Soniyalar sayin o‘zgarib, yangilanib borayotgan zamonda ilm-fan va ma’rifat sohasi ham jadal rivojlanmoqda. Ayniqsa, ta’lim jarayonida insonlar uchun ko‘plab qulayliklar va oʻzgarishlar yuz bermoqda. Xususan, onlayn ta’limning paydo bo‘lishi va keng joriy etilishi bir guruh shaxslar tomonidan katta qiziqish va iliqlik bilan kutib olindi , biroq , shunga qaramay, an’anaviy ta’lim tizimining o‘rni va ahamiyati hanuzgacha o‘z dolzarbligini yo‘qotgani yo‘q.Xoʻsh, aslida, qaysi taʼlim turi insonlar hayoti va rivojlanishi uchun koʻproq foyda keltiradi?
"Onlayn ta’lim har kimga, har qayerda, har qanday sharoitda ta’lim olish imkoniyatini beradi",- degan edi Bill Gates. Darhaqiqat, masofaviy bilim olishning bir qator afzalliklari mavjud, albatta. Birinchidan, istalgan joyda oʻqish imkoniyati, yaʼni agar internet tarmogʻi boʻlsa ,dunyoning hohlagan burchagida turib taʼlim olish mumkinligidir. Ikkinchidan, koʻp hollarda virtual taʼlim tizimi anʼanaviy taʼlimdan arzonroq boʻladi. Bu esa, kundalik xarajatlarni biroz boʻlsada kamayishiga sabab boʻlishi mumkin, ya'ni transport, yotoqxona va kitob xarajatlarisiz bilim olish imkoniyati mavjud. Uchinchidan, oʻquvchilar turli xil videodarslar, elektron kitoblar va qoʻllanmalar orqali darsni oʻzlashtirishadi.Jumladan, "Khan Academy", "Coursera", "Udemy" kabi platformalar dunyoning yetakchi oliy ta’lim muassasalari va tajribali mutaxassislarining ilg‘or bilimlarini ommaga taqdim etmoqda. Shu bilan birga, 2024-yil ma’lumotlariga ko‘ra, dunyo bo‘ylab onlayn ta’limga bo‘lgan talab 60% dan oshgan holda , bilim olishning yangi imkoniyatlarini kengaytirgan.
"Haqiqat bahs va munozaralarda oshkor boʻladi",- deganlaridek, oflayn taʼlimning eng katta ustunliklaridan biri - uning asrlar davomida shakllangan mustahkam anʼanalarga ega ekanligidir. Oflayn oʻqitishni yoqlovchilar fikricha, avvalo, bunday taʼlim tizimi amaliy mashgʻulotlar uchun qulay boʻlib, tibbiyot, muhandislik, sanʼat yoki labaratoriya tajribalarini talab qiladigan fanlar uchun muhim ahamiyatga ega. Negaki "Tajriba asosida o‘rganish – haqiqiy ta’limning asosi",- deb taʼkidlagan edi ta’lim falsafachisi John Devey. Qolaversa, oʻquvchi guruh bilan ishlash , ya'ni ijtimoiy muloqot qilishni oʻrganadi. Shuningdek, darsni sinfxonada oʻrganish samaraliroq boʻlishi mumkin, chunki talaba uy sharoitidagi chalgʻituvchi omillardan holos boʻladi. Biroq, anʼanaviy taʼlim hamma uchun ham qulay emas. Negaki eng katta muammolar - qatʼiy jadval va yuqori xarajatdir. Chunki ba'zi oʻquvchilar uchun darsga qatnashish qiyin ,hamda bu tizim transport, turar joy va boshqa qoʻshimcha toʻlovlar talab etadi.Statistikalar shuni koʻrsatadiki, 2023-yilgi maʼlumotlarga koʻra, ta'lim tizimida onlayn taʼlimning ommalashuvi natijasida anʼanaviy oʻqitishga boʻlgan talabning pasayishi kuzatilgan, hamda talabalarning mustaqil o‘qishga bo‘lgan ehtiyojlari ortganligi aytilgan.
Bu masalada shaxsiy fikrimga toʻxtalsam, masofaviy oʻqitish o‘zining qulayligi va barcha sharoitlarga mos ekanligi sababli zamonaviy ta’lim tizimining muhim omillaridan biriga aylanmoqda. Ammo internetga kirish imkoniyati va texnologik infratuzilmalarning barcha hududda ham yetarlicha rivojlanmaganligi sababli hali ham dunyo aholisining hammasi to‘liq virtual ta’limga o‘ta olmayapti. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, kelajakda raqamli texnologiyalarning rivojlanishi va internet imkoniyatlarining kengayishi natijasida dunyo aholisining 80% ga yaqini onlayn ta’limdan foydalanishga o‘tishi mumkin.
Fikrimni xulosalar ekanman, agar sharoit va imkoniyat yetarli boʻlsa, bilim olish jarayonida onlayn taʼlimdan foydalanish maqsadga muvofiq. Zero, Henri Ford shunday degan edi:"Kelajakda eng muvaffaqiyatli talabalar o‘z-o‘zini o‘qitishga o‘rganganlar bo‘ladi. Internet esa bunga katta imkoniyat yaratadi".
Kamolova Nigora
