95-ҚИСМ
Алишер қайғуга ботди. Қайнонаси эса индамай чиқиб кетганди. Мана, ҳамон қайтиб кирмади. Савдогар опа бўлса уйни синчковлик билан кузатиб ўтирибди. Гўё, буюртма қилинган кийим учун арзимас нарх айтган кишидек бепарво ва хотиржам. Нигоҳларида на ачиниш, на раҳм-шафқат бор.
—Сиз акаси бўласизми? — деди у Алишерга бир қараб оларкан.
—Лайлонингми? Эри... бўламан...
—Эсим қурсин, опа “Куёвим” деб таништирганди-ку! Хаёл билан бўлиб эсдан чиқарибман. Сиз бормаганмидингиз?
—Қаёққа? — тушунмади Алишер.
—Хотинингиз билан бирга Хитойга. Ё сизни ушлашмаганмиди?
—Мен шу ерда эдим... — ерга қаради Алишер.
—Кўпчиликмидингизлар?
Саволни тушунмаган бўлса-да, Алишер “йўқ” деб қўйди.
—Фалокат-да! Ҳали қутилиб кетади. Икковлашиб йиққанингиздан пича сарфлайсиз-да, энди...
Алишер индамади. Лекин зимдан аёлга қараб олди.
“Пича сарфлайсиз-да”, дейдими? Беш юз минг доллар пича пулми? Ё қайнонам адашиб кетдимикан? Балки, мен нотўғри эшитгандирман? Тушунмай қолдим...”
У эшитганлари билан тасаввурларини бир-бирига сингдира олмай ўтирганида қайнонаси кириб келди. У вазминлик билан ўтирди-да, аёлга юзланди:
—Ўша одамингиз ишончлими?
—Опажон, одам ишончли. Лекин қизингизнинг вазияти қалтис. Аралашган одамни ҳам домига тортиб кетиши ҳеч гапмас. Мана шу томони ёмон. Шунинг учун ҳам ҳамма ўзини тортади бу ишдан. Аралашган одам ҳам ҳаётини гаровга қўяди. Катта пул сўраганининг маъниси ҳам шунда. У одамни сиз “Бунча пулим йўқ!” деб рад қилсангиз, унга шунча яхши. Тушундингизми, мени...
—Демак, у менинг рад этишимни кутяптими?
—Ундай демоқчи эмасман. Агар “Пулим йўқ”, деб ишдан воз кечсангиз унга яхши демоқчиман. Агар илтимос қилсангиз, начора, қилади-да!
—Бераман! Гаплашинг! Бир эмас, икки қизимнинг умри увол бўлмасин... — кампирнинг кўзлари жиққа ёшга тўлди.
—Ярим миллион дегани бу, шу билан ҳаражатлар тугайди дегани эмас. Айтдим-ку, энг камида шунча кетади!
—Майли, мен розиман! Фақат иккала қизимни ҳам чиқариб олиб келиб беради!
Қайнонасининг гапидан Алишер анқайиб қолди:
“Бунча пулни қаердан олмоқчи? Уй-жойини сотса ҳам шунча бўлмайди-ку!”
—Бўлмаса чақирайми, уни? Гаплашиб оласизларми?
—Чақиринг, — қатъи деди қайнона.
Алишер энди ўзини туш кўраётгандек ҳис қила бошлади. Шунчалар ҳам ғаройиб туш бўладими? Лайло ва Шаҳлони қутқариш нақ беш юз минг доллар эмиш! Буни қайнонаси қилт этмай бераман деб турибди. Беш минг доллар сўра, эллик минг доллар сўра, беш юз минг эҳ-ҳе...
“Етти пуштим ҳам бунча пул жамғара олмаса керак, — ўйлади Алишер. — Тўғри, ҳаммасининг топганини тўпласа, бўлар, аммо тирикчиликдан орттириб жамғариш бошқа-да!”
Алишер қайғуга ботди. Қайнонаси эса индамай чиқиб кетганди. Мана, ҳамон қайтиб кирмади. Савдогар опа бўлса уйни синчковлик билан кузатиб ўтирибди. Гўё, буюртма қилинган кийим учун арзимас нарх айтган кишидек бепарво ва хотиржам. Нигоҳларида на ачиниш, на раҳм-шафқат бор.
—Сиз акаси бўласизми? — деди у Алишерга бир қараб оларкан.
—Лайлонингми? Эри... бўламан...
—Эсим қурсин, опа “Куёвим” деб таништирганди-ку! Хаёл билан бўлиб эсдан чиқарибман. Сиз бормаганмидингиз?
—Қаёққа? — тушунмади Алишер.
—Хотинингиз билан бирга Хитойга. Ё сизни ушлашмаганмиди?
—Мен шу ерда эдим... — ерга қаради Алишер.
—Кўпчиликмидингизлар?
Саволни тушунмаган бўлса-да, Алишер “йўқ” деб қўйди.
—Фалокат-да! Ҳали қутилиб кетади. Икковлашиб йиққанингиздан пича сарфлайсиз-да, энди...
Алишер индамади. Лекин зимдан аёлга қараб олди.
“Пича сарфлайсиз-да”, дейдими? Беш юз минг доллар пича пулми? Ё қайнонам адашиб кетдимикан? Балки, мен нотўғри эшитгандирман? Тушунмай қолдим...”
У эшитганлари билан тасаввурларини бир-бирига сингдира олмай ўтирганида қайнонаси кириб келди. У вазминлик билан ўтирди-да, аёлга юзланди:
—Ўша одамингиз ишончлими?
—Опажон, одам ишончли. Лекин қизингизнинг вазияти қалтис. Аралашган одамни ҳам домига тортиб кетиши ҳеч гапмас. Мана шу томони ёмон. Шунинг учун ҳам ҳамма ўзини тортади бу ишдан. Аралашган одам ҳам ҳаётини гаровга қўяди. Катта пул сўраганининг маъниси ҳам шунда. У одамни сиз “Бунча пулим йўқ!” деб рад қилсангиз, унга шунча яхши. Тушундингизми, мени...
—Демак, у менинг рад этишимни кутяптими?
—Ундай демоқчи эмасман. Агар “Пулим йўқ”, деб ишдан воз кечсангиз унга яхши демоқчиман. Агар илтимос қилсангиз, начора, қилади-да!
—Бераман! Гаплашинг! Бир эмас, икки қизимнинг умри увол бўлмасин... — кампирнинг кўзлари жиққа ёшга тўлди.
—Ярим миллион дегани бу, шу билан ҳаражатлар тугайди дегани эмас. Айтдим-ку, энг камида шунча кетади!
—Майли, мен розиман! Фақат иккала қизимни ҳам чиқариб олиб келиб беради!
Қайнонасининг гапидан Алишер анқайиб қолди:
“Бунча пулни қаердан олмоқчи? Уй-жойини сотса ҳам шунча бўлмайди-ку!”
—Бўлмаса чақирайми, уни? Гаплашиб оласизларми?
—Чақиринг, — қатъи деди қайнона.
Алишер энди ўзини туш кўраётгандек ҳис қила бошлади. Шунчалар ҳам ғаройиб туш бўладими? Лайло ва Шаҳлони қутқариш нақ беш юз минг доллар эмиш! Буни қайнонаси қилт этмай бераман деб турибди. Беш минг доллар сўра, эллик минг доллар сўра, беш юз минг эҳ-ҳе...
“Етти пуштим ҳам бунча пул жамғара олмаса керак, — ўйлади Алишер. — Тўғри, ҳаммасининг топганини тўпласа, бўлар, аммо тирикчиликдан орттириб жамғариш бошқа-да!”