Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

Россияда гражданин ибораси рус тилидаги "горожан", "житель города" сўзларидан олинган.

Туркларда "Vatandaş", озарбайжонда "Vətəndaş" арабларда مواطن(ватан сўзидан олинган бўлиб, турклардаги "ватандош"га жуда яқин маънони англатади) дейилади. Ён қўшнимиз Қозоғистонда "Азамат" дейилади, шунинг учун ҳам ахолиси азамат бўлиб юрибди. Бизда, Ўзбекистонда "Фуқаро" деб номланади ва табиийки, маъноси ҳаммага маълум, суратдаги каби аҳвол, ҳамда фақирлик тушунилади.

Нега ундай, нега "фақир" номи билан номланамиз?

Мабодо ўзгартириш керак эмасми, Сиз нима дейсиз?

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

Маркет олдида елкасига сумка осган, мактабидан қайтаётган 2 чи, 3 чи синф қатори болалар "3 минг сўм пулингиз борми?" деб юрибди. Олдин керак бўлиб қолгандирда деб, эътибор қилмадим. Кейин қарасам, ҳаммадан сўраяпти. Табиийки, ота-онаси билмайди. Болалар бир-биридан ўрганиб қиляпти. Саҳифамизни ўқийдиган ўқитувчилар, мактабда ёш фарзанди ўқийдиган ота-оналар бўлишса, бир эътибор бериб қўйишса, тамаъгирликка ўрганиб қолишларининг олдини олишса яхши бўларди. Беғубор боланинг шунчаки сўраши бориб- бориб ёмон одатларга эшик очади. Болача экан деб, яхши кўриб арзимаган пулни бериб қўяверамиз, аммо, катта-катта тамаъгир тиланчилар кичик сўрашлар орқасидан келиб чиқган.

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

-"Уй сариёғи борми?- дедим.
-"Дамашнийси бор" дейди сотувчи.

**

Яна бир дўконда (олдин шуни ёзгандим) "Чармми?" дедим. "Чиста кўжа" деди дўкончи. "Ие, кожа билан чармни нима фарқи бор?" дедим. "Чарм иккинчи сўрт, кўж вишшш сўрт бўлади" дейди.

**

Дадамиз ҳам, опоқдадамиз ҳам русча қўшиб гапирган одамни ёқтиришмасди. Ўша ҳислат бизга ҳам ўтган. Биз рус тилини эмас, ўз тилини йўқотганларни, она тилисидан ор қилганларни, русча аралаштириб гапиришни маданият деб ўйлаганларни ёмон кўрамиз. Яна бу ақллилардан "Хитойми?" десангиз, "Йўқ, Пекин" деб қўяди)))...

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

НАМОЗСИЗ УЙ

Расулуллоҳ алайҳис-салом ҳадиси шарифларида "Ҳар бирингиз (атрофингиздагиларга) чўпон каби масъулсиз. Ва ҳар бирингиз қўл остингизгиздагилардан сўраласиз" дедилар...

Қуйидаги воқеъавий ҳикояда фарзандларини ибодатсиз қилиб тарбия берган ота-она ҳақида ривоят қилинади...

Бир киши уй ишлари учун уста чақирибди. Пешин вақти бўлганда ишчини намозга таклиф қилибди, у "Мен намоз ўқимайман" деб жавоб берибди. "Нега ўқимайсиз?" дебди уй эгаси. "Бизда ҳеч ким ўқимайди, ака-укалар ҳам" дебди. "Оилада нечтасизлар?" дебди у киши. "Учта акам бор, улар ҳам ўқишмайди" дебди. Хонадон соҳиби "Нега? Ота-оналарчи? Таълим беришмаганми?" деб сўрабди. "Улар ҳам ўқишмасди,(вафот этишган демоқчи бўлиб) раҳматли бўлиб кетишган" дебди уста...
"Ҳа, сиздай фарзандларни тарбия қилиб, РАҲМАТЛИ бўлиб кетиш осонмикин!?..." дебди уй соҳиби...

