiga o‘xshaydi. U bozorga bir narsa sotib olish uchun kirib, sotuvchining oldida hamyonini ochsa, ichi to‘la tosh bo‘ladi va sotuvchi toshlarni uning yuziga otadi. Insonlarning: «Hamyoni juda to‘la ekanmi?» degan so‘zlaridan boshqa unga hech bir manfaat yo‘q va unga hech vaqo berilmaydi».
Vallohu a’lam.
2️⃣
. Yana bir menga yoqmagan shaxslar — biror bir tanovul qilgan taomini ijtimoiy tarmoqqa joylaydiganlar. Yaqinlari bilan suratga tushganda esdalikka stol yoki dasturxon koʻrinib qolgani emas, men shuni yedim deb davomiy oʻsha yegulikni rasmini joylaydiganlar. Ayniqsa Ramazon oyida bu yanada bilinib ketyapti menga, post yozishga shu majbur qilib yuboradi. Yana oʻtgan yili aytgan gapimi takrorlayman:
Bu internet siz yashaydigan kichik bir mahallamas-ki, hamma bir vaqtda ogʻiz ochib-yopadigan. Siz qoʻygan rasmni koʻrgan odam boshqa davlatda yashovchi roʻzador boʻlishi mumkin. Qoʻshningiz boʻlsa ham siz "ko'z-ko'z" qilib qoʻygan taomni ertasi kuni kunduzi roʻzador ahvolda koʻrishi mumkin-ku! Siz roʻzador holatingizda koʻchada suv yoki ovqat yeb ketayotgan odamdan qanday jahlingiz chiqsa, afsuski, bu holatda oʻzingiz ham xuddi shu maqomdasiz... Vallohu aʼlam)
“Seni pulinga yemayaptiyu nima qilasan aralashib?” deyishingiz mumkin, toʻgʻri shunday, lekin yuqoridagi gap: internet bu kichik mahallangiz emas)
Yana “roʻzador odamni koʻnglida boʻlsa, e’tibor bermaydi” deyishingiz ham mumkin, lkn hayolidan oʻtadi baribir har bir insonni. Ayniqsa nafsi bn kurashayotgan paytda. )
3️⃣.
Kimnidur e’tiqodiga qarab muomala qiladiganlar.
Qaysidur bir kuni bollar bilan “podcast” qiganimizda e’tiqodiga qarab muomala qiladiganlarga nisbatan koʻnglimda salbiy pozitsiya darajasi oʻsib ketdi. U musulmon, jewish, xristian, ateist, agnost farqi yoʻq baribir insonku. Insoniylik jihatidan yordam berishiz kerak. E’tiqodingizni Xudoga koʻrsating, menga insoniyligingiz kerak degan gap shu paytda aktual darajaga chiqadi.
4️⃣
. “Roʻzadormisiz?” “Yoki saharlikka turdizmi?” degan gaplarni aytadigan odamlar.
Har bir musulmon uchun Roʻza tutish farz qilingan, yani bu uni majburiyati, agar uzrli sababi boʻlmasa (qarilik, kasallik, musofirlik yoki ayollarda homiladorlik), demak bu savolni bermaslik kerak umuman. Mayli berdiz ham deylik u odam “yoʻq tutmadim” deb javob bersa uni kofirga chiqarib qoʻyasiz darrov(lkn uni uzrli holatini tushunmay), yoki “ha tutdim” deb javob bersa, uni savobini kesasiz siz. Chunki u roʻzasini yashirishga harakat qilayotgan boʻladi odamlardan. Muhammad (s.a.v) ham aytgan: agar siz roʻzador boʻlsangiz, havo jazirama issiq boʻlsa, lablaringizni namlab oling, odamlarda bu roʻzador ekan degan oʻyni shakllantirmang, chunki roʻzadorni maxfiy boʻlishi va faqat Allohga ayon boʻlishi kerak (men hadisni aslini eslab qololmaganman, mazmuni shunday edi).
Yana u insonni etiqodi boshqa boʻlsa yoki hech qanday etiqodi boʻlmasa uni qiyin ahvolga tushirib qoʻyishingiz mumkin!
P.S) 5-tur kommentda, sig’may qoldi bitta xabarga
