#Bir_kitob_haqida
“Qirollar dunyoga jo‘ngina qaraydilar, ular uchun jamiki odam — fuqaro”
Antuan de Sent-Ekzyuperi tavalludiga 29-iyun kuni 124 yil to‘ldi. Aslida uchuvchi bo‘lgan Ekzyuperini dunyo yozuvchi, aniqrog‘i, “Kichkina shahzoda"ning muallifi sifatida biladi. Bu asar dunyoning 300 dan ortiq tiliga, xususan, o‘zbekchaga ham o‘girilgan. Bugun qissadan parchalar ulashamiz.
Bundan 124 yil avval, 1900-yilning 29-iyunida fransuz yozuvchisi va uchuvchisi Antuan de Cyent-Ekzyuperi tug‘ilgan. Uning uchuvchilikka bo‘lgan qadami 1921-yilda Fransiya armiyasiga chaqirilishidan boshlangan bo‘lsa, yozuvchilikka kirib kelishi 1923-yilda yuz bergan aviafalokat bilan bog‘liq. Falokat oqibatida bosh miya suyagi jarohatlangan Ekzyuperi Parijga jo‘nab ketib, u yerda yozuvchilikka sho‘ng‘ib ketadi.
Ekzyuperi turli yillarda “Uchuvchi”, “Janubga xat”, “Tungi parvoz”, “Bashar sayyorasi”, “Harbiy uchuvchi”, “Istehkom”, “Yoshlik maktublari” kabi asarlar yozdi. 1943-yilda uni butun dunyoga tanitgan “Kichkina shahzoda"si nashrdan chiqdi. Dunyoning 300 dan ortiq tiliga tarjima qilingan ushbu qissa 1988-yilda Xayriddin Sultonov tomonidan o‘zbek tiliga ham o‘girilgan (avvalroq Botir Zokirov tomonidan radiopostanovkasi ham tayyorlangan).
“Kichkina shahzoda"dan parchalar
***
Kattalar hech qachon biror narsani o‘zlaricha tushuna olmaydilar. Ularga hadeb hijjalab tushuntirib beraverish esa oxir-oqibat bolalarning ham joniga tegib ketadi.
***
Menda Kichkina shahzoda B-612 deb atalmish mo‘'jaz sayyoradan tushib kelgan, deb hisoblashga jiddiy asoslar bor. Bu asteroid teleskopda faqat bir marta — 1909-yili bir turk astronomi tomonidan kuzatilgan edi. O‘shanda astronom ajoyib kashfiyoti haqida xalqaro astronomiya kongressida ma’ruza qilgan, ammo uning gapiga biror kimsa ishonmagan. Chunki u turkcha kiyingan edi. Ana shunday g‘alati xalq bu kattalar!
Buni qarangki, B-612 deb atalmish asteroidning baxtiga turk sultoni o‘z fuqarolariga o‘lim jazosi tahdidi bilan, yevropacha kiyinishni joriy etdi. O‘shanda astronom 1920-yili kashfiyoti haqida tag‘in ma’ruza qildi. Bu safar u eng so‘nggi modada kiyingan edi — hamma uning gapini ma’qulladi.
B-612 deb atalmish asteroid haqida sizga bunday batafsil so‘zlab o‘tirganimga, hatto uning tartib raqamini keltirganimga kattalar sabab. Chunki kattalar raqamlarni juda yaxshi ko‘rishadi. Agar ularga yangi do‘st orttirganingiz haqida so‘zlab qolsangiz, ular hech qachon asosiy narsa haqida so‘ramaydilar.
Ular hech qachon: “Uning ovozi qanaqa? Qanaqa o‘yinlarni yaxshi ko‘radi? U kapalak tutadimi-yo‘qmi?” deb surishtirmaydilar. Ular: “Yoshi nechada? Nechta og‘a-inisi bor? Vazni qancha ekan? Otasi qancha moyana oladi?”, deya so‘ray ketadilar. So‘ng shu tariqa o‘zlaricha odamni bilib olgan bo‘ladilar.
Mabodo kattalarga: “Men qizg‘ish g‘ishtli bir chiroyli uyni ko‘rdim, derazasida yorongul ochilib turibdi, tomida kaptari bor”, — deb aytsangiz, ular bu imoratni sira ham ko‘z o‘nglariga keltira olmaydilar. Ularga: “Men yuz ming frankli uyni ko‘rdim”, — deb aytish lozim — shunda ular: “Ana go‘zallig-u mana go‘zallik!”, deya xitob qiladilar…
Ana shunaqa g‘alati xalq bu kattalar. Ular xafa bo‘lib o‘tirishga arzimaydi. Bolalar kattalarga nisbatan kengfe’l va kechirimli bo‘lishlari lozim. Ammo bizlar, ya’nikim, hayotning nima ekanini anglaydigan kishilar, nomerlar va raqamlar ustidan qah-qah urib kulamiz!
Do‘stim qo‘zichog‘i bilan birga meni tark etganidan buyon oradan olti yil o‘tdi. Uni unutib yubormaslik uchun ham u haqda so‘ylamoqchiman. Chunki dunyoda do‘stlarni unutib yuborishdan ham qayg‘uliroq narsa yo‘q. Axir do‘st bo‘lish har kimga ham nasib etavermaydi-da. Qolaversa, men yorug‘ olamda raqamdan boshqa narsaga qiziqmaydigan kattalarga o‘xshab qolishni sira-sira istamayman.
👉 Kitobni o‘qish
📚 @jahonadabiyoti_uz
“Qirollar dunyoga jo‘ngina qaraydilar, ular uchun jamiki odam — fuqaro”
Antuan de Sent-Ekzyuperi tavalludiga 29-iyun kuni 124 yil to‘ldi. Aslida uchuvchi bo‘lgan Ekzyuperini dunyo yozuvchi, aniqrog‘i, “Kichkina shahzoda"ning muallifi sifatida biladi. Bu asar dunyoning 300 dan ortiq tiliga, xususan, o‘zbekchaga ham o‘girilgan. Bugun qissadan parchalar ulashamiz.
Bundan 124 yil avval, 1900-yilning 29-iyunida fransuz yozuvchisi va uchuvchisi Antuan de Cyent-Ekzyuperi tug‘ilgan. Uning uchuvchilikka bo‘lgan qadami 1921-yilda Fransiya armiyasiga chaqirilishidan boshlangan bo‘lsa, yozuvchilikka kirib kelishi 1923-yilda yuz bergan aviafalokat bilan bog‘liq. Falokat oqibatida bosh miya suyagi jarohatlangan Ekzyuperi Parijga jo‘nab ketib, u yerda yozuvchilikka sho‘ng‘ib ketadi.
Ekzyuperi turli yillarda “Uchuvchi”, “Janubga xat”, “Tungi parvoz”, “Bashar sayyorasi”, “Harbiy uchuvchi”, “Istehkom”, “Yoshlik maktublari” kabi asarlar yozdi. 1943-yilda uni butun dunyoga tanitgan “Kichkina shahzoda"si nashrdan chiqdi. Dunyoning 300 dan ortiq tiliga tarjima qilingan ushbu qissa 1988-yilda Xayriddin Sultonov tomonidan o‘zbek tiliga ham o‘girilgan (avvalroq Botir Zokirov tomonidan radiopostanovkasi ham tayyorlangan).
“Kichkina shahzoda"dan parchalar
***
Kattalar hech qachon biror narsani o‘zlaricha tushuna olmaydilar. Ularga hadeb hijjalab tushuntirib beraverish esa oxir-oqibat bolalarning ham joniga tegib ketadi.
***
Menda Kichkina shahzoda B-612 deb atalmish mo‘'jaz sayyoradan tushib kelgan, deb hisoblashga jiddiy asoslar bor. Bu asteroid teleskopda faqat bir marta — 1909-yili bir turk astronomi tomonidan kuzatilgan edi. O‘shanda astronom ajoyib kashfiyoti haqida xalqaro astronomiya kongressida ma’ruza qilgan, ammo uning gapiga biror kimsa ishonmagan. Chunki u turkcha kiyingan edi. Ana shunday g‘alati xalq bu kattalar!
Buni qarangki, B-612 deb atalmish asteroidning baxtiga turk sultoni o‘z fuqarolariga o‘lim jazosi tahdidi bilan, yevropacha kiyinishni joriy etdi. O‘shanda astronom 1920-yili kashfiyoti haqida tag‘in ma’ruza qildi. Bu safar u eng so‘nggi modada kiyingan edi — hamma uning gapini ma’qulladi.
B-612 deb atalmish asteroid haqida sizga bunday batafsil so‘zlab o‘tirganimga, hatto uning tartib raqamini keltirganimga kattalar sabab. Chunki kattalar raqamlarni juda yaxshi ko‘rishadi. Agar ularga yangi do‘st orttirganingiz haqida so‘zlab qolsangiz, ular hech qachon asosiy narsa haqida so‘ramaydilar.
Ular hech qachon: “Uning ovozi qanaqa? Qanaqa o‘yinlarni yaxshi ko‘radi? U kapalak tutadimi-yo‘qmi?” deb surishtirmaydilar. Ular: “Yoshi nechada? Nechta og‘a-inisi bor? Vazni qancha ekan? Otasi qancha moyana oladi?”, deya so‘ray ketadilar. So‘ng shu tariqa o‘zlaricha odamni bilib olgan bo‘ladilar.
Mabodo kattalarga: “Men qizg‘ish g‘ishtli bir chiroyli uyni ko‘rdim, derazasida yorongul ochilib turibdi, tomida kaptari bor”, — deb aytsangiz, ular bu imoratni sira ham ko‘z o‘nglariga keltira olmaydilar. Ularga: “Men yuz ming frankli uyni ko‘rdim”, — deb aytish lozim — shunda ular: “Ana go‘zallig-u mana go‘zallik!”, deya xitob qiladilar…
Ana shunaqa g‘alati xalq bu kattalar. Ular xafa bo‘lib o‘tirishga arzimaydi. Bolalar kattalarga nisbatan kengfe’l va kechirimli bo‘lishlari lozim. Ammo bizlar, ya’nikim, hayotning nima ekanini anglaydigan kishilar, nomerlar va raqamlar ustidan qah-qah urib kulamiz!
Do‘stim qo‘zichog‘i bilan birga meni tark etganidan buyon oradan olti yil o‘tdi. Uni unutib yubormaslik uchun ham u haqda so‘ylamoqchiman. Chunki dunyoda do‘stlarni unutib yuborishdan ham qayg‘uliroq narsa yo‘q. Axir do‘st bo‘lish har kimga ham nasib etavermaydi-da. Qolaversa, men yorug‘ olamda raqamdan boshqa narsaga qiziqmaydigan kattalarga o‘xshab qolishni sira-sira istamayman.
👉 Kitobni o‘qish
📚 @jahonadabiyoti_uz