Аллоҳ, Аллоҳ...

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

Тўқсон иккинчи ё тўқсон учинчи йил эди. Биров сотиб олган ерини маҳаллий масжид қиламан деб ният қилган бўлиб, биз у ерга таровиҳга қатнардик. Кунлардан бир кун намоздан кейин одамлар "ёши катталар йиғилиб, ҳокимимиз олдиларига кирсак, масжидимизга расмий рухсатнома беришларини сўрасак, нима дейсизлар, балки ҳужжат қилиб беришар!?" деб, маслаҳатлашишди. Ҳамма рози бўлди, кейин "ким-ким кирамиз?" дейишди. Бир корхона раҳбари лавозимида ишлайдиган одам "тўхтанглар, олдин мен кириб чиқай, биласизлар, мен яқинман у одам билан" деди. Барчага маъқул келди. Орадан бир-икки кунмикин ўтди. Ҳокимиятнинг қайсидир бўлимига қандайдир ишим тушди, мен қайтиб чиқаётганимда ўша одам эшикдан кираётган, ҳоким ташқарига чиқаётган пайтига тўғри келиб қолди. Иккала киши бир-бири билан сўрашди, кейин ҳоким "ҳа, нима қилиб юрибсиз?" деди. У одам "ану чолла мачит қилайлик деб, олдимга келавериб, келавериб жонга тегди, нима деб қўяй?" деди. "Ҳмм... Йўғакан деб қўяверинг" деди...

Кейин, кечқурун таровиҳга тўпландик яна. У одам ҳам келди. Намоздан кейин ўрнидан туриб, "Мен ҳоким олдиларига кирдим, гапларингизни етказдим, ҳеч қанақа иложи йўғакан, роса илтимос қилдим, бўлмади" деди...

Тушуняпсизми? Бу одам ёлғон гапирди. Ўзим кўрдим, эшитдим, илтимос қилмади, бирорта одамнинг гапини етказмади, шунчаки, афтини буриштириб, "чоллар жонга тегди" деди холос, у– одамлар унга ишониб топширган омонатга хиёнат қилди, тамом!

Бу ҳеч кимга ҳеч қаерда айтилмаган ўттиз йиллик хотира эди. Бугун нега эсладим?

Яқинда сайлов бўлиб ўтди, депутатлар сайланди. Депутат дегани янги жарималар, солиқлар, пенялар ўйлаб топиб, ўлган, ўлаётган халқ устига чиқиб, яна тепадиган, тепкилаб ташлайдиган одам дегани эмас, балки, "вакил, халқ вакили, миллат вакили" дегани, халқнинг дардини юқорига, раҳбарларга етказадиган, уларнинг фикрини гумроҳ, бечора, биз ғарибларга тушунтирадиган одам, ўртадаги кўприк, омонатдор дегани. Вазиятни юмшатадиган, халқнинг корига ярайдиган, миллат дардида яшайдиган одам дегани...

Ким омонатига хиёнат қилса, топширилган масъулиятини ҳис қилмаса, "беш-ўн йил мазза қилиб яшаволарканман" деб ўйласа, Аллоҳ асрасин-у, қиёмат куни бу бечора халқнинг олдига елкасидаги омонат юклари билан кириб келади...


Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

Тўйхонага киришда ишлатиладиган сўзлар:

"Қани, қани"...

"Марҳамат қилсинлар"...

"Ўзларидан бўлсин"...

"Ҳурматингиз бор"...

"Ҳижолатга қўймасинлар, тақсир"

"Муборак сафарни кўриб келгансиз, ҳожи ака"...

Ундан чиқиб заправкада айтиладиган сўзлар:

"Нарироқ тур"

"Қаёқдан пайдо бўб қолдинг, сендан олдин келганман"

"Ўчир овозингни, қўлингни қилич қилма"

"Яна ҳожиймиш, э ўргилдим"...

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY